Sứ mệnh mới của hạt gạo Việt

Sứ mệnh mới của hạt gạo Việt
một ngày trướcBài gốc
1. Có lẽ không có cây trồng nào thân thuộc với người Việt Nam bằng cây lúa, không loại nông sản nào xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn hằng ngày như hạt gạo. Mỗi khi nâng bát cơm lên, chúng ta cảm nhận được mạch nguồn quá khứ, hiện tại chất chứa trong đó.
Việt Nam nằm ở trung tâm của nền văn minh lúa nước châu Á. Nền văn minh ấy đã phát triển qua hàng chục ngàn năm, tất cả chỉ xoay quanh cây lúa. Có thể coi cây lúa, hạt gạo là trung tâm, là hạt nhân để tổ tiên người Việt dựa vào đó, sinh sôi, nảy nở, lớn lên, tồn tại từ đời này qua đời khác, trong suốt tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước.
Hạt gạo không chỉ nuôi sống những con dân đất Việt, cho cha ông ta sức mạnh để đánh giặc, giữ nước, mở mang bờ cõi về phương Nam, mà thông qua đó, văn minh, văn hóa, tâm hồn người Việt cũng được bồi đắp, nâng tầm.
2. Trong phát biểu khai mạc Festival quốc tế ngành hàng Lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2024, diễn ra vào cuối năm ngoái, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan chia sẻ, "chạy gạo từng bữa" từng là nỗi lo thường trực, nhưng giờ đây Việt Nam đã trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu về sản lượng, và cả chất lượng. Gạo Việt Nam được vinh danh trong nhóm gạo ngon nhất thế giới.
Đó là niềm tự hào và hãnh diện mang tầm quốc gia, khi Việt Nam không chỉ lo đủ “ngày ba bữa cơm” cho cả trăm triệu dân, vốn cả một giai đoạn dài thiếu đói, mà giờ đây hạt gạo Việt Nam đã tỏa đi khắp thế giới, đến với hàng trăm thị trường, cung cấp bữa ăn cho biết bao nhiêu triệu con người. Nói không quá, hạt gạo đã nâng cao hình ảnh, vị thế dân tộc, góp phần định vị nước ta trên bản đồ nông nghiệp thế giới.
Tháng 9-2022, theo Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, một doanh nghiệp của đất nước Mặt trời mọc đã đưa hạt gạo ST25 - từng đạt danh hiệu “Gạo ngon nhất thế giới” năm 2019, vào nấu cơm tại văn phòng nội các Nhật Bản. Để xuất hiện trên bàn ăn của các chính khách cấp cao nước Nhật, gạo ST25 của Việt Nam đã phải vượt qua hơn 600 tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe của chính phủ nước bạn. Điều này một lần nữa khẳng định hạt gạo Việt đã mang tầm quốc tế, nó đại diện cho hình ảnh đất nước, cho văn hóa dân tộc, cũng là thông điệp của Việt Nam - dù là một nước chưa giàu có nhưng đã thể hiện trách nhiệm cao cả trước vấn đề mang tầm thế giới: An ninh lương thực toàn cầu.
Mặc dù nhân loại đã bước vào thế kỷ XXI được hơn hai thập kỷ, nhưng cái đói vẫn là nỗi lo thường trực của rất nhiều quốc gia, với hàng trăm triệu người dân ở các nước châu Phi, châu Á, châu Mỹ - La tinh hằng ngày chưa được ăn no.
Hạt gạo Việt Nam đã có những thời điểm phải mang trên mình nó nhiều sứ mệnh, khi mà nhiều quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu tuyên bố tạm thời ngừng xuất khẩu gạo để đảm bảo an ninh lương thực trong nước, khiến gạo trở thành mặt hàng khan hiếm và đắt đỏ.
Ở những thời điểm ấy, cả thế giới nhìn vào Việt Nam, và chúng ta chưa bao giờ ngừng bán gạo cho các nước. Đó là một cam kết, một trách nhiệm, một uy tín Việt Nam.
Chúng ta biết đến những dấu chân của người lính Viettel tại Mozambique, Tanzania, Haiti, Myanmar..., song ít ai hình dung được rằng, trong mấy chục năm qua đã có hàng trăm kỹ sư nông nghiệp Việt Nam có mặt ở Angola, Cuba, Venezuela... “cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn nông dân nước bạn trồng lúa nước, giúp họ tự túc một phần lương thực. Thậm chí, có những nơi, trong lúc các kỹ sư nông nghiệp Việt Nam hướng dẫn nông dân nước bạn trồng lúa, làm cỏ, bón phân, phòng trừ sâu bệnh dưới ruộng bùn, thì ở trên bờ binh lính quân đội đeo súng bảo vệ họ khỏi mối đe dọa từ những viên đạn có thể bất ngờ từ đâu bay đến.
Xuất khẩu gạo Việt Nam những năm qua đạt nhiều kết quả nổi bật. Ảnh: VnEconomy
3. Nhận thức được trách nhiệm của một “cường quốc lúa gạo”, Chính phủ đã phát động Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. Việc Thủ tướng Phạm Minh Chính trực tiếp chủ trì hội nghị triển khai đề án (diễn ra chiều 15-10-2024 tại thành phố Cần Thơ), cho thấy một cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trên con đường thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Theo Thủ tướng, đây là đề án có ý nghĩa quan trọng trong định hướng chuyển đổi phương thức canh tác lúa bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long nhằm gia tăng giá trị ngành hàng lúa gạo Việt Nam, nâng cao thu nhập và đời sống cho người nông dân, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế.
Như vậy cây lúa, hạt gạo Việt Nam giờ đây lại mang thêm một sứ mệnh nữa. Ngoài vai trò nuôi sống cả trăm triệu người Việt Nam và cam kết đảm bảo, giữ vững an ninh lương thực cho phần còn lại của thế giới thì việc đổi mới phương thức canh tác, giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao thu nhập cho người nông dân, và cao hơn là giảm phát thải hàng triệu tấn CO2/năm, ngăn chặn quá trình nóng lên của Trái đất.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đây là đề án đầu tiên trên thế giới về sản xuất lúa gạo chất lượng cao, phát thải thấp ở quy mô cấp Chính phủ chỉ đạo, nên nhận được rất nhiều sự quan tâm của các đối tác quốc tế. Thời cơ đã đến. Cây lúa đang đứng trước một vận hội mới, cơ hội mới, tầm nhìn mới.
Rõ ràng, trước những thách thức của biến đổi khí hậu, biến động thị trường, biến chuyển xu thế tiêu dùng, chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo cần có những thích ứng linh hoạt để trở nên chuyên nghiệp và bền vững. Không chỉ tạo ra các sản phẩm chất lượng cao mà còn góp phần kiến tạo nên một hệ sinh thái ổn định, an lành.
Nói như Bộ trưởng Lê Minh Hoan, đổi mới sáng tạo, ứng dụng các giải pháp khoa học kỹ thuật phù hợp, đồng bộ dựa trên việc tiếp nối những kinh nghiệm tri thức bản địa, với tinh thần gìn giữ môi trường, tôn trọng thiên nhiên, là cách thức mà đội ngũ nông dân chuyên nghiệp tại Việt Nam đã và đang thực hiện, để hướng tới những cánh đồng “phát thải thấp”.
Lần đầu tiên, tại một Festival lúa gạo mang tầm quốc tế, những người bạn đến từ khắp các châu lục đã cùng ngồi lại bàn thảo, hoạch định, chia sẻ với nhau về tầm quan trọng không thể thay thế của hạt gạo cũng như những cơ hội, thách thức bủa vây nó.
Những hạt gạo bé tí tẹo nhưng chất chứa trong đó văn hóa, hồn cốt, tính cách của cả một dân tộc. Còn gì lớn lao hơn thế, tự hào hơn thế!
Nhìn lại năm 2024, hạt gạo Việt lại lập lên một kỳ tích, một đỉnh cao mới khi nước ta xuất khẩu được hơn 9 triệu tấn gạo, thu về gần 5,8 tỷ USD. Giá gạo xuất khẩu của ta nhiều thời điểm cao nhất so với các nước và mang tính dẫn dắt. Cây lúa, cùng với sầu riêng, cà phê, cao su, điều... tiếp tục là những “cây tỷ đô”, “cây vàng” của nông nghiệp Việt Nam.
Nhưng những con số liên tục bị xô đổ với những kỷ lục năm sau cao hơn năm trước chưa nói lên tất cả.
Sự chuyển động về tư duy làm nông nghiệp, tích cực áp dụng công nghệ, xây dựng nền nông nghiệp thuận thiên, và nhất là phải thay đổi căn bản nhận thức của hàng triệu nông dân, để tiến tới người trồng lúa thoát khỏi lời nguyền “làm lúa mãi nghèo”, “được mùa mất giá”, sẽ là "kim chỉ nam" cho cây lúa Việt Nam hôm nay.
Điền Sơn
Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/su-menh-moi-cua-hat-gao-viet-691851.html