Sự phát triển của Việt Nam cần vượt qua thách thức từ an ninh mạng

12 giờ trướcBài gốc

Con số 14,5 triệu tài khoản người dùng bị rò rỉ dữ liệu chỉ trong năm 2024 (theo báo cáo của Công ty An ninh mạng Viettel) là một hồi chuông báo động về tình trạng an ninh mạng tại Việt Nam.

Đặc biệt nghiêm trọng hơn, các vụ tấn công mã độc tống tiền (ransomware) đã tăng vọt 70%, chủ yếu nhắm vào những lĩnh vực có giá trị cao như ngân hàng và dịch vụ công - những trụ cột của nền kinh tế số.

Luôn cần đảm bảo an ninh mạng quốc gia - Ảnh minh họa: Viettel Security

Những câu chuyện về người dân bị tội phạm mạng lừa tiền tiết kiệm chỉ sau một đêm không còn xa lạ với dư luận. Từ các vụ xâm nhập tài khoản ngân hàng đến những chiêu trò lừa đảo trực tuyến với thiệt hại hàng trăm triệu đồng, thực tế đang cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa tốc độ số hóa và năng lực bảo vệ an toàn thông tin.

Thách thức của xã hội số tương lai

Với nền kinh tế số dự kiến đạt 45 tỉ USD vào 2025 và có thể tăng lên 90-200 tỉ USD vào 2030, an ninh mạng không chỉ đơn thuần là vấn đề kỹ thuật mà đã trở thành yếu tố quyết định sự thành bại của chiến lược phát triển quốc gia. Theo Tiến sĩ Huo Chong Ling - giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại RMIT Việt Nam, an ninh mạng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo "giao dịch an toàn, doanh nghiệp linh hoạt, hạ tầng được bảo vệ và xã hội số được trao quyền".

Hơn thế nữa, một hệ thống an ninh mạng vững chắc còn góp phần nâng cao sức hút của Việt Nam như một điểm đến đầu tư và đổi mới công nghệ. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các nước trong khu vực để thu hút vốn đầu tư FDI chất lượng cao.

Viễn cảnh đến năm 2050, khi công nghệ số được tích hợp sâu rộng vào các thành phố lớn của Việt Nam, mang đến những tiện ích to lớn nhưng cũng kéo theo những rủi ro chưa từng có. Tiến sĩ Sreenivas Tirumala - giảng viên cấp cao ngành Công nghệ thông tin tại RMIT Việt Nam cảnh báo về thực tế rằng "hệ thống càng được kết nối chặt chẽ thì việc phòng thủ càng trở nên quan trọng".

Khi đó, một cuộc tấn công mạng có thể không chỉ đánh sập một trang web mà còn khiến cả một thành phố tê liệt - từ hệ thống bệnh viện, hồ sơ y tế cá nhân, tài khoản ngân hàng đến cả lưới điện. Sự phụ thuộc ngày càng cao vào công nghệ số đồng nghĩa với việc tác động của các cuộc tấn công mạng sẽ ngày càng nghiêm trọng và ảnh hưởng đến nhiều người hơn.

Việt Nam cần ứng dụng công nghệ AI và điện toán lượng tử

Trong cuộc chiến chống lại tội phạm mạng, trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Các tường lửa ứng dụng AI có khả năng phát hiện sớm các mối đe dọa, trong khi các mô hình an ninh mạng dựa trên AI có thể "tự động hóa, thích nghi và học hỏi từ dữ liệu lịch sử lẫn thời gian thực".

Tuy nhiên, sự phát triển của điện toán lượng tử lại mang đến một thách thức hoàn toàn mới. Tiến sĩ Tirumala cảnh báo rằng nếu bị lạm dụng, công nghệ này có thể "phá vỡ nhiều thuật toán mã hóa đang được sử dụng" và khiến người dùng mất quyền truy cập vào các dịch vụ quan trọng chỉ trong tích tắc.

Chuyên gia Huo Chong Ling và Sreenivas Tirumala đến từ Đại học RMIT

Dự báo đến năm 2050, khi hầu hết các công ty điện toán đám mây sẽ cung cấp dịch vụ điện toán lượng tử với mức phí hợp lý, việc phát triển các phương pháp mã hóa phù hợp với tương lai trở thành "điều cấp thiết". Điều này đòi hỏi Việt Nam phải chuẩn bị từ bây giờ, gồm việc đưa kiến thức về điện toán lượng tử vào chương trình đào tạo an ninh mạng.

Việt Nam cần bổ sung nguồn nhân lực

Dù công nghệ có tiến bộ đến đâu, yếu tố con người vẫn là then chốt. Thực tế cho thấy điểm yếu lớn nhất trong hạ tầng an ninh mạng của Việt Nam hiện nay là thiếu hụt nhân lực chuyên môn. Con số chưa đến 4.000 chuyên gia an ninh mạng tính đến năm 2023 là quá ít so với nhu cầu ngày càng tăng.

Như Tiến sĩ Ling nhấn mạnh: "Chiến lược an ninh mạng chỉ hiệu quả khi có con người đủ năng lực đứng sau. Nếu thiếu đội ngũ chuyên gia giỏi thì dù có đầu tư lớn hay công nghệ tiên tiến đến đâu, các tổ chức cũng khó lòng chống đỡ được những mối đe dọa ngày càng tinh vi."

Bên cạnh việc đào tạo nhân lực, Việt Nam cũng cần xây dựng các tiêu chuẩn quốc gia để đảm bảo các biện pháp an ninh mạng được thống nhất và có kiểm soát. Kinh nghiệm từ các nước như Mỹ (CISA), Israel, Trung Quốc, New Zealand và Australia cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan chuyên trách trong việc duy trì tiêu chuẩn và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận khi vào nhóm các quốc gia bậc 1 trong Chỉ số An toàn thông tin mạng toàn cầu 2024 của ITU. Tuy nhiên, như Tiến sĩ Ling nhận định: "Chúng ta đang đi đúng hướng, nhưng cần tăng tốc".

Thời gian không còn nhiều. Hành trình hướng tới quốc gia số 2030 và nước thu nhập cao 2050 của Việt Nam sẽ không thể thành công nếu thiếu một hệ thống an ninh mạng vững mạnh. Với nền kinh tế số dự kiến sẽ trở thành động lực chính thúc đẩy GDP quốc gia, an ninh mạng là yếu tố cốt lõi, như "ADN" của quốc gia số.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/su-phat-trien-cua-viet-nam-can-vuot-qua-thach-thuc-tu-an-ninh-mang-237930.html