Sửa đổi Nghị quyết 98 để tạo cơ hội bứt phá cho siêu đô thị TPHCM sau mở rộng

3 giờ trướcBài gốc

Một góc trung tâm TPHCM. Ảnh: Lê Vũ

Việc mở rộng TPHCM không chỉ là thay đổi ranh giới địa lý mà còn mở ra dư địa phát triển kinh tế - xã hội lớn lao, đòi hỏi khung pháp lý vượt trội để khai thác tối đa tiềm năng sau khi hợp nhất với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu từ giữa năm 2025. Chính phủ đã trình dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023/QH15 ban hành năm 2023 tại các phiên họp Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, với hơn 40 nội dung mới theo tính chất "khác luật" và chưa được luật quy định. Các đề xuất tập trung vào phân cấp phân quyền, thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng và tổ chức bộ máy, nhằm tạo cơ chế đột phá cho siêu đô thị.

Tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV đang diễn ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa cho ý kiến và thống nhất trình Quốc hội thông qua dự án nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 ban hành năm 2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM.

Rà soát lại toàn bộ dự thảo, bỏ chính sách đã được luật hóa

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi bày tỏ quan điểm nhất trí sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát lại toàn bộ dự thảo, loại bỏ các chính sách đã được luật hóa, không còn tính ưu đãi vượt trội so với quy định hiện hành.

Đồng thời, cơ quan soạn thảo rà soát, đối chiếu các luật, nghị quyết đang được xem xét sửa đổi hoặc thông qua tại kỳ họp thứ 10 này... Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành bổ sung chính sách thu hồi đất để thực hiện dự án trong khu thương mại tự do (FTZ) và lưu ý thống nhất quy định trong nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành thủ tục đất đai. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nhất trí với mô hình “một cửa” được áp dụng trong FTZ.

Góp ý dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định tán thành bãi bỏ ngay những quy định liên quan đến chính quyền đô thị và một số nội dung không còn thích hợp. Đối với những vấn đề mới đã được áp dụng cho địa phương khác hoặc tương tự nhưng thuận lợi hơn nên cho phép TPHCM áp dụng. Dù các cơ chế nên “mở ra hết mức có thể để thí điểm” nhưng phải đảm bảo khả năng quản lý được rủi ro; tránh mất mát dự án, mất mát cán bộ. Mở hết cỡ nhưng phải có van, có khóa.

Mặt khác, sau 2 năm triển khai Nghị quyết 98, có một số vướng mắc, bất cập cần kịp thời tháo gỡ, như quy định về quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư theo hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao), chỉ giới hạn trong “quỹ đất do Nhà nước quản lý thuộc trường hợp sắp xếp lại, xử lý tài sản công” là còn hẹp so với thực tiễn.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, là điểm nghẽn của thành phố. Việc đề xuất “nâng cấp” Nghị quyết 98 là để đẩy nhanh tiến độ các dự án, công trình giao thông... Về lâu dài, thành phố cần khung pháp lý ổn định và bền vững hơn, nên thời gian tới cũng cần cân nhắc việc xây dựng Luật Đô thị đặc biệt, tạo không gian phát triển cho các đô thị đặc biệt nói chung và TPHCM nói riêng.

Sửa đổi để TPHCM tiếp tục là "đầu tàu" kinh tế quốc gia

Sau hơn hai năm triển khai, nghị quyết 98 đã mang lại những kết quả tích cực, như phục hồi kinh tế sau Covid-19, thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng và ứng dụng khoa học - công nghệ. Cụ thể, kinh tế TPHCM đã ổn định, với GRDP năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với 2020 và GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 đô la, gấp 1,7 lần bình quân quốc gia. Tuy nhiên, việc hợp nhất Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vào TPHCM đã thay đổi căn bản bối cảnh, khiến Nghị quyết 98 trở nên "chật chội" so với thực tiễn.

Thứ nhất, quy mô và vai trò của TPHCM đã thay đổi đáng kể. Trước sáp nhập, Nghị quyết 98 chỉ tập trung vào phạm vi TPHCM cũ, với dân số khoảng 9 triệu người và diện tích hơn 2.000 km². Sau hợp nhất, TPHCM trở thành siêu đô thị với diện tích 6.772,6 km², dân số 13,6 triệu người và ba cực tăng trưởng rõ nét: trung tâm tài chính - dịch vụ tại TPHCM cũ, sản xuất công nghiệp tại Bình Dương cũ, và logistics - vận tải biển tại Bà Rịa - Vũng Tàu cũ. Điều này đòi hỏi cơ chế đặc thù để tích hợp không gian kinh tế, tránh tình trạng cào bằng giữa các địa phương, vốn khiến TPHCM bị gò bó trong chiếc áo quá chật. Nghị quyết 98 chỉ đề cập cơ chế đặc thù trong phạm vi cũ, nên cần bổ sung để phù hợp với "siêu đô thị đặc biệt", góp phần đạt mục tiêu quốc gia đến 2045 Việt Nam trở thành nước phát triển thu nhập cao với tăng trưởng trên 10%/năm.

Thứ hai, tồn tại nhiều điểm nghẽn thể chế và chính sách. Trong hơn hai năm thực hiện, TPHCM đã triển khai hiệu quả 36/44 cơ chế từ Nghị quyết 98, nhưng sáu cơ chế còn tiếp tục và hai cơ chế dừng do quy định mới. Các vấn đề nổi bật bao gồm phân cấp phân quyền chưa đầy đủ, văn bản hướng dẫn ban hành chậm, và tỉ lệ điều tiết ngân sách để lại thấp dù TPHCM đóng góp hơn 25% ngân sách quốc gia. Hạ tầng kết nối giữa các khu vực cũ còn thiếu đồng bộ, như hệ thống đường bộ phụ thuộc nặng nề, chi phí logistics cao, và các cửa ngõ như quốc lộ 51, cao tốc Long Thành - Dầu Giây thường quá tải.

Cơ chế đặc thù sẽ giúp TPHCM phát triển nhanh hạ tầng giao thông. Ảnh: Lê Vũ

Thứ ba, bối cảnh chính sách quốc gia đã thay đổi với sự ra đời của các nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị như Nghị quyết 57/2024 về đột phá khoa học - công nghệ, Nghị quyết 66/2025 về đổi mới xây dựng pháp luật và Nghị quyết 188/2025 của Quốc hội về thí điểm cơ chế đặc thù cho đường sắt đô thị. Những nghị quyết này đòi hỏi Nghị quyết 98 phải được bổ sung để đồng bộ, đặc biệt sau sáp nhập, khi TPHCM cần khung pháp lý căn cơ để tự chủ, tự quyết và tự chịu trách nhiệm. Vì vậy sửa đổi Nghị quyết 98 là cấp thiết để phù hợp với quy mô mới, giải quyết điểm nghẽn và tận dụng cơ hội từ sáp nhập, đảm bảo TPHCM tiếp tục là "đầu tàu" kinh tế quốc gia.

Lợi ích rất lớn từ cơ chế đột phá mang lại

Nếu được Quốc hội thông qua, sửa đổi Nghị quyết 98 sẽ mang lại lợi ích to lớn, giúp TPHCM bứt phá thành đô thị toàn cầu.

Về kinh tế, sẽ thu hút 8-12 tỉ đô la/năm từ nguồn ngoài ngân sách, hỗ trợ tăng trưởng 2 con số từ 2026-2030, GRDP bình quân 10-11%/năm, GRDP đầu người 14.000-15.000 đô la/ đến 2030. FTZ sẽ biến TPHCM thành trung tâm thương mại quốc tế, tăng năng lực cạnh tranh, thu hút FDI chất lượng cao, hình thành chuỗi cung ứng khép kín.

Về hạ tầng, sẽ khép kín các đương Vành đai 2,3,4 trong 5 năm, phát triển đường sắt đô thị, giảm kẹt xe, ngập nước, hạ chi phí logistics. Mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD) sẽ tối ưu quỹ đất, thúc đẩy giao thông xanh, thích ứng biến đổi khí hậu. Kết nối vùng Đông Nam Bộ với Đồng bằng sông Cửu Long, khai thác sân bay Long Thành, cảng Cái Mép - Thị Vải.

Về chính sách và xã hội, phân cấp sẽ nâng hiệu quả quản lý, tinh gọn bộ máy, thu hút nhân tài cho đổi mới sáng tạo. TPHCM sẽ trở thành đô thị bền vững, nhân văn, top 100 thành phố toàn cầu đáng sống, với chất lượng sống cao, thu hút tập đoàn quốc tế. Theo TS Trần Quang Thắng, đây là bước ngoặt thể chế để TPHCM bứt phá, trở thành trung tâm tài chính, công nghệ hàng đầu khu vực.

Xét về tổng thể việc sửa đổi Nghị quyết 98 sẽ khơi thông điểm nghẽn, huy động nguồn lực tư nhân, góp phần thực hiện tầm nhìn 2045 của Việt Nam.

MỘT SỐ NHIỆM VỤ NỔI BẬT GIAI ĐOẠN 2026-2030 CỦA TPHCM

Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10%-11%/năm.
Tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35%-40% GRDP.
Đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000-15.000 đô la.
Kinh tế số chiếm 30%-40%/GRDP.
Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GRDP đạt 60%.
Tổng chi xã hội cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2%-3% GRDP, bố trí ít nhất 4%-5% tổng chi ngân sách hàng năm cho khoa học, công nghệ, chuyển đổi số.
Đến cuối năm 2030, tăng thêm 199.400 căn hộ nhà ở xã hội.
Đến cuối năm 2030, phấn đấu hoàn thành công tác di dời 50% (20.000 căn) nhà trên và ven kênh, rạch.

Mục Nhĩ

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/sua-doi-nghi-quyet-98-de-tao-co-hoi-but-pha-cho-sieu-do-thi-tphcm-sau-mo-rong/