Tham gia sự kiện A80 chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vừa diễn ra có tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud-B.
Đây cũng là loại tên lửa đạn đạo mạnh nhất Đông Nam Á cho tới thời điểm hiện tại.
Dù đã có trong biên chế từ lâu song chỉ vài năm gần đây hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud-B của Việt Nam mới được công khai ra mắt.
Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình và Quốc tế Stockhom (SIPRI), năm 1981 Việt Nam nhận được một số bệ phóng di động cùng hàng chục quả đạn Scud-B.
Tên lửa đạn đạo Scud-B, trong hệ thống phân loại của Liên Xô được gọi là R-17 Elbrus, là một trong những loại vũ khí đặc trưng nhất của thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Nó được Phòng thiết kế OKB-1 (sau này là KBM Kolomna) phát triển vào cuối thập niên 1950, với mục tiêu trang bị cho quân đội Liên Xô một loại tên lửa đạn đạo chiến thuật cơ động, có khả năng tấn công nhanh vào các mục tiêu chiến dịch nằm sâu phía sau phòng tuyến đối phương.
Đến năm 1962, Scud-B chính thức được đưa vào biên chế Hồng quân. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đặt tên định danh cho nó là SS-1c Scud-B.
Scud-B là biến thể kế thừa và nâng cấp từ Scud-A, với tầm bắn xa hơn, độ tin cậy và khả năng cơ động cao hơn.
Về mặt kỹ thuật, Scud-B có chiều dài khoảng 11,25 mét, đường kính thân 0,88 mét và trọng lượng khi phóng xấp xỉ 5,9 tấn.
Nó sử dụng động cơ nhiên liệu lỏng, đốt hỗn hợp kerosene và axit nitric đỏ, tạo lực đẩy cho một tầng duy nhất.
Tên lửa mang đầu đạn thường là chứa thuốc nổ mạnh, nổ phân mảnh hoặc đôi khi là hóa học; trong biên chế Liên Xô còn có phiên bản mang đầu đạn hạt nhân nhưng các biến thể xuất khẩu không kèm theo loại này.
Với tầm bắn vào khoảng 300 km, Scud-B được xếp vào nhóm tên lửa đạn đạo chiến thuật tầm ngắn.
Điểm yếu của tên lửa này là sai số vòng tròn (CEP) cao so với các tên lửa hiện đại ngày này, nhưng bù lại nó mang đầu đạn với sức công phá lớn, khá phù hợp với đánh mục tiêu diệt rộng.
Trong suốt hơn nửa thế kỷ, Scud-B đã xuất hiện trong nhiều cuộc xung đột lớn. Năm 1973, Ai Cập và Syria sử dụng một số quả Scud-B trong Chiến tranh Yom Kippur chống lại Israel.
Trong Chiến tranh Iran – Iraq (1980–1988), loại vũ khí này được cả hai bên triển khai với số lượng lớn trong “chiến tranh thành phố”, khi Iraq bắn Scud vào Tehran và Iran đáp trả bằng những quả Scud nhập từ Libya và Triều Tiên.
Liên Xô cũng từng sử dụng hàng nghìn quả Scud-B trong cuộc chiến Afghanistan, nhắm vào các căn cứ của lực lượng Mujahideen.
Đáng chú ý nhất là trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, Iraq phóng hàng chục tên lửa Scud-B và biến thể Al-Hussein tấn công Israel và Ả Rập Xê Út, tạo ra tác động tâm lý lớn.
Sau này, tại Yemen, lực lượng Houthi cũng từng sử dụng Scud-B để tấn công các mục tiêu của liên quân do Saudi Arabia dẫn đầu.
Với đầu đạn nặng 1 tấn chứa thuốc nổ, tốc độ va chạm 1,4 km/s, nó sẽ tạo ra hố sâu 1,5-4 m, rộng 12 m.
Đạn tên lửa R-17E được đặt trên bệ phóng di động 9P117 Uragan dựa trên khung gầm cơ sở xe vận tải hạng nặng MAZ-543.
Khi phóng, tên lửa sẽ được khung nâng đạn dựng thẳng đứng và bắn đi (trước đó tên lửa cần khoảng thời gian để nạp nhiên liệu phóng, nạp thông số mục tiêu).
Đến thời điểm này, Việt Nam là quân đội đầu tiên và cũng là duy nhất tại khu vực Đông Nam Á có tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud trong biên chế.
Cũng theo SIPRI, vào năm 1998 Việt Nam đã mua từ Triều Tiên hàng chục quả tên lửa đạn đạo tầm ngắn Hwasong-6 (Hỏa Tinh 6), đây là phiên bản sao chép dựa trên nguyên mẫu Scud-C.
So với Scud-B, Hwasong-6 tăng trọng lượng phóng lên 6.400 kg, tầm bắn tăng vọt lên 600 km
Gần đây, nhằm đảm bảo hệ số kỹ thuật tên lửa Scud đủ khả năng sẵn sàng chiến đấu, các đơn vị kỹ thuật của Lữ đoàn tên lửa của Việt Nam đã có nhiều sáng kiến cải tiến các linh kiện cho tên lửa hoạt động tốt.
Số tên lửa Scud phiên bản B và C này được coi là một trong những vũ khí uy lực của lực lượng pháo binh Việt Nam tại hiện nay.
Những quả Scud-B của Việt Nam vẫn được duy trì trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu, chủ yếu với vai trò răn đe chiến thuật.
Khi cần thiết buộc phải sử dụng để bảo vệ an ninh quốc gia, các quả đạn có thể được sử dụng để tấn công các mục tiêu diện rộng như sân bay, căn cứ hậu cần hoặc trung tâm tập kết lực lượng trong phạm vi vài trăm kilômét tính từ lãnh thổ Việt Nam.
Sự tồn tại của Scud-B phản ánh một giai đoạn lịch sử, khi Việt Nam bắt đầu tiếp cận công nghệ tên lửa đạn đạo, đặt nền móng cho những bước phát triển sau này trong lĩnh vực tên lửa và pháo binh chiến dịch.
Việt Hùng
Theo Military Today, QDNDVN