Tác nhân từ vũ trụ khiến máy bay chở khách rớt độ cao mạnh trong 7 giây là gì?

2 giờ trướcBài gốc

Ngày 30/10/2025, một máy bay chở khách của hãng JetBlue đang bay từ Cancun (Mexico) tới Newark (bang New Jersey, Mỹ). Sau khi đạt độ cao hành trình 35.000 feet, máy bay bất ngờ lao xuống mạnh. Dù các phi công đã giành lại quyền kiểm soát, chuyến bay buộc phải hạ cánh khẩn cấp tại Florida, nơi 15 người được đưa vào bệnh viện. Rất may, cuối cùng toàn bộ hành khách đều tới Newark an toàn.

Tuy nhiên, điều gì thực sự đã xảy ra trên vùng Vịnh Mexico vẫn là một bí ẩn – cho tới khoảng một tháng sau, khi Airbus (nhà sản xuất dòng A320) ra thông báo cho biết nguyên nhân sự cố là do bức xạ Mặt Trời “làm hỏng dữ liệu quan trọng đối với hoạt động của hệ thống điều khiển bay”. Vài ngày sau đó, Airbus thông báo đã cập nhật phần mềm cho khoảng 6.000 máy bay để khắc phục vấn đề này.

Tưởng chừng câu chuyện đã khép lại, nhưng mọi việc không đơn giản như vậy.

Trao đổi với Space.com, ông Clive Dyer – chuyên gia về thời tiết không gian và bức xạ tại Đại học Surrey (Anh) – cho biết vào ngày 30/10, mức bức xạ Mặt Trời hoàn toàn bình thường, không đủ mạnh để gây nhiễu hệ thống điện tử hàng không. Thay vào đó, ông cho rằng một nguyên nhân vô hình khác có thể mới là thủ phạm: tia vũ trụ.

“Tia vũ trụ có thể tương tác với các vi mạch điện tử hiện đại và làm thay đổi trạng thái của một mạch điện”, ông Dyer nói. “Chúng có thể gây ra một bit flip đơn giản, như từ 0 sang 1 hoặc từ 1 sang 0. Điều này có thể làm sai lệch dữ liệu và khiến hệ thống hoạt động bất thường. Trong một số trường hợp, chúng thậm chí có thể gây hỏng phần cứng khi tạo ra dòng điện trong thiết bị điện tử và làm cháy linh kiện”.

Việc một bit dữ liệu vô tình chuyển từ 0 sang 1 (hoặc ngược lại) được gọi là “bit flip” – một hiện tượng đã được ghi nhận từ những ngày đầu của kỷ nguyên máy tính.

Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về tác động của tia vũ trụ lên thiết bị điện tử trên mặt đất xảy ra trong một cuộc bầu cử tại Brussels (Bỉ), khi một chính trị gia ít tên tuổi ở Schaerbeek bất ngờ nhận được nhiều phiếu bầu điện tử hơn mức có thể – chính xác là thừa thêm 4.096 phiếu.

Con số này gây nghi ngờ vì nó đúng bằng giá trị xuất hiện nếu bit thứ 13 bị lật từ 0 sang 1. Sau nhiều lần kiểm tra, lỗi này không thể tái hiện lại, làm dấy lên khả năng thủ phạm chính là tia vũ trụ.

Đây cũng không phải lần đầu tiên tia vũ trụ bị nghi ngờ có liên quan tới sự cố hàng không. Năm 2008, một chiếc Airbus A380 cũng từng bất ngờ lao xuống khi đang bay tới Perth (Australia). Sau khi xem xét nhiều giả thuyết, một khả năng được đưa ra là một hạt năng lượng cao trong khí quyển đã va vào mô-đun CPU. Tuy nhiên, vì đây là một “lỗi mềm” (soft error), nên không thể xác định chắc chắn nguyên nhân.

Thông thường, Trái Đất che chắn con người khỏi các hạt mang điện năng lượng cao nguy hiểm này. Nhưng ở độ cao hành trình của máy bay, tình hình lại khác.

Theo Oxford Scientist, mức phơi nhiễm tia vũ trụ ở độ cao hành trình tăng gấp khoảng 100 lần so với mực nước biển. Các phi công và tiếp viên mang thai cũng thường tránh bay trong tam cá nguyệt đầu tiên, một phần do mức phơi nhiễm bức xạ gia tăng ở độ cao lớn.

Theo PM

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/tac-nhan-tu-vu-tru-khien-may-bay-cho-khach-rot-do-cao-manh-trong-7-giay-la-gi-post193129.html