Tái định cư miền núi Đà Nẵng: 'Lo xa để tránh họa gần'

4 giờ trướcBài gốc

Vừa qua, trận sạt lở kinh hoàng xảy ra tại thôn Pứt (xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng) khiến ba người mất tích. Sau hai ngày, lực lượng chức năng buộc phải tạm dừng do thời tiết mưa lớn, sương mù, nguy hiểm cho chính những người làm nhiệm vụ.

Đây là một trong hàng chục, hàng trăm vụ sạt lở lớn nhỏ xảy ra trên khắp các khu vực phía Tây TP Đà Nẵng chỉ trong vòng một tháng mưa lũ.

Vụ sạt lở ở xã Hùng Sơn, các lực lượng đang tạm dừng tìm kiếm do thời tiết mưa lớn.

Những địa phương như xã Trà Tân, Phước Hiệp, Trà Tập… cũng đã xảy ra sạt lở, vùi lấp gần 100 căn nhà của người dân. Rất may, từ sự chủ động của hệ thống chính trị, chính quyền địa đã di dời người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm nên tránh được thiệt hại thảm khốc về người.

Sạt lở khắp miền núi phía Tây

Trong đợt mưa lũ cuối tháng 10, đầu tháng 11 vừa qua, hàng trăm điểm sạt lở xảy ra ở phía Tây. Các tuyến đường huyết mạch quốc lộ, tỉnh lộ, huyện lộ bị chia cắt. Lực lượng chức năng tìm mọi phương án tiếp tế lương thực, thuốc men cho hàng chục ngàn người dân bị cô lập nhiều ngày.

Với vùng núi phía Tây tỉnh Quảng Nam cũ, nay là TP Đà Nẵng, để trả lời câu hỏi “nơi đâu là an toàn?” dường như rất khó. Bởi, những nơi từng sạt lở, chính quyền đầu tư tiền tỉ kè, nay tiếp tục sạt lở vùi lấp nhà dân. Những điểm sạt lở mới xuất hiện bất kể thời tiết...

“Trời mưa xuống, tôi cứ tìm một chỗ nào được được, cảm thấy an toàn để trú”, câu nói giản đơn của một người dân xã Phước Thành, nhưng đủ phơi bày hết sự mong manh và hiểm nguy họ phải đối mặt mỗi mùa mưa bão.

Sạt lở tại thôn 1, xã Phước Thành vùi lấp sáu nhà dân.

Tại hiện trường sạt lở ở thôn 1, xã Phước Thành, một quả đồi từng xảy ra sạt lở đã được kè chắn. Hôm ngày 2-11, sạt lở phá tung tấm kè, đổ hàng ngàn mét khối đất đá xuống đè bẹp sáu nhà người dân. Sáu ngôi nhà mới, cũ, có nhà người dân vừa xây từ tiền vay mượn, có nhà xây từ chính sách xóa nhà tạm, nhà dột nát…

Ông Hồ Văn Phong (46 tuổi, người Giẻ Triêng, thôn 1, xã Phước Thành) trắng tay sau trận sạt lở kinh hoàng. Những ngày qua, gia đình bốn người phải tá túc nhà người thân. Gắn bó nơi này nhiều năm, vợ chồng ông đinh ninh rằng đây là nơi an toàn. Mấy tháng trước vợ chồng ông vay mượn 70 triệu đồng làm nhà.

“Ở chưa được một tháng thì sạt lở vùi lấp, giờ gia đình phải ở nhờ nhà người em. Vay ngân hàng tiền lãi thì còn có thể đi làm thuê để trả, còn tiền gốc thì thật sự không biết xoay đâu ra”, ông Phong lo lắng.

Đi dọc núi rừng phía Tây Đà Nẵng mới hay, núi đổ sập xuống bất cứ lúc nào, bất kể trời mưa hay nắng.

Hôm 14-11, vụ sạt lở ở xã Hùng Sơn cũng như vậy. Trước đó ba ngày trời nắng chang. Đây là minh chứng thiên tai hôm nay đã không còn theo quy luật.

Ông Nguyễn An, Bí thư xã Hùng Sơn, cho biết từ chiều qua (16-11) mưa lớn, chính quyền địa phương đã tập trung tất cả các lực lượng tổ chức di dời người dân đến nơi an toàn.

“Các lực lượng đang vận động bà con di dời, chưa tổng hợp hết nhưng con số rất lớn, khoảng trên 1.000 người ở các thôn”, ông An nói.

Theo ông An, có nơi di dời xen ghép, có nơi đến điểm trường hoặc người dân di chuyển qua thôn khác an toàn trú ẩn. Đây là năm đầu tiên địa phương hứng chịu sạt lở lớn, tần suất nhiều kỷ lục.

Đoàn người cõng thức ăn vượt sạt lở tiếp tế bà con bị cô lập.

Một trong những địa phương hứng chịu thiên tai nặng nề trong đợt mưa lũ vừa qua, ông Nguyễn Hồng Lai, Bí thư xã Trà Tân cũng chia sẻ toàn xã xảy ra hơn 50 vụ sạt lở lớn nhỏ, vùi lấp 64 căn nhà của người dân.

“Sau sạt lở, người dân đang che lán trại ở tạm hoặc ở nhờ nhà bà con. Xã đã làm việc với bà con, thống nhất bà con tìm đất, xã sẽ khảo sát và đề xuất thành phố hỗ trợ, huy động nguồn lực từ mạnh thường quân xây nhà mới”, ông Lai chia sẻ.

Bí thư xã Trà Tân, cho hay nhiều điểm sạt lở tại điểm mới, hoặc chồng lên vị trí sạt lở cũ.

“Có nhiều điểm nằm trong cảnh báo, còn đợt vừa rồi sạt lở nhiều, sạt lở lớn, không dự báo hết được”, ông Lai thông tin.

Bài toán lâu dài

Trước mỗi đợt mưa lũ, chính quyền các địa phương miền núi của TP Đà Nẵng lại tất bật di dời hàng ngàn hộ dân khỏi vùng nguy hiểm. Cuộc sống người dân bị đảo lộn, và điều họ mong mỏi nhất vẫn là một nơi ở ổn định, không còn nơm nớp trước sự đe dọa của thiên nhiên. Thế nhưng, câu chuyện này kéo dài nhiều năm và đòi hỏi nguồn lực rất lớn, cần sự quan tâm sâu sát từ chính quyền TP Đà Nẵng.

Sạt lở gần như xóa sổ một khu dân cư ở xã Avương, TP Đà Nẵng.

Trước đây, tỉnh Quảng Nam cũ có nghị quyết hết sức nhân văn về sắp xếp, ổn định dân cư miền núi. Xây dựng các khu tái định cư mới, đưa người dân rời khỏi những vị trí rủi ro với phương châm “lo xa để tránh họa gần”. Dù vậy, thực hiện căn cơ, rốt ráo cần nguồn lực rất lớn.

Thực tế, những hộ dân chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai ở khu vực miền núi phía Tây TP Đà Nẵng chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống còn nhiều khó khăn. Họ mưu sinh quanh năm bằng rẫy keo, rẫy lúa hoặc công việc làm thuê theo ngày. Vì vậy, khi chuyển đến nơi ở mới, điều kiện sinh kế, tập quán canh tác và thói quen bao đời gắn với nương rẫy cũng cần được tính toán thấu đáo.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng, cho hay qua nhiều vụ sạt lở, có thể thấy nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan, cùng với nguyên nhân chính là do thời tiết cực đoan, mưa lớn kéo dài.

Theo ông Hưng, kết cấu nền đất, thói quen canh tác, rừng tự nhiên bị tác động, thay thế cây trồng bằng cây keo… cũng là các nguyên nhân gây sạt lở. Nhiều vị trí sạt lở đã nằm ngoài dự báo, có thể dẫn đến hậu quả đáng tiếc nếu không có sự chuẩn bị.

Về giải pháp căn cơ lâu dài, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng khẳng định đó là tái định cư cho người dân miền núi một cách bài bản và cần thực hiện sớm. Vừa qua, TP dự kiến xin trung ương bố trí 1.800 tỉ đồng để xây dựng các khu tái định cư mới.

Ông Trần Nam Hưng (áo xanh nhạt, đội nón cối) cho rằng nhiều nguyên nhân dẫn tới sạt lở.

“Xây dựng tái định cư ở miền núi không phải đơn giản, phải lựa chọn chỗ thật sự an toàn, sạt lở không uy hiếp. Thứ nữa là phải phù hợp với phong tục tập quán của bà con miền núi”, ông Hưng nói. Theo ông, nhiều khu tái định cư xây mới nhưng bà con không chịu về ở, đến khi tận mắt chứng kiến sạt lở mới thay đổi quyết định.

Trước đây, tỉnh Quảng Nam cũ có nghị quyết về sắp xếp dân cư miền núi. Sau khi sáp nhập, nghị quyết này đã tạm dừng. Ông Hưng cho biết TP Đà Nẵng mới sẽ nghiên cứu xây dựng nghị quyết mới thay thế, phù hợp với thực tiễn.

Ông Lê Văn Dũng, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cũ: "Sắp xếp dân cư miền núi, khó mấy cũng làm"

Từ lâu, tôi đau đáu trong lòng về nguy cơ sạt lở, bà con miền núi không được an toàn. Khi còn công tác, tôi từng đề xuất Ban Thường vụ có chủ trương về sắp xếp dân cư miền núi, giúp ổn định cuộc sống, để mỗi mùa mưa bão không phải lo sợ. Tuy nhiên, sau này tỉnh Quảng Nam cũ không còn thời gian để tiếp tục thực hiện.

Tôi thấy rằng thời tiết ngày càng cực đoan, đe dọa sinh mạng, sự sống còn của bà con miền núi, đặc biệt là những địa bàn có nguy cơ sạt lở cao. Trước đây, Bộ TNMT (nay là Bộ NNMT) đã có khảo sát, cảnh báo nguy cơ sạt lở, thực tế đã đúng như vậy.

Tất nhiên, nguồn lực để làm việc này tôi nghĩ rằng rất lớn, với khối lượng công việc khổng lồ. Tuy nhiên, dù tốn bao nhiêu chăng nữa cũng phải làm việc này, sinh mệnh của người dân ai cũng lo, ai cũng có trách nhiệm thì tôi nghĩ sẽ làm được.

Đảng, Nhà nước rất quan tâm cho vùng núi và vùng sâu vùng xa, biên giới hải đảo. Chủ trương xây trường nội trú liên cấp ở các xã biên giới mới đây nhất là ví dụ điển hình. Nhưng trường học có kiên cố, ổn định mấy mà cuộc sống bà con không yên ổn, tạm bợ, sạt lở rình rập thì các em khó mà học tốt được.

Cố gắng làm sao để ổn định cuộc sống lâu dài cho bà con miền núi thì mới nói đến chuyện phát triển. Rõ ràng, đây là chuyện đặt lên hàng đầu.

Thực tế, huyện Tây Giang (cũ) đã sắp xếp dân cư khá tốt, nên những đợt thiên tai các năm trước đã tránh được thiệt hại so với các huyện miền núi khác của tỉnh Quảng Nam cũ, đây là bài học rất thực tiễn.

Tôi cho rằng nên có một đề án quy mô lớn để thực hiện chủ trương này (sắp xếp dân cư miền núi – PV) càng sớm càng tốt. Để bà con yên tâm, ổn định chỗ ở.

THANH NHẬT

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/tai-dinh-cu-mien-nui-da-nang-lo-xa-de-tranh-hoa-gan-post881768.html