Tại sao ông Trump có ý định giành lại quyền kiểm soát kênh đào Panama

13 giờ trướcBài gốc

Trong các bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho biết, Panama đã tính phí quá cao cho Mỹ về việc sử dụng kênh đào và ám chỉ đến ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc đối với tuyến đường thủy quan trọng này.

"Mức phí mà Panama tính thật vô lý, đặc biệt là khi biết đến sự hào phóng phi thường mà Mỹ đã dành cho Panama", ông Trump cho biết hôm thứ Bảy (21/12).

Kênh đào Panama được Mỹ xây dựng và khánh thành vào năm 1914 và do Mỹ kiểm soát cho đến khi một thỏa thuận năm 1977 quy định về việc sẽ chuyển giao hoàn toàn cho Panama. Kênh đào được cả hai nước cùng khai thác cho đến khi Chính phủ Panama nắm toàn quyền kiểm soát sau năm 1999.

"Là Tổng thống, tôi muốn bày tỏ chính xác rằng từng mét vuông của Kênh đào Panama và khu vực lân cận đều thuộc về Panama và sẽ tiếp tục như vậy… Chủ quyền và nền độc lập của đất nước chúng ta không thể thương lượng được", Tổng thống Panama, José Rául Mulino cho biết trong một tuyên bố vào Chủ nhật (22/12).

Lịch sử phức tạp

Trước khi Kênh đào Panama hoàn thành, các con tàu di chuyển giữa bờ biển phía Đông và phía Tây của châu Mỹ sẽ phải đi vòng qua Mũi Horn nằm ở mũi phía Nam của Nam Mỹ, khiến hành trình dài thêm hàng nghìn dặm và mất đến nhiều tháng.

Do đó, việc tạo ra một tuyến đường có thể rút ngắn hành trình là mục tiêu quan trọng của một số đế chế có thuộc địa ở châu Mỹ.

Vào đầu thế kỷ 20, Tổng thống Theodore Roosevelt đã ưu tiên hoàn thành một tuyến đường để rút ngắn hành trình. Lãnh thổ này vào thời điểm đó do Cộng hòa Colombia kiểm soát, nhưng một cuộc nổi loạn khi đó đã dẫn đến việc Panama và Colombia tách ra và thành lập Cộng hòa Panama vào năm 1903. Mỹ và nước mới thành lập đã ký một hiệp ước vào năm đó, theo đó Mỹ được quyền kiểm soát một dải đất dài 10 dặm để xây dựng kênh đào để đổi lấy khoản hoàn trả tài chính.

Kênh đào được hoàn thành vào năm 1914, củng cố vị thế của Mỹ như một siêu cường về kỹ thuật và công nghệ, nhưng phải trả giá bằng con người rất lớn. Người ta ước tính khoảng 5.600 người đã thiệt mạng trong quá trình Mỹ xây dựng kênh đào.

Tính thực tiễn của kênh đào đã được chứng minh trong Thế chiến II khi nó được sử dụng làm tuyến đường quan trọng cho nỗ lực chiến tranh của đồng minh giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Nhưng mối quan hệ giữa Mỹ và Panama dần tan rã vì những bất đồng về quyền kiểm soát kênh đào, cách đối xử với công nhân Panama và những câu hỏi về việc liệu lá cờ của Mỹ và Panama có nên được treo chung trên khu vực kênh đào hay không.

Những căng thẳng đó lên đến đỉnh điểm vào ngày 9/1/1964, khi các cuộc bạo loạn chống Mỹ dẫn đến một số người chết ở khu vực kênh đào và cắt đứt quan hệ ngoại giao trong thời gian ngắn giữa hai nước.

Nhiều năm đàm phán để có một thỏa thuận công bằng hơn đã dẫn đến hai hiệp ước trong thời gian chính quyền cựu Tổng thống Jimmy Carter. Các thỏa thuận tuyên bố kênh đào là trung lập và mở cửa cho tất cả các tàu thuyền và quy định quyền kiểm soát chung của Mỹ và Panama đối với lãnh thổ này cho đến cuối năm 1999, khi Panama được trao toàn quyền kiểm soát.

"Vì chúng tôi đã kiểm soát một dải đất rộng 10 dặm ở trung tâm đất nước của họ và vì họ xem các điều khoản ban đầu của thỏa thuận là không công bằng, nên người dân Panama đã không hài lòng với hiệp ước… Nó được soạn thảo tại đây, tại đất nước chúng tôi và không có người Panama nào ký kết”, cựu Tổng thống Jimmy Carter phát biểu trước người Mỹ sau khi các hiệp ước được ký kết.

Không phải ai cũng ủng hộ kế hoạch của ông. Trong bài phát biểu năm 1976, ứng cử viên tổng thống khi đó là Ronald Reagan đã nói rằng người dân Mỹ là "chủ sở hữu hợp pháp của khu vực kênh đào".

Căng thẳng về kênh đào lại leo thang vào cuối những năm 1980 dưới thời Tướng Panama là ông Manuel Noriega, người đã bị tước quyền sau khi Mỹ tấn công Panama như một phần của "cuộc chiến chống ma túy".

Hiện tại rắc rối

Ngay sau khi Panama nắm toàn quyền kiểm soát kênh đào vào năm 2000, khối lượng vận chuyển đã nhanh chóng vượt quá khả năng của tuyến đường thủy này. Một dự án mở rộng lớn đã bắt đầu vào năm 2007 và hoàn thành gần một thập kỷ sau đó.

Những khu vực xung quanh kênh đào đã trải qua hạn hán nghiêm trọng, dẫn đến mực nước thấp hơn, cản trở khả năng hoạt động bình thường của kênh đào. Các nhà chức trách kênh đào đã đặt ra các hạn chế đối với giao thông và áp dụng mức phí cao hơn để đi qua kênh đào.

Những khoản phí đó dường như là một phần trong vấn đề của ông Trump đưa ra với kênh đào. Ông đã mô tả các khoản phí "cực kỳ bất công, đặc biệt là khi biết đến lòng hảo tâm phi thường mà Mỹ đã dành cho Panama".

Đáp lại những phát biểu của ông Trump vào cuối tuần, Tổng thống Panama cho biết: "Giá cả không phải là ý thích nhất thời". Ông cũng bác bỏ ý tưởng rằng Trung Quốc thực hiện quyền kiểm soát công khai đối với kênh đào.

"Kênh đào không có quyền kiểm soát, trực tiếp hay gián tiếp, từ Trung Quốc, Cộng đồng châu Âu, Mỹ hay bất kỳ thế lực nào khác", ông cho biết.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài

Nguồn ĐTCK : https://tinnhanhchungkhoan.vn/tai-sao-ong-trump-co-y-dinh-gianh-lai-quyen-kiem-soat-kenh-dao-panama-post360562.html