Tại sao thỏa thuận TikTok của Trump sẽ là tin vui cho Trung Quốc?

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Donald Trump trình một sắc lệnh hành pháp đã ký về một thỏa thuận sẽ thoái vốn hoạt động của TikTok tại Mỹ khỏi chủ sở hữu. Ảnh: Reuters.

Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp chuyển giao hoạt động của ứng dụng TikTok cho các chủ sở hữu tại Mỹ. Sự kiện này tưởng chừng đã đặt dấu chấm hết cho số phận của nền tảng mạng xã hội hàng đầu nước Mỹ.

Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo: "khung thỏa thuận" mới nhất này vẫn trao cho Trung Quốc quyền kiểm soát đáng kể đối với TikTok. Điều tưởng chừng là một chiến thắng cho Mỹ, tuy nhiên đây rất có thể là chiến thắng chiến lược của đất nước tỷ dân".

Nhìn bề ngoài, thỏa thuận này có vẻ như là một món hời lớn cho nước Mỹ. Oracle và một nhóm các nhà đầu tư Mỹ sẽ kiểm soát 80% cổ phần của một thực thể Mỹ mới, điều hành hoạt động của TikTok tại Mỹ.

Toàn bộ dữ liệu người dùng Mỹ sẽ được lưu trữ trên máy chủ của Oracle tại Texas, và công ty mới sẽ cấp phép thuật toán đề xuất của TikTok và đào tạo lại chúng trên dữ liệu của Mỹ. 6 trong số 7 ghế trong hội đồng quản trị của tổ chức mới sẽ do người Mỹ nắm giữ. Thỏa thuận thậm chí còn mang lại lợi ích tài chính trực tiếp cho chính quyền Trump dưới hình thức một khoản thanh toán hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ hơn, bức tranh lại không mấy khả quan.

Thứ nhất, xét về quyền sở hữu: mặc dù tỷ lệ sở hữu của Mỹ đối với hoạt động kinh doanh tại Mỹ tăng lên 80%, công ty mẹ của TikTok là ByteDance đã được các nhà đầu tư toàn cầu sở hữu khoảng 60% ngay từ đầu. Thỏa thuận này chỉ khiến ByteDance còn lại chưa đến 20% cổ phần của chi nhánh tại Mỹ, nhưng về mặt kỹ thuật họ vẫn là cổ đông lớn nhất trong số các nhà sáng lập.

Thứ hai, quyền sở hữu trí tuệ đằng sau thuật toán đề xuất của TikTok vẫn nằm chắc trong tay ByteDance. Thay vì mua lại hoàn toàn công cụ cốt lõi này, Oracle và các nhà đầu tư khác chỉ nhận được một bản sao được cấp phép.

Vấn đề cốt lõi là thuật toán không phải là tài sản tĩnh. Chúng là hệ thống động, dựa trên dữ liệu đòi hỏi phải đào tạo lại liên tục, tinh chỉnh và hỗ trợ kỹ thuật đáng kể để duy trì hiệu quả và tính gây nghiện.

Mặc dù Oracle có thể kiểm tra mã và đào tạo lại phiên bản được cấp phép trên dữ liệu người dùng Mỹ, song TikTok mới của Mỹ vẫn sẽ phụ thuộc vào Trung Quốc để nhận các bản cập nhật định kỳ, các cải tiến và hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu.

Liệu Oracle có nhận được những bản cập nhật đó không? Và nếu có, liệu họ có thể giám sát và kiểm tra chúng một cách hiệu quả để đảm bảo không có cửa hậu (backdoor) hay chức năng gián điệp nào được cài cắm?

Con bài ngoại giao trong tay Bắc Kinh

Sức mạnh của một thuật toán không chỉ nằm ở kiến trúc mà còn ở dữ liệu huấn luyện. Vì phiên bản tại Mỹ sẽ chỉ dựa vào dữ liệu người dùng tại Mỹ, Oracle sẽ không thể tiếp cận được bộ dữ liệu toàn cầu khổng lồ — yếu tố tạo nên sức mạnh cho các mô hình tiên tiến nhất của ByteDance.

Trong khi đó, Trung Quốc sẽ nắm giữ các đòn bẩy pháp lý để hạn chế hoặc áp đặt các điều kiện đối với bất kỳ việc chuyển giao công nghệ nào của ByteDance. Kể từ năm 2020, Trung Quốc đã phân loại các thuật toán đề xuất được cá nhân hóa là công nghệ nhạy cảm theo chế độ kiểm soát xuất khẩu của nước này. Điều này đồng nghĩa với mọi hoạt động xuất khẩu bản cập nhật hoặc cải tiến thuật toán của TikTok đều phải được chính phủ Trung Quốc chấp thuận.

Do đó, chính quyền Trung Quốc có thể dễ dàng biến TikTok thành một công cụ ngoại giao. Nếu gia tăng căng thẳng thuế quan, hay các hạn chế đối với xuất khẩu chip Nvidia, Trung Quốc có thể trì hoãn hoặc tạm dừng cấp phép các bản cập nhật, sử dụng TikTok như một con bài mặc cả chiến lược trong chính sách đối ngoại.

Theo đó, nỗi lo sợ rằng Trung Quốc tiếp cận dữ liệu người Mỹ hoặc thao túng trực tiếp các thuật toán có thể phai nhạt, nhưng nó sẽ được thay thế bằng một rủi ro tinh vi và dai dẳng hơn: sự phụ thuộc công nghệ vào Trung Quốc, vốn đang nắm giữ thế thượng phong trong hệ thống đề xuất mạnh mẽ của TikTok. Chính quyền, ông Donald Trump chỉ đơn giản là đánh đổi điểm yếu này lấy điểm yếu khác.

Theo SCMP

Tiến Dũng

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/tai-sao-thoa-thuan-tiktok-cua-trump-se-la-tin-vui-cho-trung-quoc-post189935.html