Tân sinh viên 'đỏ mắt' tìm trọ giữa 'cơn sốt giá' đầu năm học

2 giờ trướcBài gốc

Giữa tháng 9, khi năm học mới bắt đầu, nhiều tân sinh viên và phụ huynh lại bắt đầu bước vào một hành trình đầy căng thẳng: Tìm nhà ở giữa thị trường khan hiếm và đắt đỏ. Nhiều sinh viên cho biết các khu vực gần trường thường bị đẩy giá lên cao vô tội vạ, trong khi những phòng có giá dễ chịu thì xa trung tâm, thiếu tiện ích cơ bản, thậm chí không đảm bảo an toàn. Những vụ cháy chung cư mini hay nhà trọ thời gian qua càng khiến phụ huynh thêm lo ngại khi con phải sống trong những không gian chật chội, tiềm ẩn rủi ro về phòng cháy chữa cháy và an ninh.

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Trần Thị Thanh Lam (Văn phòng Luật Chính Pháp, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) chia sẻ: “Thị trường nhà trọ dành cho sinh viên tại Hà Nội vài năm gần đây rất sôi động, đặc biệt vào mùa tựu trường, nhu cầu tăng gấp đôi so với thời điểm khác trong năm. Loại hình cho thuê khá đa dạng, từ phòng trọ cấp 4, nhà tập thể cũ đến chung cư mini, nhà nhiều tầng xây để cho thuê. Tuy nhiên, sự cố cháy nổ nghiêm trọng gần đây đã khiến Chính phủ siết chặt quản lý bằng Chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 24/6/2024, yêu cầu chủ nhà trọ phải cải tạo, bổ sung giấy phép PCCC và đăng ký kinh doanh. Điều này khiến nguồn cung nhà trọ đạt chuẩn trở nên khan hiếm, kéo giá thuê tăng cao.”

Luật sư Trần Thị Thanh Lam (Văn phòng Luật Chính Pháp, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội)

Theo bà Thanh Lam, những vấn đề bất cập lớn nhất hiện nay bao gồm:

Giá thuê cao và thiếu minh bạch: Nhiều phòng hợp túi tiền người thuê nhưng cách xa trung tâm, trường học (hàng chục km), hoặc thiếu tiện nghi cơ bản như an ninh, vệ sinh. Giá tăng đột biến mùa cao điểm mà không có cơ sở rõ ràng; giá điện, nước và chi phí khác không minh bạch.

Lừa đảo và rủi ro pháp lý: Sinh viên dễ bị lừa mất tiền đặt cọc thuê nhà qua các tin đăng giả mạo trên mạng, hợp đồng mập mờ hoặc không ký kết, dẫn đến tranh chấp khi trả phòng.

Chất lượng và an toàn kém: Nhiều nhà trọ cũ kỹ, không đạt chuẩn phòng cháy chữa cháy, ẩm mốc, thiếu thông gió, không đảm bảo vệ sinh môi trường và an ninh cá nhân, không có lối thoát hiểm.

Luật sư Thanh Lam nhấn mạnh: “Theo Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Nhà ở 2023, hợp đồng thuê nhà phải được lập thành văn bản. Không bắt buộc công chứng, chứng thực, trừ khi các bên có nhu cầu. Để bảo vệ quyền lợi, sinh viên và phụ huynh nên yêu cầu ký hợp đồng rõ ràng, trong đó nêu cụ thể thông tin các bên, địa chỉ phòng trọ, tình trạng nhà, giá thuê, thời hạn, phương thức thanh toán, chi phí điện nước, quyền và nghĩa vụ, điều khoản chấm dứt hợp đồng và bồi thường. Hợp đồng càng minh bạch thì nguy cơ tranh chấp càng thấp.”

Một trong những điều khoản dễ gây tranh cãi nhất chính là chi phí điện, nước. Luật sư Thanh Lam lưu ý: “Trong bối cảnh giá trọ dành cho sinh viên tại Hà Nội tăng cao, một trong những vấn đề nổi cộm là tình trạng chủ nhà thu các khoản chi phí sinh hoạt không minh bạch, đặc biệt với tiền điện, nước. Theo quy định pháp luật, chủ trọ chỉ được thu các khoản chi phí sinh hoạt theo giá do Nhà nước ban hành, không được tự ý tăng hoặc thêm phí phát sinh.”

Cụ thể, đối với tiền điện, trường hợp sinh viên thuê nhà trọ thì giá điện áp dụng theo giá bán lẻ điện sinh hoạt được quy định tại Thông tư 09/2023/TT-BCT, Thông tư 16/2014/TT-BCT và Thông tư 25/2018/TT-BCT. Chủ nhà phải tính đúng theo bậc thang giá điện, không được thu cao hơn. Với nước sinh hoạt, Thông tư 44/2021/TT-BTC quy định rõ giá nước do UBND cấp tỉnh, thành phố quyết định, đảm bảo phù hợp khung giá. Trong đó, khi chủ nhà mua nước từ đơn vị cấp nước rồi cung cấp lại cho sinh viên, cứ 4 người đăng ký tạm trú được tính là một hộ để áp giá theo bậc thang hộ dân cư.

Nếu chủ nhà thu tiền điện cao hơn mức quy định, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính theo Khoản 15 Điều 2 Nghị định 17/2022/NĐ-CP với mức phạt 20 - 30 triệu đồng. Tương tự, hành vi thu tiền nước sai quy định cũng bị xử lý theo Điều 10 Nghị định 87/2024/NĐ-CP với mức phạt 10 – 20 triệu đồng.

Điều này có nghĩa là sinh viên hoàn toàn có quyền yêu cầu chủ trọ minh bạch trong việc thỏa thuận giá điện, nước và ghi rõ trong hợp đồng thuê nhà. Sinh viên cũng có thể yêu cầu xem hóa đơn gốc để đảm bảo đúng giá Nhà nước. Với các chi phí khác như internet, rác thải…, người thuê cũng có quyền yêu cầu ghi cụ thể, rõ ràng và hợp lý trong hợp đồng để tránh phát sinh tranh chấp.

Việc nắm vững các quy định pháp luật sẽ giúp sinh viên chủ động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi thuê trọ, đồng thời nâng cao ý thức của chủ trọ tuân thủ đúng quy định, góp phần làm minh bạch và ổn định thị trường nhà trọ vốn đang rất “nóng” tại Hà Nội.

Trường hợp quyền và lợi ích của mình bị xâm phạm thì sinh viên có thể tự trao đổi, thương lượng, hòa giải với chủ nhà để giải quyết tranh chấp, nếu không thể tự giải quyết thì sinh viên có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm để yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng thuê nhà theo quy định của Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự.

Vấn đề khiến nhiều gia đình đau đầu nhất hiện nay vào mỗi dịp đầu năm học là giá thuê trọ liên tục leo thang, đặc biệt trong mùa nhập học. Về câu hỏi sinh viên nên làm gì khi giá trọ tăng cao, Luật sư Lam trả lời: “Giá thuê hiện nay hoàn toàn do thỏa thuận dân sự, chưa có cơ chế Nhà nước khống chế. Sinh viên có thể giảm chi phí bằng cách thuê xa trung tâm, ở ghép, thỏa thuận hợp đồng dài hạn hoặc ưu tiên ký túc xá, nhà ở xã hội. Quan trọng nhất là phải khảo sát nhiều nguồn, không vội đặt cọc và kiểm tra kỹ giấy tờ nhà, thông tin chủ cho thuê.”

Để chủ động bảo vệ quyền lợi khi đi thuê nhà trọ, người thuê nhà có thể lưu ý một số vấn đề sau:

Thứ nhất, khi có nhu cầu thuê nhà cần đến trực tiếp nhà cho thuê để kiểm tra về tình trạng nhà, các vấn đề về điện, nước, an ninh, môi trường, lối thoát hiểm, phòng cháy chữa cháy trước khi thỏa thuận thuê. Nếu như không có thời gian để tự tìm kiếm nhà thuê thì nên thông qua công ty môi giới cho thuê uy tín, tránh việc thông qua môi giới không rõ ràng, dễ dính bẫy lừa đảo.

Thứ hai, khi quyết định thuê nhà hoặc chuyển tiền cọc thuê nhà thì cần kiểm tra kỹ thông tin về chủ sở hữu nhà ở, người trực tiếp ký Hợp đồng cho thuê/nhận cọc có phải là chủ sở hữu nhà cho thuê hay không, nếu là bên cho thuê lại thì cần yêu cầu cung cấp Văn bản có nội dung cho thuê lại để đảm bảo tính pháp lý, tránh tranh chấp về nhà thuê.

Thứ ba, nên yêu cầu chủ nhà ký Hợp đồng cho thuê, trước khi ký Hợp đồng nên kiểm tra, đọc kỹ các điều khoản trong Hợp đồng, cơ bản cần có các nội dung về thông tin về bên cho thuê và bên thuê, địa chỉ, tình trạng nhà cho thuê, giá thuê, phương thức và thời hạn thanh toán, thời hạn thuê, điều kiện gia hạn hoặc chấm dứt hợp đồng, các thỏa thuận về chi phí điện, nước, internet, vệ sinh,…đặc biệt là điều khoản về quyền và nghĩa vụ của các bên, bồi thường, giải quyết tranh chấp.

Thú tư, trước khi nhận bàn giao nhà cho thuê cần kiểm tra kĩ về tình trạng nhà, trang thiết bị cho thuê.

Thứ năm, người thuê có thể đề nghị chủ nhà để đăng ký tạm trú tại nhà thuê theo đúng quy định của Luật cư trú.

Từ góc độ chính sách, bà Lam cho rằng cần có những giải pháp: “Nhà nước cần đầu tư thêm ký túc xá, nhà ở sinh viên đạt chuẩn để giảm áp lực cho thị trường tự do. Đồng thời có chính sách hỗ trợ tín dụng, giảm thuế cho chủ đầu tư nhà trọ đạt chuẩn PCCC để khuyến khích phát triển nguồn cung hợp pháp. Các trường đại học nên phối hợp địa phương xây dựng cơ sở dữ liệu nhà trọ uy tín cho sinh viên. Về lâu dài, việc giãn mật độ trường học ra khỏi khu nội đô cũng là một giải pháp bền vững.”

Thị trường nhà trọ sinh viên Hà Nội vì vậy đang bộc lộ rõ nghịch lý: giá cả tăng cao trong khi chất lượng lại đi xuống. Sinh viên - nhóm yếu thế trong quan hệ thuê trọ - rất dễ bị đẩy vào tình thế bất lợi nếu thiếu hiểu biết pháp luật và thiếu sự hỗ trợ. Lời khuyến nghị của luật sư không chỉ giúp các em biết cách tự bảo vệ mình, mà còn gióng lên hồi chuông về một nhu cầu xã hội lớn: phát triển hệ thống nhà ở sinh viên an toàn, minh bạch và giá hợp lý, để việc học tập và lập thân nơi đô thị lớn không bị gánh nặng chỗ ở làm chùn bước.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/tan-sinh-vien-do-mat-tim-tro-giua-con-sot-gia-dau-nam-hoc-post1779411.tpo