Tăng tốc xuất khẩu sang Nga, Belarus: Cơ hội lớn cho hàng Việt

6 giờ trướcBài gốc

Ông Dương Hoàng Minh, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Liên bang Nga. Ảnh: Uyên Hương/ Bnews/vnanet.vn

Chiều 24/6, tại Hà Nội, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã phối hợp cùng Thương vụ Việt Nam tại Liên bang Nga và Belarus tổ chức Hội thảo trực tuyến với chủ đề “Xúc tiến thương mại sang thị trường châu Âu: Thúc đẩy xuất khẩu sang Liên bang Nga và Cộng hòa Belarus”.

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Minh Chiến - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết: Nga và Belarus là hai thị trường quan trọng và có quan hệ hợp tác truyền thống, toàn diện với Việt Nam. Việc cả ba nước cùng tham gia Hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á- Âu (EAEU) đã tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại song phương, thông qua cam kết cắt giảm thuế quan, đơn giản hóa thủ tục và thúc đẩy đầu tư. Đây là nền tảng quan trọng để nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tiếp cận hiệu quả hơn thị trường Nga và Belarus thực chất và bền vững.

Thống kê cho thấy, năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt - Nga đạt khoảng 4,59 tỷ USD, tăng hơn 26% so với năm 2023. Riêng 4 tháng đầu năm 2025, thương mại song phương đã đạt 1,57 tỷ USD, tương đương 34% của cả năm trước. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Nga bao gồm thủy sản, cà phê, chè, hạt điều, hàng dệt may, giày dép, điện thoại và linh kiện, cùng với thực phẩm chế biến, những nhóm hàng được người tiêu dùng Nga đánh giá cao nhờ chất lượng ổn định và giá cả hợp lý.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Nga nhiều sản phẩm công nghiệp thiết yếu như phân bón, than đá, dầu mỏ, kim loại màu, cũng như máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất. Tuy nhiên, hoạt động thương mại giữa hai nước vẫn còn dư địa lớn để phát triển, nhất là trong lĩnh vực nông sản, thực phẩm chế biến, dược phẩm và thiết bị y tế, những lĩnh vực có nhu cầu cao tại Nga nhưng chưa được khai thác hết.

Theo ông Hoàng Minh Chiến, Belarus cũng được đánh giá là điểm đến nhiều tiềm năng. Dù tổng kim ngạch song phương mới đạt gần 60 triệu USD trong năm 2024, nhưng hai nước đã thiết lập đối tác chiến lược từ tháng 5/2025 và ký hiệp định miễn thị thực cho công dân mang hộ chiếu phổ thông (hiệu lực từ 30/1/2025), tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xúc tiến đầu tư, giao lưu doanh nghiệp và kết nối hàng hóa. Bên cạnh sản phẩm truyền thống như thủy sản, cà phê, gạo, Việt Nam có cơ hội mở rộng xuất khẩu sang Belarus các mặt hàng như thiết bị điện tử, giày dép, dệt may và thực phẩm chức năng.

Tuy nhiên, khó khăn mà doanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải khi tiếp cận hai thị trường này là rào cản ngôn ngữ, sự khác biệt về tiêu chuẩn kỹ thuật, chi phí logistics cao do phải trung chuyển qua nước thứ ba và thiếu kênh phân phối trực tiếp tại bản địa. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp còn thiếu thông tin cập nhật và chưa có chiến lược dài hạn để xây dựng thương hiệu hoặc bảo vệ quyền lợi pháp lý khi phát sinh tranh chấp.

Do đó, Cục Xúc tiến thương mại cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại Nga và Belarus, các hiệp hội ngành hàng, tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và đối tác phân phối bản địa nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực xuất khẩu, xây dựng thương hiệu phù hợp với thị trường sở tại, tham gia các hội chợ, triển lãm thương mại tại Nga/Belarus và tham gia trực tiếp vào chuỗi cung ứng tại khu vực EAEU chuyên nghiệp và bền vững.

Các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Nga đang ngày càng đa dạng và gia tăng về giá trị. Ảnh: Uyên HươngBnews/vnanet.vn

Tại hội thảo, bà Trần Thanh Bình - Trưởng phòng Xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho hay: Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, các thị trường EAEU, đặc biệt là Nga và Belarus nổi lên như những điểm đến chiến lược cho hàng hóa Việt Nam.

Hơn nữa, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á- Âu có hiệu lực từ năm 2016 đã giúp cắt giảm tới 90% dòng thuế giữa các nước thành viên, đồng thời tạo hành lang pháp lý thuận lợi để doanh nghiệp khai thác các cơ hội thương mại mới. Yếu tố cốt lõi để doanh nghiệp tận dụng hiệu quả ưu đãi từ Hiệp định này chính là quy tắc xuất xứ hàng hóa. Chứng nhận xuất xứ C/O mẫu EAV không chỉ là yêu cầu bắt buộc để hưởng ưu đãi thuế quan mà còn là bằng chứng cho thấy hàng hóa mang dấu vết rõ ràng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng…

Việc sử dụng hóa đơn nước thứ ba, vốn rất phổ biến trong thương mại hiện đại. Trong trường hợp này, hàng hóa vẫn có thể được hưởng ưu đãi nếu đảm bảo rõ ràng người phát hành hóa đơn là bên được ủy quyền bởi người xuất khẩu thực tế. Điều này giúp linh hoạt trong mô hình thương mại nhưng đòi hỏi sự minh bạch và chính xác trong khai báo chứng từ.

Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam cũng cần chủ động tra cứu tiêu chí xuất xứ cho từng dòng thuế theo PSR (Product Specific Rules), được quy định chi tiết theo mã HS trong Phụ lục Hiệp định. Việc tra cứu đúng và đầy đủ không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro bị từ chối C/O mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong thương mại quốc tế.

Để khai thác tối đa hiệu quả của FTA Việt Nam - EAEU, doanh nghiệp cần đầu tư chuyên sâu vào hiểu biết về quy tắc xuất xứ và bố trí nhân sự phụ trách chuyên biệt, đảm bảo thực hiện đúng các thủ tục khi xin cấp C/O. Mặt khác, phối hợp chặt chẽ với Cục Xuất nhập khẩu và các Phòng quản lý C/O tại địa phương, để được hướng dẫn, kiểm tra trước và xử lý nhanh các vướng mắc phát sinh.

Cùng với đó, thường xuyên cập nhật các quy định mới, đặc biệt các sửa đổi về tiêu chí xuất xứ, cách thức khai báo hóa đơn nước thứ ba, hoặc các văn bản liên quan của Bộ Công Thương và đối tác EAEU.

Ông Dương Hoàng Minh - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Nga cho hay: Trong số các nước Đông Nam Á, Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Nga. Sau một giai đoạn suy giảm vào năm 2022, thương mại song phương đã phục hồi mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng hơn 26% trong năm 2024.

Các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Nga đang ngày càng đa dạng và gia tăng về giá trị. Dệt may, cà phê, thủy sản, máy móc thiết bị, hạt tiêu và thực phẩm chế biến là những nhóm sản phẩm ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Điều này cho thấy Nga không chỉ mở rộng về quy mô mà còn có nhu cầu ngày càng cao với hàng hóa chất lượng cao từ Việt Nam.

Tuy nhiên, việc hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Nga vẫn chưa đạt được ngưỡng tiềm năng. Nhiều lĩnh vực như nông sản, thực phẩm chức năng, hàng tiêu dùng và công nghệ cao vẫn còn dư địa rất lớn để phát triển. Trong bối cảnh các kênh thương mại truyền thống bị thu hẹp, việc đẩy mạnh hiện diện tại Nga không chỉ giúp Việt Nam củng cố vị thế tại thị trường này mà còn mở rộng tiếp cận vào toàn bộ khu vực EAEU.

Bên cạnh lợi thế về thị trường và mối quan hệ chính trị ổn định, doanh nghiệp Việt Nam cần nhận thức rõ những rào cản để có chiến lược xuất khẩu phù hợp và bền vững. Một trong những trở ngại lớn nhất hiện nay là hệ thống logistics và thanh toán; trong đó, cơ sở hạ tầng vận tải của Nga, đặc biệt là khu vực phía Đông, vẫn chưa đáp ứng được tốc độ tăng trưởng thương mại. Tình trạng tắc nghẽn tại các cảng, sự chậm trễ trong vận chuyển đã ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả chuỗi cung ứng.

Cùng với đó, các lệnh trừng phạt từ phương Tây khiến việc thanh toán quốc tế qua hệ thống ngân hàng gặp nhiều khó khăn. Đã có trường hợp doanh nghiệp Việt bị lừa đảo qua các hình thức mời chào giá rẻ, yêu cầu đặt cọc trước, sau đó mất liên lạc.

Do vậy, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược đầu tư trung và dài hạn, hướng tới việc sản xuất hàng tiêu dùng ngay tại Nga hoặc trong nội khối EAEU để tận dụng ưu đãi thuế quan và tối ưu chi phí vận chuyển. Những sản phẩm có sức cạnh tranh cao như thực phẩm chế biến, đồ gia dụng, thiết bị điện tử và dệt may hoàn toàn có khả năng chiếm lĩnh thị phần nếu được triển khai bài bản.

Một hướng đi được đánh giá hiệu quả là tham gia sâu vào các hội chợ, triển lãm thương mại tại Nga để tìm kiếm đối tác, nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng và khẳng định thương hiệu Việt trên thị trường bản địa. Những sự kiện uy tín như Vietnam Expo in Russia, ProdExpo hay WorldFood Moscow là kênh kết nối hữu hiệu để tiếp cận các nhà phân phối lớn tại Nga.

Ngoài ra, hai tuyến vận chuyển chính được khuyến nghị là đường biển từ Việt Nam đến cảng Vladivostok và đường sắt liên vận qua Trung Quốc sang Nga, kết thúc tại ga Vorsino. Đây là những tuyến được đánh giá an toàn, tiết kiệm và có thời gian giao hàng từ 25 đến 27 ngày, phù hợp với nhiều loại hàng hóa từ thực phẩm đến linh kiện kỹ thuật cao.

Bên cạnh đó, các điều kiện về bao bì, nhãn mác và chứng nhận chất lượng cũng cần được doanh nghiệp chú ý. Nga là thị trường áp dụng nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật riêng biệt. Do đó, hàng hóa Việt Nam muốn vào Nga cần được kiểm định kỹ lưỡng, có hướng dẫn sử dụng và thông tin sản phẩm bằng tiếng Nga, đồng thời tuân thủ quy định của EAEU về an toàn thực phẩm, dược phẩm, hàng điện tử và hàng tiêu dùng.

Uyên Hương/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/tang-toc-xuat-khau-sang-nga-belarus-co-hoi-lon-cho-hang-viet/378145.html