Tạo bước chuyển nhận thức về dân số

2 giờ trướcBài gốc

* PHÓNG VIÊN: Thưa ông, dự án Luật Dân số được nhận định là đánh dấu sự chuyển đổi rất lớn trong nhận thức đối với công tác dân số trong tình hình mới. Ông có thể nêu khái quát về “bước chuyển” này?

* Ông NGUYỄN HOÀNG MAI: Công tác dân số Việt Nam đang gặp những thách thức rất lớn. Mức sinh đang có xu hướng giảm xuống dưới mức sinh thay thế. Xã hội đang già hóa với tốc độ rất nhanh, mất cân bằng giới tính và chất lượng dân số cũng còn nhiều vấn đề. Đấy là những lý do cho thấy đòi hỏi bức thiết phải xây dựng, ban hành Luật Dân số theo hướng chuyển trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội.

* Theo ông, thách thức lớn nhất đối với việc duy trì mức sinh thay thế là gì?

* Nói chính xác hơn là dự thảo luật hướng đến “điều chỉnh” để nâng mức sinh ở nơi thấp và giảm ở nơi cao, giữ sự ổn định quy mô dân số thông qua các biện pháp như hỗ trợ một lần bằng tiền cho phụ nữ sinh con thứ 2. Các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con cam kết không sinh thêm sẽ được xem xét hỗ trợ về nhà ở xã hội, miễn giảm học phí cho con, ưu tiên vay vốn; tăng cường đầu tư vào hệ thống nhà trẻ, trường mẫu giáo công lập để giảm gánh nặng chăm sóc con cái cho các gia đình…

* Trong dự thảo luật thậm chí có cả một số chính sách mới, khá “lạ” như: nam giới có 2 con mà vợ qua đời thì được xem xét mua nhà ở xã hội. Nhưng, người dân chỉ yên tâm sinh con khi họ thấy được một môi trường sống an toàn, chi phí y tế - giáo dục trong tầm kiểm soát... Ông có cho rằng những chính sách trong dự thảo luật đã đủ khuyến khích?

* Tôi cho rằng, những chính sách được nêu trong dự thảo luật là sự cố gắng trong điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của nước ta hiện nay. Tuy nhiên, những chính sách này vẫn mang tính ngắn hạn, trước mắt và chưa phải yếu tố chính khiến người dân quyết định sinh thêm con, nhất là những cặp vợ chồng ở đô thị, nơi chúng ta đang rất muốn khuyến khích.

Trong quá trình góp ý xây dựng dự thảo luật, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) đã đưa ra một nhận xét xác đáng rằng: “Đảm bảo tiền lương tối thiểu để 1 người đi làm có thể nuôi được mình và 1 người con là điều kiện trực tiếp quan trọng nhất để duy trì mức sinh thay thế”. Thực tế, các chính sách nâng cao chất lượng dân số, như: xây thêm trường công, bệnh viện nhi, cải thiện môi trường sống… mới chính là các biện pháp khuyến sinh bền vững, hiệu quả nhất. Nhưng, giá trị lớn nhất của luật này là hướng đến sự thay đổi nhận thức xã hội, từ các cấp chính quyền đến toàn thể người dân, giúp họ ý thức rõ ràng hơn trách nhiệm của bản thân cũng như trách nhiệm của tổ chức trong việc bảo đảm sự phát triển bền vững của dân tộc.

Chăm sóc trẻ sơ sinh ở Bệnh viện Từ Dũ (TPHCM). Ảnh: THÀNH SƠN

* Không phải chỉ là khuyến khích duy trì mức sinh thay thế, mà chúng ta còn cần khắc phục tình trạng phân biệt giới tính. Ở nhiều nơi, mong muốn có con trai để giữ gìn truyền thống gia tộc, thờ cúng tổ tiên vẫn còn rất mãnh liệt, dẫn đến hành vi phân biệt giới tính thai nhi và mất cân bằng giới tính?

* Thay đổi những nhận thức này cần một thời gian dài với rất nhiều phương thức khác nhau, là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó có báo chí và các phương tiện truyền thông. Nhưng cũng cần nói rõ rằng, Luật Dân số không phải là văn bản pháp luật duy nhất điều chỉnh công tác dân số, mà cần được đặt trong hệ thống pháp luật có liên quan.

Với chính sách khuyến sinh, tôi cho rằng những chính sách đề cập nêu trên chủ yếu vẫn là ở tầm ngắn hạn. Các chính sách dài hạn để phát triển con người, mà bản chất của phát triển dân số là phát triển con người, phụ thuộc rất nhiều vào các luật khác có liên quan, như: bình đẳng giới, an sinh xã hội, giáo dục, việc làm, khám bệnh, chữa bệnh, nhà ở…

* Như ông đã nói, Luật Dân số không phải là văn bản pháp luật duy nhất điều chỉnh công tác dân số và cần được đặt trong hệ thống pháp luật có liên quan. Tại kỳ họp này, Quốc hội còn quyết định những vấn đề gì có liên quan dân số?

* Ngay tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội cũng sẽ xem xét thông qua dự án Luật Phòng bệnh. Dự luật này cũng có nhiều nội dung liên hệ chặt chẽ với dự án Luật Dân số, như khám sàng lọc trước sinh, các hoạt động can thiệp dự phòng… Bên cạnh đó, Quốc hội còn xem xét thông qua chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe nhân dân và một số vấn đề khác có liên quan. Tóm lại, để có được những công dân khỏe mạnh về thể chất và tinh thần thì cần cả một quá trình, từ quyết định sinh con đến mang thai, sinh nở, nuôi dưỡng và chăm sóc.

* Một trong những vấn đề gây tranh cãi trong dự thảo luật này là việc phá thai và lựa chọn giới tính. Dự thảo quy định như thế nào và quan điểm của ông ra sao với tư cách là thành viên cơ quan thẩm tra?

* Các nội dung liên quan đến phá thai và lựa chọn giới tính thai nhi thực sự là những vấn đề gây tranh cãi, không chỉ ở Việt Nam. Dự thảo luật vẫn giữ quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, bao gồm tất cả các hành vi, như: tiết lộ thông tin, cho đến sử dụng các biện pháp kỹ thuật, phá thai vì giới tính… Việc phá thai không bị cấm, luật chỉ cấm phá thai vì mục đích lựa chọn giới tính. Tôi cho rằng quy định như thế là phù hợp.

* Cũng liên quan đến vấn đề dân số còn có việc hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ?

* Luật này không trực tiếp điều chỉnh việc hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ. Vấn đề đó sẽ được xem xét trong các chương trình, dự án cụ thể sau này. Tuy nhiên, quá trình xây dựng, hoàn thiện dự thảo luật cũng có nhiều ý kiến đề nghị dùng một phần ngân sách để can thiệp, hỗ trợ cho những trường hợp gặp khó khăn trong sinh sản.

ANH THƯ thực hiện

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/tao-buoc-chuyen-nhan-thuc-ve-dan-so-post823815.html