Tạo đột phá để phát triển hạ tầng giao thông đa phương thức

4 giờ trướcBài gốc

Cần tấm áo mới đủ rộng

Sau gần 40 năm đổi mới (từ 1986), đến nay quy mô kinh tế TPHCM sau hợp nhất đạt 123 tỷ USD, chiếm 23,5% GDP cả nước, có thể sánh ngang nhiều đô thị lớn trong khu vực. GRDP bình quân đầu người hơn 8.900USD, cao gấp 1,7 lần mức bình quân cả nước; chất lượng tăng trưởng và năng suất lao động không ngừng nâng lên; kinh tế số ngày càng trở thành động lực quan trọng, đóng góp trên 25% GRDP, lan tỏa mạnh sang các lĩnh vực tài chính, thương mại, y tế, giáo dục, văn hóa. Thu ngân sách chiếm hơn 1/3 tổng thu quốc gia, khẳng định vai trò quan trọng của Thành phố trong ổn định tài khóa và tăng trưởng quốc gia.

TPHCM cũng đi đầu cả nước về chuyển đổi xanh, phát triển đô thị thông minh và thu hút đầu tư công nghệ cao, ra mắt Trung tâm tài chính quốc tế, đánh dấu "bước ngoặt" trong tiến trình hội nhập và phát triển đất nước sau 40 năm đổi mới. Những thành tựu đó chỉ mới trong giai đoạn đầu của một siêu đô thị sau sáp nhập, vẫn còn rất nhiều dư địa, tiềm năng để phát triển. Sau hợp nhất, TPHCM có diện tích 6.772,6km², dân số trên 14 triệu người, TPHCM cần một tấm áo mới đủ rộng để phát triển về chiều sâu, đặc biệt về kết nối hạ tầng giao thông để đánh thức những tiềm năng còn rất lớn ở 3 cực của Thành phố.

Bên cạnh đó, TPHCM đã có 98/2023/QH15 (Nghị quyết 98) về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù. Nhưng sau sáp nhập, TP trở thành đô thị đặc biệt, có vai trò trung tâm phát triển, động lực tăng trưởng kinh tế của cả vùng và quốc gia nhưng đang đối diện với những điểm nghẽn lớn kéo dài, làm sức cạnh tranh quốc tế chưa xứng tầm.

Do vậy, TP cần cơ chế đặc thù để gỡ các nút thắt như hạ tầng, thu hút đầu tư chiến lược, đổi mới sáng tạo, logistics, tài chính, chuyển đổi số đất đai, đô thị; đồng thời cần được trao quyền mạnh mẽ hơn, đi đôi với trách nhiệm cao. Nếu không có cơ chế đột phá, TP sẽ khó tận dụng được lợi thế địa giới mới, khó thu hút được nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt trong đầu tư công nghệ cao.

Phối cảnh cầu Cần Giờ đầu tư theo hình thức PPP. Ảnh: Sở Xây dựng

"Phòng thí nghiệm" chính sách mới

Đó là lý do TP cần một Nghị quyết sửa đổi phù hợp hơn với chiếc áo mới. TP cần một có chế mới, cơ chế đặc thù để được thử nghiệm, được mở đường, mang lại lợi ích chung cho cả nước. Ngày 11/12, Quốc hội biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, theo đó trao khung thể chế linh hoạt hơn để TPHCM chủ động trong đầu tư, quy hoạch, phát triển các mô hình mới.

Đây là kết quả, nỗ lực của TPHCM sau khi đã thử nghiệm, nghiên cứu, đề xuất Trung ương sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách mang tính đột phá vượt trội. TPHCM chỉ xin cơ chế, không xin tiền và sẵn sàng là nơi thí điểm các chính sách, là "phòng thí nghiệm" chính sách mới, đặc biệt là các chính sách, mô hình phát triển kinh tế.

Theo đó, Nghị quyết 98 sửa đổi của Quốc hội đã trao cho TPHCM loạt cơ chế, chính sách đặc thù, chưa từng có tiền lệ về quản lý đầu tư; tài chính, ngân sách; quản lý đô thị, tài nguyên, môi trường; danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; thành lập và hoạt động của khu thương mại tự do; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của chính quyền...

Nghị quyết cho phép UBND TPHCM được quyết định việc đầu tư xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (depot) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường vành đai 3 được xác định phát triển theo mô hình TOD.

UBND TP cũng được quyết định các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất quy hoạch khác với quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch đô thị và nông thôn. Về quy hoạch, nghị quyết xác định trên địa bàn TPHCM chỉ lập một quy hoạch tổng thể TP trên cơ sở cụ thể hóa các nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và tích hợp, lồng ghép các nội dung của quy hoạch tỉnh, quy hoạch chung TP.

Như vậy, TPHCM đã được trao "quyền trượng" và phù hợp với định hướng như trong Dự thảo chương trình hành động của BCH Trung ương Đảng thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, để TPHCM xác lập mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính.

Đó là những cơ chế, chính sách chưa từng có tiền lệ cho TPHCM không chỉ là câu chuyện của riêng một địa phương mà là một cam kết chính trị mạnh mẽ, trao cho TPHCM điều kiện để dẫn dắt, mở đường và thử nghiệm những mô hình phát triển có tầm ảnh hưởng quốc gia.

Phối cảnh cao tốc đoạn Trung Lương - Mỹ Thuận, được đầu tư theo hình thức PPP

Khởi động "chuyến tàu tốc hành"

Ngay sau khi Nghị quyết 98 sửa đổi được Quốc hội thông qua, tối 12/12, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được đã chủ trì cuộc họp triển khai nghị quyết này, được ví như khởi động "chuyến tàu tốc hành" hướng đến tương lai, tận dụng nhanh nhất, hiệu quả nhất những cơ chế mới từ nghị quyết này, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.

Tại cuộc họp, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được phát biểu, nghị quyết đặc thù nên cần triển khai theo tinh thần đặc thù. Theo Chủ tịch TP, đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng, cấp bách. Khi triển khai, không nên cầu toàn mà vận dụng linh hoạt. Những vấn đề gì vận dụng được là cần vận dụng ngay vì Nghị quyết 98 có những vấn đề đi trước luật.

Ông Nguyễn Văn Được yêu cầu các Sở, ngành không chỉ phối hợp với nhau mà phối hợp với cả các chủ đầu tư đã đăng ký thực hiện các dự án đặc thù có trong nghị quyết. Để kịp trình HĐND TP trong kỳ họp cuối năm, Chủ tịch UBND TP giao cụ thể các phần việc cho từng Sở, ngành. Trong đó, với các nội dung liên quan đường sắt đô thị, giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp Ban Quản lý đường sắt đô thị. Các nội dung về lập khu thương mại tự do (FTZ), giao Sở Công thương chủ trì, phối hợp các Sở, ngành. Về TOD, giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc; các nội dung về BT giao Sở Tài chính phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng như các Sở, ngành liên quan...

Lãnh đạo TP quyết tâm tận dụng cơ hội mới này để xác định lại mô hình tăng trưởng, và mạnh dạn xác đinh chủ đề năm 2026 là "Khai thông thể chế - Giải phóng nguồn lực - Đột phá hạ tầng - Nâng cao hiệu quả phục vụ - Tạo chuyển biến thực chất trong phát triển Thành phố".

Đột phá về hạ tầng là chiến lược của TPHCM để tạo kết nối hoàn chỉnh cho một siêu đô thị với 3 cực có nhiều tiềm năng tăng trưởng và hướng ra biển. Chính vì vậy, như Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được xác định: Năm 2026, TP sẽ là một "đại công trường" với hàng loạt công trình hạ tầng quan trọng được khởi công ngay từ đầu năm.

Đặc biệt, TPHCM đang hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động các nguồn lực ngoài ngân sách, thông qua mô hình hợp tác công - tư (PPP) trong phát triển hạ tầng giao thông. Trong đó, dự án đường sắt tốc độ cao Bến Thành - Cần Giờ được khởi công ngày 19/12 là một ví dụ điển hình cho mô hình đầu tư này. Cũng áp dụng mô hình đầu tư đó, Sở Xây dựng TPHCM vừa có văn bản gửi UBND TPHCM về thẩm định dự án đầu tư xây dựng cầu Cần Giờ với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 13.201 tỷ đồng, với cơ chế cấp bách, rút ngắn thời gian triển khai.

Dự án xây dựng mở rộng cao tốc TPHCM - Trung Lương - Mỹ Thuận có tổng số vốn đầu tư hơn 36.000 tỷ đồng, đầu tư theo phương thức PPP đã được khởi công, hoàn thành vào năm 2028, tạo trục giao thông hiện đại kết nối TPHCM với Đồng bằng sông Cửu Long. Nghị quyết 98 phiên bản mới tạo nên kỳ vọng lớn vào việc mở rộng nguồn lực cho đầu tư phát triển hạ tầng, qua đó giúp TPHCM phát huy tốt hơn các lợi thế sẵn có.

Một siêu đô thị như TPHCM mới, hạ tầng đóng vai trò then chốt; nếu thiếu hệ thống hạ tầng đồng bộ, tiềm năng của TP khó có thể được hiện thực hóa. Nhưng để triển khai đồng bộ các dự án hạ tầng phục vụ phát triển, TPHCM cần nguồn lực rất lớn, đặc biệt cho hạ tầng giao thông liên vùng và quốc tế. Vấn đề là tiền đâu đầu tư và Nghị quyết 98 sửa đổi đã giúp TP có câu trả lời rõ ràng. Những thể chế như vậy đang dần được hoàn thiện, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động các nguồn lực ngoài ngân sách, đặc biệt là thông qua mô hình hợp tác PPP trong phát triển hạ tầng giao thông.

Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội XIV yêu cầu: "Tạo đột phá thực chất về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, bảo đảm tính đồng bộ, hiện đại, kết nối và bền vững. Trọng tâm là phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đa phương thức theo logic hành lang - nút - liên kết vùng, gắn với quy hoạch tích hợp đất - giao thông - năng lượng - số - môi trường". Yêu cầu này là định hướng đúng đắn với thực trạng hạ tầng giao thông ở nước ta hiện nay.

TPHCM đang đi đúng hướng. Trọng tâm là phát triển đồng bộ các loại hình giao thông, kết nối liên vùng, liên tỉnh, cảng biển, khu công nghiệp và cửa khẩu, biến hạ tầng thành động lực phát triển, phục vụ mục tiêu trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, thông qua đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và cơ chế đột phá để huy động nguồn lực.

XUÂN NHÂN

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/tin-chinh/tao-dot-pha-de-phat-trien-ha-tang-giao-thong-da-phuong-thuc_187222.html