Tiếp tục kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, ngày 4-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về các dự án: Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.
Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, 3 dự án luật này có ý nghĩa hết sức quan trọng, phục vụ công tác cải cách tư pháp, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân.
Quang cảnh phiên thảo luận tổ sáng 4-11. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Giảm gánh nặng bất hợp lý cho người dân và cơ quan quản lý nhà nước
Tham gia thảo luận đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, đại biểu (ĐB) Đồng Ngọc Ba (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) cho rằng thực tiễn cho thấy đang có việc lạm dụng đối với yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp, kể cả phiếu số 1, tạo ra gánh nặng bất hợp lý cho người dân và cơ quan quản lý nhà nước.
Vì vậy, ĐB Ba đề nghị chỉnh lý quy định về mục đích quản lý lý lịch tư pháp tại (khoản 4 Điều 3) của dự thảo Luật phù hợp với tình hình thực tiễn và chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính.
ĐB Đồng Ngọc Ba đề nghị chỉnh lý quy định về mục đích quản lý lý lịch tư pháp. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Khoản 4 Điều 3 của Luật hiện hành quy định việc quản lý lý lịch tư pháp nhằm mục đích “Hỗ trợ công tác quản lý nhân sự, hoạt động đăng ký kinh doanh, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã”. Trong khi đó, khoản 4 Điều 3 của dự thảo Luật quy định việc quản lý lý lịch tư pháp nhằm mục đích “Hỗ trợ công tác quản lý cán bộ, hoạt động giải quyết thủ tục hành chính có quy định cần biết thông tin lý lịch tư pháp của cá nhân” là mở rộng về phạm vi mục đích quản lý lý lịch tư pháp.
ĐB Ba cũng đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật quy định nguyên tắc về căn cứ (ví dụ liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội…) để có thể quy định yêu cầu về phiếu lý lịch tư pháp và yêu cầu này phải được quy định trong luật hoặc luật giao Chính phủ quy định; Bộ Công an có trách nhiệm rà soát, cập nhật, đăng tải công khai các thủ tục phải có phiếu lý lịch tư pháp.
Bên cạnh đó, ĐB Ba nhận định: Việc bổ sung quy định về phiếu lý lịch tư pháp điện tử (có giá trị pháp lý như phiếu lý lịch tư pháp bằng giấy) tại khoản 2 Điều 41 là rất tiến bộ, phù hợp yêu cầu của giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số hiện nay.
Tuy nhiên, cần nghiên cứu để quy định rõ hơn việc tích hợp thông tin lý lịch tư pháp trong hệ thống định danh điện tử (VNeID) theo hướng hiển thị nội dung thông tin của phiếu lý lịch tư pháp (số 1) trên ứng dụng VNeID để bảo đảm việc kết nối liên thông, thuận tiện cho việc truy cập, sử dụng thông tin này của cá nhân và các cơ quan, tổ chức có liên quan. Thông tin lý lịch tư pháp trong VNeID có giá trị như phiếu lý lịch tư pháp, giúp tạo thuận lợi, tiết kiệm hơn nữa thời gian, chi phí cho người dân trong thực hiện thủ tục xin cấp phiếu lý lịch tư pháp.
Gửi quyết định thi hành án phải có tài liệu chứng minh
Tham gia thảo luận về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Siu Hương đề xuất bổ sung nội dung khi tòa án gửi quyết định thi hành án cho người bị kết án đang tại ngoại phải có biên bản hoặc tài liệu chứng minh về việc giao-nhận và thông báo cho viện kiểm sát cùng cấp biết.
Bởi trên thực tế, sau khi ra quyết định, tòa án thường gửi quyết định qua đường bưu điện cho người bị kết án; việc kiểm tra của tòa án chưa được tốt để biết người bị kết án có nhận được quyết định thi hành án hay không. Viện kiểm sát cũng không thể nắm được trong thời hạn 7 ngày, người bị kết án đang tại ngoại đã nhận được quyết định thi hành án hay chưa, nên khó khăn cho việc thực hiện quyền yêu cầu áp giải. Đối với trường hợp đã quá thời hạn mà người bị kết án không tự nguyện đến chấp hành án, cơ quan thi hành án hình sự cũng không áp giải.
Theo Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Siu Hương, quyết định thi hành án được gửi đi phải có biên bản hoặc tài liệu chứng minh về việc giao-nhận và thông báo cho viện kiểm sát cùng cấp biết. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Bên cạnh đó, ĐB Siu Hương đề xuất bổ sung vào khoản 1 Điều 18 dự thảo Luật nội dung đơn đề nghị hoặc văn bản đề nghị phải được gửi cho tòa án ra quyết định thi hành án và viện kiểm sát cùng cấp kèm theo các giấy tờ có liên quan.
Dự thảo Luật hiện không quy định việc gửi đơn đề nghị của người bị kết án hoặc văn bản đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự, Công an cấp tỉnh (nơi người chấp hành án cư trú) cho viện kiểm sát cùng cấp. Việc này gây khó khăn cho công tác kiểm sát thời hạn, xem xét quyết định hoãn của tòa án và lý do hoãn.
Cân nhắc quy định về nơi khám-chữa bệnh cho người bị tạm giam, tạm giữ
Liên quan đến dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, ĐB Nguyễn Thị Mai Phương (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) bày tỏ sự quan tâm đến quy định cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cần phải xây dựng hoặc bố trí khu, buồng riêng để khám-chữa bệnh cho người bị tạm giam, tạm giữ.
ĐB Nguyễn Thị Mai Phương cho rằng quy định về nơi khám-chữa bệnh cho người bị tạm giam, tạm giữ chỉ nên áp dụng cho các cơ sở của nhà nước. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Theo ĐB Phương, quy định này chỉ nên áp dụng đối với các cơ sở khám-chữa bệnh của nhà nước, nếu áp đặt cho cả các cơ sở khám-chữa bệnh không phải của nhà nước sẽ đặt ra vấn đề về tính khả thi. Hơn nữa, sẽ có khả năng can thiệp vào hoạt động của các tổ chức, cá nhân ngoài khối nhà nước.
Tại khoản 4 Điều 10 của dự thảo Luật, ĐB Đinh Văn Thê (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) đề nghị nghiên cứu bổ sung từ “Bộ đội Biên phòng có nhiệm vụ, quyền hạn” thành “ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng có nhiệm vụ, quyền hạn điều chuyển người từ buồng tạm giữ của đồn biên phòng, ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu, cảng đến các cơ sở tạm giữ trong Công an nhân dân”, để đảm bảo phù hợp, thống nhất với các quy định của dự thảo Luật.
ĐB Đinh Văn Thê đề xuất một số nội dung liên quan đến lực lượng Biên phòng. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Tại điểm đ khoản 1 Điều 9 (về hệ thống tổ chức cơ quan thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú) và khoản 1 Điều 13 (về buồng tạm giữ thuộc Bộ đội Biên phòng), ĐB Đinh Văn Thê cũng đề nghị nghiên cứu để chỉnh lý, lượt bỏ các cụm từ “vùng sâu”, “vùng xa”, bổ sung cụm từ “ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu” vào sau cụm từ “đồn biên phòng”.
Cụ thể, tại điểm đ khoản 1 Điều 9 chỉnh lý lại là “buồng tạm giữ của Bộ đội Biên phòng, ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra”. Tại khoản 1 Điều 13 chỉnh lý lại là “Đồn biên phòng, ban chỉ huy biên phòng cửa khẩu, cảng có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra, được tổ chức buồng tạm giam để quản lý và thực hiện chế độ tạm giữ đối với người bị tạm giữ theo quyết định của đồn biên phòng, của đồn trưởng đồn biên phòng và người có thẩm quyền khác theo quyết định của Bộ luật Tố tụng hình sự”.
Xung quanh dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, ĐB Nguyễn Văn Cảnh (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) đề xuất bổ sung quy định gắn thiết bị điện tử vào tay và chân của người bị cấm đi khỏi nơi cư trú để quản lý tốt hơn.
MAI LÂM