Từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, các tuyến đường nội đồng trên địa bàn xã Khổng Lào được đầu tư nâng cấp, mở rộng thuận lợi sản xuất, đi lại.
Năm 2016, xã Pắc Ta (huyện Tân Uyên cũ) được công nhận đạt chuẩn NTM và bắt tay xây dựng NTM nâng cao. Nhờ đó, cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, kinh tế nông nghiệp phát triển theo hướng hàng hóa, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân nâng lên rõ rệt, diện mạo nông thôn khởi sắc, an sinh xã hội đảm bảo. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập với xã Hố Mít, qua rà soát, xã Pắc Ta (mới) chỉ đạt 15/19 tiêu chí NTM (4 tiêu chí chưa đạt gồm: giáo dục, y tế, môi trường và nhà ở dân cư).
Đồng chí Đỗ Đình Định - Chủ tịch UBND xã Pắc Ta cho biết: Ngay sau sáp nhập, xã nhanh chóng ổn định, kiện toàn tổ chức bộ máy để bắt tay thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội, trong đó có xây dựng NTM. Ban Chỉ đạo chương trình xây dựng NTM xã xây dựng kế hoạch thực hiện cho các năm tiếp theo. Theo đó, Pắc Ta sẽ nỗ lực hoàn thiện các tiêu chí để sớm về đích NTM trước năm 2030.
Trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, toàn tỉnh bình quân đạt 14,4 tiêu chí NTM/xã; 44 xã đạt 19 tiêu chí, 39 xã được công nhận đạt chuẩn NTM (đạt 41,5%). Theo rà soát sơ bộ sau sáp nhập, bình quân chỉ còn khoảng 9,8 tiêu chí/xã; không còn xã nào đạt 19 tiêu chí; 4/36 xã đạt 15-18 tiêu chí, còn lại đạt dưới 15 tiêu chí. Nhiều tiêu chí giảm sâu như: giao thông từ 68,1% xuống 38,9%; thu nhập từ 48,9% xuống 0%; văn hóa từ 90,4% xuống 25% và môi trường từ 46,8% xuống 13,9%.
Cùng với đó, nhu cầu đầu tư hạ tầng tăng cao do xã mới có quy mô diện tích và dân số lớn hơn, trong khi nguồn vốn ngân sách địa phương hạn hẹp. Nhiều dự án, công trình đang triển khai phải điều chỉnh về quy mô, thiết kế và thủ tục đầu tư để phù hợp với địa giới hành chính mới, làm phát sinh thêm khối lượng công việc, kéo dài thời gian thẩm định, phê duyệt. Điều này không chỉ khiến tiến độ thi công và giải ngân chậm trễ còn ảnh hưởng trực tiếp đến lộ trình hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Duy Sơn - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn và Quản lý chất lượng nông, lâm sản, thủy sản tỉnh cho biết: Phấn đấu đến năm 2030 toàn tỉnh có 10 xã đạt chuẩn NTM, bình quân đạt 16,3 tiêu chí/xã. Để đạt được mục tiêu đề ra, đơn vị đang tập trung rà soát, đánh giá toàn diện các chỉ tiêu, tiêu chí NTM theo bộ tiêu chí của tỉnh đối với 36 xã sau sáp nhập, từ đó xây dựng kế hoạch, có lộ trình cụ thể cho năm 2025 và giai đoạn 2026-2030 bảo đảm phù hợp với thực tiễn từng địa bàn. Ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư hạ tầng thiết yếu cho các xã sau sáp nhập còn nhiều khó khăn, tránh tình trạng mất cân đối giữa các khu vực, nhất là về giao thông, trường học, y tế và cơ sở văn hóa.
Đồng thời, phát huy vai trò chủ thể của người dân thông qua đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận và chung sức của cộng đồng trong xây dựng NTM. Lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia; tăng cường xã hội hóa, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân. Chú trọng phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, khai thác lợi thế từng địa phương, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng hàng hóa; liên kết với doanh nghiệp và hợp tác xã mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm.
Được biết, giai đoạn 2021-2025, tỉnh tập trung triển khai đồng bộ công tác lập kế hoạch, phân bổ và sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương kết hợp huy động hiệu quả các nguồn lực khác nhằm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Theo đó, tổng vốn ngân sách trung ương giao thực hiện 498.811 triệu đồng, gồm 405.203 triệu đồng vốn đầu tư phát triển, 93.608 triệu đồng vốn sự nghiệp. Toàn bộ số vốn này đã được tỉnh phân bổ và thực hiện đúng tiến độ. Ngoài nguồn vốn trung ương, tỉnh đã chủ động bố trí vốn đối ứng từ ngân sách địa phương với tổng số tiền lên tới 500.032 triệu đồng. Đồng thời, các nguồn lực khác cũng được huy động mạnh mẽ như: vốn lồng ghép từ các chương trình, dự án khác đạt hơn 8.020 tỷ đồng; vốn tín dụng 8.560 tỷ đồng; nguồn đóng góp từ doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân hơn 6,8 tỷ đồng. Tính đến nay, tổng giá trị giải ngân vốn ngân sách trung ương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tại tỉnh đạt 389.539 triệu đồng, bằng 78% kế hoạch giao. Dự kiến hết năm 2025, tỉnh sẽ giải ngân 100% kế hoạch vốn được giao.
Tin rằng, với những định hướng và giải pháp phù hợp, thực hiện sáp nhập chính quyền địa phương cấp xã không làm giảm “chất” của NTM còn là cơ hội để Lai Châu tái cơ cấu chương trình theo hướng hiệu quả hơn, thông minh hơn và mang lại lợi ích thực chất hơn cho người dân, đúng với tinh thần “người dân là trung tâm của mọi sự đổi mới, phát triển”.
Bạch Dương - Quang Thành