Tàu Trung Quốc tông nhau ở Biển Đông: Chuyên gia cảnh báo gì?

12 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều năm, quân đội, lực lượng hải cảnh và dân quân biển của Trung Quốc bị cáo buộc sử dụng những chiến thuật như chặn đầu ở cự ly gần, chặn đường, truy đuổi và dùng vòi rồng nhằm khẳng định quyền kiểm soát ở vùng biển tranh chấp. Những động thái này khiến tai nạn như vụ va chạm giữa tàu hải cảnh và tàu chiến đều của Trung Quốc hôm 11.8 trở nên rất dễ xảy ra.

“Đó là một phần trong quy trình tác chiến tiêu chuẩn của Trung Quốc, cố tình thực hiện những hành vi thiếu an toàn và tạo ra rủi ro va chạm trên biển cũng như trên không”, Gregory Poling, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), đồng thời là Giám đốc Chương trình Đông Nam Á và Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á, nhận định trên mạng xã hội X.

Hôm 11.8, Lực lượng Tuần duyên Philippines công bố đoạn video cho thấy tàu hải cảnh Trung Quốc số hiệu 3104 truy đuổi gắt gao tàu tuần tra BRP Suluan của Philippines ở tốc độ cao, đồng thời xịt vòi rồng, cách bãi cạn Scarborough khoảng 11 hải lý về phía đông.

Khi tàu hải cảnh Trung Quốc tiến sát BRP Suluan, một tàu khu trục cỡ lớn mang số hiệu 164 của Hải quân Trung Quốc bất ngờ cắt ngang mũi tàu này. Không kịp tránh, tàu hải cảnh Trung Quốc lao mạnh vào tàu chiến này. Hậu quả là tàu hải cảnh Trung Quốc bị hư hỏng nặng phần đầu, một số người trên tàu rơi xuống biển.

Tàu chiến và tàu hải cảnh Trung Quốc tông nhau ở Biển Đông - Video: CNN

Theo các tài liệu của Hải quân Mỹ, tàu số hiệu 3104 vốn là khinh hạm lớp Type 056 được Hải quân Trung Quốc chuyển giao cho lực lượng hải cảnh nước này vài năm trước. Mới được bắt đầu vào biên chế từ năm 2013, tàu này có độ choán nước khoảng 1.500 tấn và được trang bị nhiều loại vũ khí tối tân, bao gồm cả ống phóng tên lửa đối không HHQ-10, tên lửa đối hạm YJ-83, ngư lôi…

Trong khi đó, tàu chiến mang số hiệu 164 của Hải quân Trung Quốc là tàu khu trục Quế Lâm thuộc lớp Lữ Dương 3 (Type-052D) có độ choán nước toàn tải đến 7.500 tấn. Đây là một trong các lớp tàu khu trục hiện đại nhất của Trung Quốc, được biên chế kể từ năm 2014. Lớp Lữ Dương 3 sở hữu hệ thống điện tử tối tân, cùng 64 ống phóng tên lửa thẳng đứng và có thể mang theo hai máy bay trực thăng vũ trang đa nhiệm.

Jay Tarriela, người phát ngôn Lực lượng Tuần duyên Philippines, cho biết tàu hải cảnh Trung Quốc “đã thực hiện một động tác mạo hiểm” dẫn đến cú va chạm. Ông nói thêm rằng phần mũi tàu hải cảnh Trung Quốc bị hỏng nghiêm trọng, nên không còn khả năng đi biển.

Ngày 15.8, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cáo buộc các tàu của Lực lượng Tuần duyên Philippines đã di chuyển nguy hiểm trong sự cố hai tàu Trung Quốc va chạm nhau trên Biển Đông hôm 11.8, theo hãng tin Reuters.

Người phát ngôn Tưởng Bân của Bộ Quốc phòng Trung Quốc cáo buộc hành động của các tàu Lực lượng Tuần duyên Philippines "vi phạm nghiêm trọng an toàn của tàu và nhân sự Trung Quốc". Ông tuyên bố Trung Quốc có quyền thực hiện biện pháp đối phó cần thiết.

Cũng hôm 15.8, Ngoại trưởng Philippines Theresa Lazaro tuyên bố rằng vụ va chạm là kết quả không may nhưng không phải do tàu Philippines gây ra, theo báo Philstar.

"Philippines không có trách nhiệm gì về vụ va chạm này. Đó là một kết quả đáng tiếc nhưng không phải do các hành động của chúng tôi gây ra", bà Theresa Lazaro nói.

Vào tháng 6.2012, Trung Quốc bắt đầu kiểm soát Bãi cạn Scarborough. Kể từ đó đến nay, Trung Quốc và Philippines liên tục căng thẳng xung quanh khu vực này.

Các động thái ngày càng nguy hiểm trên biển

Sau vụ việc, một số nhà quan sát nhận định nguyên nhân đến từ những hành động liều lĩnh của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời chỉ ra một mô hình hành vi làm gia tăng nguy cơ va chạm.

“Khi văn hóa tác chiến của một hải quân hay lực lượng hải cảnh liên tục vi phạm COLREGS (Công ước Quốc tế về Quy định Tránh Va chạm Trên biển) và những chuẩn mực chuyên nghiệp, đây chính là hậu quả. Thông thường, một sự cố như thế sẽ dẫn đến việc đánh giá lại an toàn tác chiến để đảm bảo tai nạn tương tự không xảy ra lần nữa”, Lyle Morris, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Chính sách Xã hội châu Á, bình luận về vụ việc trên mạng xã hội X.

Nhiều năm qua, tàu Trung Quốc bị cáo buộc đã dùng vòi rồng, truy đuổi tốc độ cao và cắt mặt tàu Philippines. Philippines nhiều lần ghi nhận việc tàu hải cảnh Trung Quốc thực hiện hành động như vậy, có lúc dẫn đến thương tích cho thủy thủ của họ.

Tàu hải cảnh Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu Philippines - Ảnh: Getty Images

Lyle Goldstein, Giám đốc Chương trình châu Á tại tổ chức tư vấn chính sách Defense Priorities và Giám đốc China Initiative thuộc Viện Watson thuộc Đại học Brown (Mỹ), cho biết những hành động rủi ro như vậy đã gia tăng trong thập kỷ qua, “một phần phản ánh thực tế Trung Quốc ngày càng có nhiều sức mạnh trên biển và trên không để phô trương trong những tình huống này”.

Một số hành động, như dùng vòi rồng hoặc động thái thiếu an toàn, được coi là chiến thuật “vùng xám”: Cách thức áp đặt quyền kiểm soát mà chưa vượt ngưỡng dẫn đến xung đột công khai. Song vì không tuân thủ các chuẩn mực an toàn hàng hải, các chuyên gia cho rằng điều đó làm gia tăng khả năng tai nạn và tính toán sai lầm.

“Vòi rồng, đâm va nguy hiểm và những hành động thiếu an toàn khác đã trở thành chuyện bình thường mới”, Christopher Sharman, đại tá Hải quân Mỹ đã nghỉ hưu, hiện là Giám đốc Viện Nghiên cứu Hàng hải Trung Quốc thuộc Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ, nói với trang Insider.

Vì sao vụ va chạm tàu này nghiêm trọng?

Theo các nhà quan sát, vụ va chạm trong tuần này đánh dấu sự leo thang vì có liên quan đến một tàu khu trục Type 052D, chiến hạm đa năng mang tên lửa dẫn đường, chứ không chỉ lực lượng hải cảnh như thường lệ.

Ở các vụ trước đây, Trung Quốc thường chỉ dựa vào hải cảnh, thậm chí cả dân quân biển, để tiến hành hành động ở Biển Đông, còn hải quân ở trạng thái dự bị. Theo luật Trung Quốc, lực lượng hải cảnh có thẩm quyền rộng rãi trong việc thực thi quyền hạn và chủ quyền trên biển.

Việc giữ các tàu chiến không tiếp xúc vật lý sẽ làm giảm nguy cơ tính toán sai lầm có thể dẫn đến leo thang xung đột nhanh chóng. Tuy nhiên, trong vụ này, tàu khu trục Trung Quốc không chỉ tham gia mà còn truy đuổi tàu Philippines nhỏ hơn ngay cả sau khi va chạm tàu hải cảnh, theo Insider.

Đây là lựa chọn tác chiến hiếm và rủi ro cao, cho thấy các cuộc đối đầu ở Biển Đông, vốn đã là điểm nóng từ lâu, đang trở nên nguy hiểm hơn.

Lyle Goldstein cho rằng nếu tàu khu trục Trung Quốc tông vào tàu Philippines thay vì tàu hải cảnh của mình, sự cố này có thể đã châm ngòi cho một cuộc xung đột lớn. Lý do vì Philippines là đồng minh quan trọng và đối tác quốc phòng của Mỹ.

Vụ việc cũng có thể dẫn đến thương vong nghiêm trọng. Hiện chưa rõ liệu có nhân viên hải cảnh Trung Quốc nào bị thương hay thiệt mạng hay không. Jay Tarriela, người phát ngôn Lực lượng tuần duyên Philippines, cho biết nước này từng đề nghị hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn, song phía Trung Quốc không phản hồi.

Trung Quốc chưa đưa ra tuyên bố chính thức về tình trạng của hai tàu nước này trong vụ va chạm liệu có gây thương vong hay không.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ đã dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao trong cuộc họp báo gần đây, cáo buộc Philippines tiến hành “các động tác nguy hiểm”, như “tăng tốc đột ngột và ngoặt gấp về phía mũi tàu Trung Quốc, khiến tình huống trở nên phức tạp và căng thẳng”, theo trang Insider.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Những năm qua, Mỹ và các đồng minh đã ghi nhận nhiều hành động thiếu an toàn của Trung Quốc trên không và trên biển, từ truy đuổi đến va chạm hay chặn đầu nguy hiểm. Một sự cố đáng chú ý vào năm 2018 khi tàu khu trục Trung Quốc áp sát chỉ còn cách tàu chiến của Hải quân Mỹ khoảng 41m ở Biển Đông, sau khi chủ động lao đến, theo Insider. Khi đó, Mỹ tố Trung Quốc ngày càng có “các động thái hung hăng hơn”.

Giờ đây, câu hỏi đặt ra là liệu Trung Quốc có đánh giá lại chiến thuật của mình để tránh các vụ va chạm tàu như vậy trong tương lai hay không. Ngay sau vụ hai tàu tông nhau hôm 11.8, một máy bay chiến đấu Trung Quốc đã thực hiện động tác mà Philippines mô tả là “nguy hiểm” gần một máy bay của họ.

“Nếu Trung Quốc không thay đổi hành vi, sẽ có một tai nạn gây thương vong, và điều đó có thể châm ngòi cho sự leo thang quân sự mà không bên nào mong muốn”, Gregory Poling cảnh báo.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/tau-trung-quoc-tong-nhau-o-bien-dong-chuyen-gia-canh-bao-gi-236344.html