THACO đề xuất làm đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam: Đẩy rủi ro và gánh nặng sang Nhà nước?

một ngày trướcBài gốc

Đề xuất Chính phủ bảo lãnh khoản vay 49,08 tỷ USD

Tập đoàn Trường Hải (THACO) đã có văn bản gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, đề xuất được tham gia đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với cam kết làm chủ công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt Việt Nam.

Theo đề xuất, THACO sẽ đầu tư dự án với tổng vốn khoảng 61,35 tỷ USD, trong đó 20% là vốn tự có và huy động hợp pháp trong nước, tương đương 12,27 tỷ USD.

80% còn lại gần 49,08 tỷ USD sẽ vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. THACO đề nghị Chính phủ bảo lãnh khoản vay này và hỗ trợ lãi vay trong 30 năm.

Doanh nghiệp cũng khẳng định không chuyển nhượng dự án, vốn góp hay cổ phần cho các nhà đầu tư nước ngoài nhằm bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền công nghệ cho quốc gia.

Cũng theo THACO, phân kỳ đầu tư trong 7 năm, ưu tiên đoạn đông hành khách trước. Dự án được THACO đề xuất chia làm 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1: hoàn thành xây dựng và đưa vào hoạt động dự án trong 5 năm với hai phân đoạn được Nhà nước bàn giao mặt bằng sạch. Cụ thể từ TP.HCM đến Nha Trang và từ Hà Nội đến Hà Tĩnh vì đây là hai phân đoạn có nhu cầu vận chuyển hành khách và hàng hóa lớn để đưa vào vận hành khai thác.

Giai đoạn 2: Thi công đoạn còn lại từ Hà Tĩnh đến Nha Trang trong vòng 2 năm do nơi có địa hình phức tạp, cần thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng.

THACO đề xuất làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam với ưu đãi về vay vốn 90 tỷ USD có Chính phủ bảo lãnh, hỗ trợ lãi suất

THACO kỳ vọng hoàn thành toàn tuyến trong 7 năm, vừa đảm bảo tiến độ, vừa tạo điều kiện để các doanh nghiệp trong nước học hỏi, tiếp nhận công nghệ, tiến tới tự chủ.

THACO kiến nghị được hưởng chính sách ưu đãi như tách phần giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, Nhà nước đảm nhận. Ưu tiên giao quỹ đất quanh nhà ga cho phát triển đô thị theo mô hình TOD; miễn thuế nhập khẩu thiết bị trong nước chưa sản xuất được...

Dù chưa biết diễn biến ra sao nhưng đề xuất của THACO được một số chuyên gia kinh tế đánh giá là tín hiệu tích cực từ hệ thống doanh nghiệp tư nhân mong muốn tham gia vào lĩnh vực phát triển hạ tầng quốc gia.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại, thực chất của khoản vốn đầu tư khổng lồ - 80% tổng số vốn còn lại - để làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam, tương đương hơn 49 tỷ USD vẫn là gánh nặng lên Nhà nước.

Gánh nặng tài chính khổng lồ cho ngân sách

Chuyên gia kinh tế Lê Trung Hiếu phân tích, nhược điểm lớn nhất của các đề xuất tham gia làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam là việc phụ thuộc quá nhiều vào Nhà nước dưới dạng bảo lãnh vay không lãi suất.

"Một khoản vay khổng lồ 49,1 tỷ USD với lãi suất 0% trong 30 năm sẽ tạo ra gánh nặng tài chính khổng lồ cho ngân sách quốc gia, tiềm ẩn rủi ro về nợ công và có thể gây ra tranh cãi về tính công bằng giữa các ngành, các dự án.

Cũng cần đặt câu hỏi, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ quản cái gì để bảo lãnh một số tiền rất lớn cho nhà đầu tư tư nhân? Trong khi đó, kinh nghiệm trực tiếp trong lĩnh vực đường sắt cao tốc vẫn là một thách thức đối với THACO", chuyên gia Lê Trung Hiếu bày tỏ.

Đề xuất bảo lãnh số vốn khổng lồ vẫn là đẩy rủi ro và gánh nặng tài chính sang Nhà nước

Theo chuyên gia Lê Trung Hiếu, việc đánh giá các đề xuất này đòi hỏi phải phân tích sâu sắc về phương án tài chính, khả năng thực thi và tầm nhìn dài hạn.

Chuyên gia này cho rằng, đề xuất Nhà nước bảo lãnh cho khoản vay bằng 80% tổng mức đầu tư của dự án, hỗ trợ lãi suất kéo dài 30 năm đặt ra một gánh nặng tài chính đáng kể cho ngân sách Nhà nước, không kém phần rủi ro so với việc cho vay không lãi.

Dù hình thức khác nhau, bản chất vẫn là Nhà nước phải gánh vác phần lớn rủi ro tài chính phát sinh từ chi phí lãi vay. Dự án đường sắt cao tốc là một siêu dự án với rủi ro thua lỗ cao, việc Chính phủ bảo lãnh toàn bộ lãi vay có thể đẩy rủi ro về phía quốc gia nếu dự án không đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Ông Hiếu cho rằng, Chính phủ cần đánh giá kỹ khả năng cân đối ngân sách, mức độ chấp nhận rủi ro và tác động lâu dài đến nợ công. Liệu ngân sách có thể chịu được gánh nặng lãi suất (hoặc bỏ lỡ nguồn thu lãi suất) lên đến hàng chục tỷ USD trong nhiều thập kỷ? Việc này dường như dễ đánh giá hơn, vì nếu đầu tư công thì Nhà nước cũng vẫn phải thu xếp nguồn kinh phí này.

Kinh nghiệm và năng lực thực thi rất quan trọng

Yếu tố thứ hai cũng vô cùng quan trọng là kinh nghiệm và năng lực thực thi. Dự án đường sắt cao tốc độ cao đòi hỏi kinh nghiệm sâu rộng về thiết kế, xây dựng, quản lý kỹ thuật phức tạp và vận hành an toàn, trong khi cho đến nay, THACO chưa có kinh nghiệm gì về lĩnh vực này.

Chuyên gia Lê Trung Hiếu nhìn nhận, dự án đường sắt cao tốc không chỉ là một khoản đầu tư mà là một động lực phát triển kinh tế - xã hội. Phương án đầu tư nào mang lại hiệu quả tổng thể tốt hơn về kết nối vùng miền, thúc đẩy du lịch, logistics và tạo việc làm cần phải được làm rõ.

"Điểm mấu chốt là Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan cần có một tầm nhìn chiến lược dài hạn, đánh giá kỹ lưỡng các rủi ro và lợi ích, đảm bảo dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam không chỉ khả thi về tài chính mà còn mang lại giá trị bền vững cho đất nước", chuyên gia Lê Trung Hiếu chia sẻ.

Ngân Tuyền

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/thaco-de-xuat-lam-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam-day-rui-ro-va-ganh-nang-sang-nha-nuoc-post613240.antd