Giữa không gian yên bình của làng quê Bắc Bộ, ngôi nhà Bá Kiến ở xóm 11, thôn Nhân Hậu, xã Nam Lý, tỉnh Ninh Bình nổi bật với lối kiến trúc truyền thống trên khuôn viên rộng trên 900m2
Được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XX, nhà Bá Kiến có kiến trúc nhà ba gian hai chái truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Toàn bộ nhà được làm bằng gỗ lim. Bước vào khuôn viên nhà, du khách như được “xuyên không” trở về với không gian sống thời nhân vật như Chí Phèo, Thị Nở, Bá Kiến
Ngôi nhà, không chỉ là sản phẩm trong văn học mà còn là một di tích gắn liền với lịch sử của một gia đình, một dòng họ có thật. Chính sự hòa quyện giữa hư và thực này đã tạo nên một sức hấp dẫn đặc biệt, thu hút du khách thập phương tìm về để được tận mắt chứng kiến không gian đã nuôi dưỡng nên một tác phẩm văn học kinh điển
Trụ đỡ cho nhà là 16 cây cột gỗ lim to, chân kê trên những tảng đá xanh vững chãi. Các chi tiết như kèo, xà… đều được chạm khắc tinh xảo với những hoa văn mang đậm dấu ấn của kiến trúc cổ Việt Nam. Mái nhà lợp ngói ta, trải qua hơn một thế kỷ vẫn giữ được vẻ nguyên sơ
Bà Trần Thị Ngà (người trông coi nhà Bá Kiến) chia sẻ: Ngôi nhà được dựng năm 1904 do cụ Trần Duy Hạnh một lái buôn giàu có ở vùng Nam đồng bằng sông Hồng thuê hơn 20 thợ mộc tay nghề cao làm liên tục trong vòng một năm mới hoàn thiện
Trải qua nhiều đời chủ, ngôi nhà được bán lại cho ông Trần Duy Bính, Chánh tổng Đại Hoàng, đây cũng chính là nguyên mẫu nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao
Bên trong căn nhà vẫn còn lưu giữ nhiều hiện vật và được bảo quản nguyên vẹn trong suốt một thế kỷ như giường ngủ, các tấm gỗ ghép trước hiên nhà…
Mái ngói của ngôi nhà được lợp bằng loại ngói ta theo kiểu bít đốc, hai đầu bờ nóc có đấu vuông giật cấp. Điều ngạc nhiên là dù trải qua hơn 100 năm nhưng toàn bộ ngói của ngôi nhà vẫn còn được giữ nguyên và không hề bị dột
Du khách đến tham quan nhà Bà Kiến còn có hội được thưởng thức những đặc sản nổi tiếng làng Vũ Đại, đặc biệt là cá kho niêu đất.
Hiện ngôi nhà Bá Kiến được chính quyền địa phương bảo tồn như một di tích văn hóa, văn học đặc biệt và mở cửa miễn phí cho du khách thập phương đến tham quan.
ANH TÚ