Thành phố có nguy cơ biến mất do mực nước biển dâng nhanh nhất trong 4.000 năm

5 giờ trướcBài gốc

Trung Quốc phải đối mặt với thiệt hại kinh tế trung bình 1,5 tỷ USD mỗi năm do sụt lún, riêng Thượng Hải chịu thiệt hại hơn 3 tỷ USD trong khoảng 2001-2020. Ảnh: Getty.

Thượng Hải đang chìm trong khi mực nước biển toàn cầu tăng với tốc độ nhanh nhất trong 4.000 năm, có thể đe dọa trung tâm tài chính của Trung Quốc và chuỗi cung ứng toàn cầu, các nhà khoa học cảnh báo trong một nghiên cứu mới.

Theo nhóm nghiên cứu quốc tế, Trung Quốc đang đối mặt với “mối đe dọa kép” từ tình trạng mực nước biển dâng, khi nhiều thành phố lớn và quan trọng nhất về kinh tế của nước này tập trung ở các vùng đồng bằng châu thổ – những khu vực đất phẳng gần sông nước, từng rất lý tưởng cho phát triển đô thị nhưng lại cực kỳ dễ bị ngập lụt.

Thượng Hải, Thâm Quyến và Hong Kong là ba thành phố điển hình nằm trong các vùng châu thổ, vốn dễ bị sụt lún tự nhiên do được xây dựng trên các lớp trầm tích dày và mềm.

“Rất có khả năng tốc độ dâng mực nước biển trung bình toàn cầu kể từ năm 1900 đã vượt qua bất kỳ thế kỷ nào trong ít nhất 4.000 năm qua”, nhóm nghiên cứu từ các tổ chức ở Anh, Trung Quốc và Mỹ viết trong bài báo công bố trên tạp chí khoa học Nature vào tuần trước. Tốc độ trung bình của mực nước biển tăng khoảng 1,5 mm mỗi năm.

“Phân tích của chúng tôi cho thấy ít nhất 94% hiện tượng sụt lún đô thị hiện đại nhanh là do các hoạt động của con người, với tốc độ sụt lún cục bộ thường vượt xa tốc độ dâng trung bình của mực nước biển”, nhóm nghiên cứu cho biết.

Các hoạt động của con người – đặc biệt là việc khai thác nước ngầm quá mức – có thể khiến bề mặt Trái Đất sụt lún nhanh hơn nhiều so với tốc độ tự nhiên.

Thượng Hải, nằm trên đồng bằng châu thổ sông Dương Tử, lần đầu tiên phát hiện tình trạng sụt lún đất vào năm 1921. Trong thập niên 1960, khi lượng khai thác nước ngầm đạt đỉnh 200 triệu tấn mỗi năm, mức sụt lún hàng năm lên tới 105 mm.

Biến đổi khí hậu đang khiến đại dương hấp thụ nhiệt và giãn nở trong bầu khí hậu ấm lên, đồng thời băng tan ở Greenland và Nam Cực bổ sung thêm nước cho các đại dương.

Để đánh giá tác động của việc dâng mực nước biển đối với các vùng châu thổ của Trung Quốc, nhóm nghiên cứu đã phân tích hồ sơ địa chất, dữ liệu sụt lún và ảnh hưởng của các hoạt động nhân sinh tại các khu vực ven biển, đặc biệt là trong vùng châu thổ sông Dương Tử và châu thổ sông Châu Giang.

Sử dụng các mẫu từ rạn san hô cổ và rừng ngập mặn – vốn là “hồ sơ tự nhiên” lưu trữ mức nước biển trong quá khứ – nhóm nghiên cứu đã tái dựng lại sự biến động mực nước biển trong suốt 11.700 năm qua, kể từ đầu kỷ Holocen, sau kỷ băng hà cuối cùng.

Tác giả chính, tiến sĩ Lin Yucheng, người thực hiện nghiên cứu khi còn là cộng sự sau tiến sĩ tại Khoa Khoa học Trái Đất và Hành tinh, Đại học Rutgers (Mỹ), cho biết một số khu vực ở Thượng Hải đã sụt hơn 1 mét trong thế kỷ qua do khai thác nước ngầm quá mức.

“Tốc độ này nhanh hơn hàng chục lần so với tốc độ dâng mực nước biển toàn cầu hiện nay”, ông Lin nói trong thông cáo báo chí của Rutgers. Ông hiện là nhà khoa học tại Cơ quan Nghiên cứu Quốc gia Australia (CSIRO), chuyên về biến đổi khí hậu và mực nước biển.

“Chỉ vài cm mực nước biển dâng thêm cũng làm tăng đáng kể nguy cơ ngập lụt ở các vùng châu thổ. Đây không chỉ là các khu vực quan trọng trong nước mà còn là trung tâm sản xuất của thế giới. Nếu rủi ro ven biển xảy ra ở đây, chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ bị tổn thương nghiêm trọng”, ông nói.

“Hiện nay Thượng Hải không còn sụt nhanh như trước nữa – họ đã nhận ra vấn đề và bắt đầu kiểm soát việc khai thác nước ngầm”, ông cho biết thêm.

Ông cũng cảnh báo rằng các siêu đô thị khác như New York, Jakarta và Manila – đều được xây trên vùng đất thấp ven biển – đang đối mặt với rủi ro tương tự.

“Các vùng châu thổ vốn là nơi tuyệt vời cho nông nghiệp, đánh bắt và phát triển đô thị, luôn thu hút các nền văn minh. Nhưng chúng rất bằng phẳng và dễ bị sụt lún do con người gây ra, vì vậy nếu mực nước biển tiếp tục dâng, chúng có thể bị nhấn chìm rất nhanh”, ông Lin nhấn mạnh.

Trong một nghiên cứu riêng được công bố hồi tháng 6, các nhà nghiên cứu tại Thượng Hải và Hà Lan phát hiện rằng trong 30 năm qua, tình trạng sụt lún nghiêm trọng ở Thượng Hải đã lan rộng từ khu vực trung tâm ra vùng ngoại ô, đặc biệt là các khu công nghiệp phía đông ven biển và phía nam.

Tuy nhiên, các biện pháp quản lý và bơm nước ngầm trở lại đã giúp giảm đáng kể tốc độ sụt lún, nhóm nghiên cứu cho biết.

Theo ước tính, Trung Quốc chịu thiệt hại kinh tế trung bình 1,5 tỷ USD mỗi năm do sụt lún, trong đó riêng Thượng Hải chiếm hơn 3 tỷ USD thiệt hại từ năm 2001 đến 2020.

Theo SCMP

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/thanh-pho-co-nguy-co-bien-mat-do-muc-nuoc-bien-dang-nhanh-nhat-trong-4000-nam-post190780.html