Thấy gì từ hiệp ước quốc phòng giữa Dhaka và Tokyo?

3 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba đón tiếp Giáo sư Muhammad Yunus, Cố vấn trưởng của Chính phủ lâm thời Bangladesh vào tháng 5/2025. Ảnh: Văn phòng Thủ tướng Nhật Bản

Theo tin tức từ báo chí địa phương, Bangladesh và Nhật Bản "đạt được sự đồng thuận trên nguyên tắc để ký kết một thỏa thuận về chuyển giao thiết bị và công nghệ quốc phòng".

Theo thỏa thuận đang chờ phê duyệt này, Tokyo sẽ được trao quyền cung cấp thiết bị quân sự và chia sẻ công nghệ với Dhaka. Thỏa thuận này được xây dựng dựa trên biên bản ghi nhớ hợp tác được ký kết năm 2023, cam kết hợp tác nghiên cứu và xây dựng năng lực chung, trong các lĩnh vực bao gồm giám sát hàng hải và an ninh mạng, cùng với việc chuyển giao phần cứng.

Đối với Nhật Bản, điều này sẽ giúp nâng cao năng lực an ninh và răn đe của các quốc gia cùng chí hướng, không chỉ riêng Bangladesh. Trong khi nó mang lại một chiều hướng mới cho chính sách đối ngoại của quốc gia Vịnh Bengal.

Diễn biến này diễn ra vào thời điểm Nhật Bản đang tìm cách nắm giữ một vị thế có ảnh hưởng trong các động lực thế giới, và Bangladesh đang đa dạng hóa hoạt động mua sắm quân sự. Việc xem xét các tính toán chiến lược của bước đi hợp tác này và những tác động tiềm tàng của nó là rất có ý nghĩa.

Chuyển đổi từ ODA sang OSA

Cho đến nay, Bangladesh vốn đã quen thuộc với các nguồn ODA từ Nhật Bản nhưng chỉ có một mối liên hệ hời hợt về OSA. Tuy nhiên, sự chú trọng thận trọng của Nhật Bản vào OSA - tăng từ khoảng 13,8 triệu USD năm 2023 lên 34,6 triệu USD năm 2024 và khoảng 56 triệu USD cho năm tài chính 2025 cho thấy tiềm năng trong quan hệ quốc phòng Nhật Bản-Bangladesh.

Tầm nhìn của Tokyo và sự phụ thuộc của Bangladesh

Tầm nhìn của Tokyo về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP) thu hút vành đai phía Bắc của Ấn Độ Dương, Vịnh Bengal, nơi Bangladesh là bên liên quan chính có năng lực hàng hải cao hơn giúp bảo vệ các tuyến giao thông trên biển nhưng lại rất cần sự một khu vực ổn định.

Trên cơ sở hợp tác với Bangladesh, nếu Nhật Bản củng cố sự hiện diện ở Vịnh Bengal thì vị thế của Dhaka ở rìa phía bắc Ấn Độ Dương sẽ càng được củng cố.

Ngoài phát triển an ninh, Nhật Bản có thể đẩy mạnh quan hệ đối tác trong lĩnh vực sản xuất, cơ sở hạ tầng và chuyển giao công nghệ, qua đó tăng cường sức mạnh mềm và kết nối với Bangladesh. Hợp tác quốc phòng giữa hai nước, bao gồm cung cấp thiết bị quốc phòng và nghiên cứu chung đang dần kết nối Bangladesh với Nhật Bản, thể hiện một động lực mới tại khu vực Vịnh Bengal.

Cho đến nay, Bắc Kinh là nhà cung cấp thiết bị quân sự chủ chốt của Dhaka. Bangladesh là nước nhập khẩu vũ khí lớn thứ hai từ Trung Quốc (khoảng 11%) trong giai đoạn 2019-2023, khi Trung Quốc chiếm hơn 70% vũ khí nhập khẩu của Bangladesh.

Nhưng Dhaka đang định hình lại chính sách mua sắm quân sự của mình, với việc đa dạng hóa các đối tác như Nhật Bản, Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, hướng tới chính sách "tiếp cận đa hướng". Việc Tokyo sẵn lòng ký kết một hiệp ước quốc phòng chính thức với Bangladesh phù hợp với hướng đi này.

Chuẩn bị cho tương lai: an ninh mạng

Cuộc chiến tiếp theo sẽ không chỉ giới hạn ở súng đạn và vũ khí truyền thống. Radar ven biển, cảm biến và thông tin liên lạc sẽ đóng vai trò quan trọng. Thỏa thuận quốc phòng giữa Nhật Bản và Bangladesh sẽ nâng cao năng lực giám sát của Bangladesh tại khu vực Vịnh Bengal, một phần của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Mặc dù ít được công bố, nhưng an ninh mạng là một vũ khí hiệu quả để thắt chặt mối quan hệ giữa Nhật Bản và Bangladesh. Do Nam Á dễ bị đe dọa an ninh mạng , sự hỗ trợ của Nhật Bản sẽ củng cố Bangladesh trong việc phát triển an ninh mềm.

Tuy nhiên, về lâu dài, nước này sẽ gia tăng sự phụ thuộc vào Nhật Bản ở nhiều khía cạnh, bao gồm giám sát vệ tinh, mã hóa dữ liệu, hệ thống chính phủ và các tổ chức tài chính, gây lo ngại cho Trung Quốc và các bên liên quan khác do lo ngại về an ninh đối với thông tin của họ.

An ninh hàng hải và mối lo về địa chính trị

Thỏa thuận này không chỉ nâng cao uy tín của Bangladesh mà còn giúp đảm bảo chuỗi cung ứng của Bangladesh (chiếm 90% thương mại đối ngoại và 100% nhập khẩu năng lượng) thông qua Vịnh Bengal. Thỏa thuận cũng giúp nâng cao nhận thức về lĩnh vực hàng hải của Dhaka, nâng cao năng lực giám sát hoạt động của tàu thuyền và bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của nước này.

Mặc dù lo ngại, Ấn Độ cũng nhìn thấy những lợi ích từ hiệp ước quốc phòng Nhật Bản-Bangladesh vì Nhật Bản đồng hành sâu sắc với chính sách của Ấn Độ thông qua nhóm Bộ tứ (QUAD), chia sẻ lợi ích song phương và đa phương, cũng như việc xác định chính sách Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Xét cho cùng, việc Bangladesh đa dạng hóa sự phụ thuộc của mình ra ngoài Trung Quốc là điều tốt cho Ấn Độ.

Về phần mình, mặc dù Mỹ cũng mong muốn duy trì thị phần mua sắm quân sự tại Bangladesh nhờ lợi thế địa chính trị của Dhaka nhưng chi phí cao và kinh nghiệm hạn chế của Bangladesh trong việc sử dụng thiết bị quân sự của Mỹ khiến việc thiết lập mối quan hệ ngay lập tức trở nên khó khăn hơn. Do vậy, quan hệ hợp tác của Bangladesh với Nhật Bản, một thành viên của Bộ Tứ, có thể giúp xoa dịu mối lo ngại địa chính trị của Washington.

Nhìn chung, thỏa thuận mới này làm phức tạp thêm ảnh hưởng lâu dài của Trung Quốc đối với hoạt động mua sắm thiết bị quân sự của Bangladesh, làm dịu đi mối lo ngại của Ấn Độ và Mỹ và đưa Bangladesh xích lại gần Nhật Bản.

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/thay-gi-tu-hiep-uoc-quoc-phong-giua-dhaka-va-tokyo-10389115.html