Ba yếu tố trên giờ đây được đặt làm trung tâm đánh giá năng lực lãnh đạo và hiệu quả quản trị quốc gia. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh và đòi hỏi hồi đáp đối với cuộc sống thực của nhân dân, trục tư tưởng này trở thành kim chỉ nam hành động của cả hệ thống chính trị.
Thể chế — mở đường cho phát triển bền vững
Hội nghị Trung ương 13 khóa XIII xác lập thể chế là nòng cốt của quá trình phát triển đất nước. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, "Hội nghị Trung ương 13 lần này đã thảo luận thẳng thắn, khoa học và thống nhất cao nhiều chủ trương, quyết sách quan trọng" và tinh thần xuyên suốt là “lấy kết quả làm thước đo, lấy Nhân dân làm trung tâm, lấy kỷ cương làm nền tảng, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực”. Những yêu cầu này không chỉ là khẩu hiệu, mà là chuẩn mực bắt buộc trong việc xây dựng các văn kiện trình Đại hội XIV — các văn kiện phải được “ngắn gọn, thực chất, có tính lượng hóa, dễ thực hiện và dễ kiểm tra”.
Cùng với đó, tại phiên bế mạc, Tổng Bí thư nêu rõ: từng vấn đề được chuẩn bị công phu, thảo luận thấu đáo và quyết nghị với sự thống nhất cao, trong đó có nhiều nội dung “xương sống” liên quan trực tiếp đến sự thành công của Đại hội XIV, đến mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, nâng cao đời sống thực của nhân dân. Đảng nhấn mạnh bản chất điều hành là kiểm soát và đánh giá bằng kết quả thực tế, định kỳ theo tuần, tháng, quý, đồng thời công khai tiến độ, trách nhiệm và kết quả để xã hội cùng giám sát và đồng hành - "ba trọng tâm - ba công khai - một thước đo" được đề nghị thực hiện nghiêm túc.
Quang cảnh Hội nghị Trung ương 13 Khóa XIII. Ảnh: Phạm Thắng
Việc sắp xếp lại bộ máy hành chính, tinh gọn ba cấp, áp dụng chính quyền địa phương hai cấp, phân cấp - phân quyền đi liền với trách nhiệm giải trình rõ ràng; việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế trong thẩm quyền của Trung ương; cùng với đẩy mạnh cải cách cơ chế thị trường, bao gồm thị trường văn hóa; tất cả được đặt trong khuôn khổ thể chế hóa, triển khai thực thi quyết liệt và minh bạch.
Chính nhờ đặt thể chế vào vị trí trung tâm như vậy mà mọi chủ trương phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, đối ngoại không chỉ là định hướng chiến lược mà được đóng khung bằng công cụ kiểm tra, đánh giá và trách nhiệm giải trình. Khi đó, kết quả cải thiện đời sống nhân dân, hiệu quả quản lý công, tốc độ đổi mới sáng tạo không chỉ là kết quả mong muốn, mà là thước đo xác định năng lực lãnh đạo và quản trị của bộ máy công quyền.
Thực thi — đánh giá bằng kết quả thực và trách nhiệm giải trình
Ngay sau khi xác định thể chế là nòng cốt mở đường, Hội nghị Trung ương 13 khóa XIII đã một lần nữa khẳng định rằng không thể để chủ trương dừng lại ở văn bản, mà phải nhanh chóng chuyển thành hành động thực chất, được đo đếm, được giám sát - “đo bằng kết quả thực, đánh giá bằng niềm tin của Nhân dân”.
Phát biểu bế mạc, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ phương pháp điều hành mới: mỗi nhiệm vụ phải rõ ràng về mục tiêu, lộ trình, nguồn lực, đơn vị chịu trách nhiệm, kiểm tra tiến độ, đồng thời công khai tiến độ, trách nhiệm và kết quả để xã hội cùng giám sát. Tổng Bí thư cũng đề nghị mỗi Ủy viên Trung ương Đảng “nói ít - làm nhiều - quyết liệt - hiệu quả”, tránh hình thức, giáo điều, đùn đẩy trách nhiệm.
Xuất phát từ yêu cầu đó, Hội nghị thống nhất các bước hành động cụ thể: chuẩn bị nhân sự Đại hội XIV một cách minh bạch, bảo đảm phẩm chất - năng lực - uy tín - liêm chính - hiệu quả; kiên quyết không để lọt người “chạy chức, chạy quyền, bè phái” vào Trung ương khóa mới.
Song song đó, Hội nghị yêu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công và an sinh xã hội; đồng thời quan tâm, chăm lo đời sống thực của người dân, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Điều đặc biệt là mô hình chính quyền địa phương hai cấp và tinh gọn ba cấp được đặt vào vị trí trung tâm để thực hiện hiệu quả công việc của bộ máy Nhà nước. Cùng với đó là phân cấp - phân quyền gắn trách nhiệm giải trình rõ ràng, đảm bảo mọi quyền lực đi liền với kiểm soát, mọi quyết định phải công khai và dễ truy vết.
Qua đó, thực thi không còn là quá trình gián đoạn, mà phải liên tục kiểm tra - đánh giá - điều chỉnh, trong đó sản phẩm đầu ra, mức sống, dịch vụ công, môi trường kinh doanh… đều là thước đo hiệu quả thực thi; nếu không đạt, phải có trách nhiệm cụ thể, nguyên nhân rõ ràng, giải pháp chỉnh sửa, chứ không thể dựa vào khẩu hiệu hay lý do khách quan chung chung.
Niềm tin — thước đo tối thượng của quyền lực và hiệu quả lãnh đạo
Trong suốt Hội nghị Trung ương 13 khóa XIII, ý thức về niềm tin của Nhân dân trở thành tiêu chí đánh giá hiệu quả lãnh đạo và quản trị quốc gia. Nhân dân ngày càng đòi hỏi cao về chất lượng cuộc sống, công bằng xã hội, minh bạch và trách nhiệm giải trình - đó không chỉ là mong đợi, mà là quyền lợi chính đáng. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “tinh thần xuyên suốt Hội nghị lần này là "lấy kết quả làm thước đo, lấy Nhân dân làm trung tâm, lấy kỷ cương làm nền tảng, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực.”
Hệ thống chính trị, các cấp ủy, cơ quan công quyền phải chịu trách nhiệm trước người dân bằng những chỉ số rõ ràng: mức sống, chất lượng dịch vụ công, thời gian giải quyết thủ tục, kết quả xử lý tham nhũng, công bằng trong tiếp cận giáo dục - y tế - môi trường sống… Khi người dân nhìn vào thực tế - chứ không chỉ nghe đường lối - họ sẽ đánh giá quyền lực được sử dụng đúng mục đích và vì lợi ích chung hay chưa.
Niềm tin còn là công cụ kiểm soát quyền lực. Những phát biểu kiên quyết của Tổng Bí thư tại Hội nghị về việc “tuyệt đối không để lọt người chạy chức, chạy quyền, bè phái vào Ban Chấp hành Trung ương khóa mới” và đề cao phẩm chất - năng lực - liêm chính - hiệu quả của cán bộ lãnh đạo, quản lý là nhằm đảm bảo rằng bộ máy công quyền không chỉ đủ mạnh để thực thi, mà còn đủ trong sạch để được Nhân dân tin cậy.
Với niềm tin của Nhân dân được đặt làm thước đo tối thượng, mọi chính sách và tổ chức thực hiện đều phải chịu áp lực minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả thực chất. Trong bối cảnh hội nhập, cạnh tranh, biến động thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh… quyền lực không còn chỉ dựa vào lịch sử hay truyền thống, mà dựa vào năng lực phục vụ. Bởi chỉ khi nhân dân thực sự tin tưởng - vào thể chế, sự thực thi và đội ngũ lãnh đạo - thì sức mạnh xã hội mới được huy động toàn diện, đoàn kết mới được củng cố sâu rộng.
Khi thể chế và thực thi thành sức mạnh dân tộc
Hội nghị Trung ương 13 khóa XIII đã khép lại trong không khí tin tưởng và quyết tâm cao với tinh thần biến tư duy thành hành động, biến văn bản thành thực thi, biến lời nói thành kết quả - tất cả vì sự hài lòng, niềm tin và cuộc sống thực của Nhân dân.
Trục tư tưởng Thể chế - Thực thi - Niềm tin chính là bản đồ hành động và thước đo năng lực lãnh đạo trong thời đại mới. Niềm tin của Nhân dân hôm nay không chỉ là niềm tin cách mạng, mà là niềm tin quản trị; không chờ đợi chỉ huy từ trên cao, mà dựa vào kết quả thực, vào chất lượng cuộc sống, vào sự công bằng và tính minh bạch của bộ máy công quyền. Khi niềm tin được củng cố thì sức mạnh đoàn kết xã hội được phát huy tối đa, quyền lực được kiểm soát, sáng tạo được lan tỏa, phát triển được bảo đảm bền vững.
Chúng ta hướng đến Đại hội XIV với thông điệp: mỗi chủ trương, mỗi quyết sách, mỗi quyết định phải được lượng hóa bằng hành động, kiểm chứng bằng kết quả và kiểm tra bằng niềm tin của người dân. Chỉ khi đó, nội lực của đất nước mới thực sự bùng nổ, vị thế quốc gia mới được nâng cao, và hạnh phúc của mỗi người dân mới là thước đo cao nhất của thành công.
Đảng không chỉ lãnh đạo bằng chủ trương, đường lối, mà còn hành động bằng trách nhiệm; không chỉ đặt ra định hướng, mà còn giám sát thực hiện và chịu trách nhiệm; không chỉ khơi dậy khát vọng, mà còn củng cố niềm tin. Đó chính là bản lĩnh cầm quyền hiện đại - và đó cũng sẽ là sức mạnh đưa Việt Nam bước đầu vào giai đoạn phát triển mới.
Bùi Hoài Sơn