The Diplomat: Nhóm BRICS+ ngày càng vươn tầm ảnh hưởng ra toàn cầu

3 giờ trướcBài gốc

Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 17 diễn ra tại Brazil vào tháng 7/2025. (Nguồn: TGT Global)

Tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 17 diễn ra vào tháng 7/2025 tại Rio de Janeiro, Brazil, khối BRICS đã chính thức mở rộng thành BRICS+ với 10 thành viên bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, cùng các thành viên mới gồm Ai Cập, Ethiopia, Iran, Indonesia và Nigeria.

Với khoảng 56% dân số thế giới và khoảng 44% GDP toàn cầu, BRICS+ hiện trở thành một “thương hiệu chính trị” được chú ý.

BRICS+ với nhiều lợi thế

Dù còn nhiều hoài nghi về hiệu quả thực chất, song việc BRICS+ mở rộng và hoạt động tích cực cho thấy khối này cần được chú ý hơn. Thêm vào đó, khoảng cách giữa khẩu hiệu và hiện thực trong BRICS+ có thể được coi là nơi nảy sinh các thử nghiệm, nơi các sáng kiến biểu tượng có thể dần biến thành cơ chế hoạt động cụ thể.

Hiện tại, khối BRICS+ đang thể hiện tầm ảnh hưởng ngày càng rõ rệt trong ba lĩnh vực then chốt gồm năng lượng và khoáng sản chiến lược; tài chính quốc tế; vai trò trong các thể chế đa phương.

Thứ nhất, các nước thành viên BRICS+ nắm giữ tỷ trọng khổng lồ trong chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo và khoáng sản chiến lược, trong đó đất hiếm, cobalt đến nickel là những nguyên liệu không thể thiếu cho pin xe điện và năng lượng sạch.

Brazil hiện sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới, còn Indonesia dẫn đầu toàn cầu về sản xuất nickel.

Trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng toàn cầu, quốc gia nào nắm giữ nguồn cung khoáng sản chiến lược sẽ có lợi thế địa chính trị to lớn. Đáng chú ý, trong khi Mỹ và Australia đang đẩy mạnh khai thác khoáng sản trong nước, thì phần lớn châu Âu vẫn phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn nhập khẩu.

Do đó, việc đa dạng hóa nguồn cung, đặc biệt thông qua hợp tác với các nước BRICS+ có thể giúp phương Tây tránh rơi vào thế bị động. Ngoài ra, BRICS+ có thể trở thành cầu nối trung gian, giúp giảm mức độ tập trung nguồn cung trong tay một số cường quốc, đồng thời tạo không gian đàm phán cân bằng hơn cho các bên.

Thứ hai, BRICS+ đang thử nghiệm những mô hình tài chính thay thế cho trật tự lấy đồng USD làm trung tâm. Dù chỉ khoảng 5% giao dịch qua hệ thống SWIFT hiện được thanh toán bằng đồng nội tệ, con số này vẫn mang tính biểu tượng.

Viễn cảnh “đồng tiền chung BRICS” vẫn còn xa vời, nhưng đây không phải là mục tiêu chính. Thay vào đó, các nhà kỹ trị trong BRICS+, đặc biệt tại Nga và Iran, hướng tới một trật tự tài chính “đa cực”, nơi đồng Yen, Euro, bảng Anh, Nhân dân tệ, thậm chí tiền kỹ thuật số và vàng số hóa cùng tồn tại. Cấu trúc tài chính đó sẽ giúp các nước BRICS+ giảm phụ thuộc vào đồng USD, đồng thời tạo thêm công cụ giao dịch độc lập.

Sáng kiến “BRICS Pay” – hệ thống thanh toán xuyên biên giới được thiết kế để vận hành song song, thậm chí thay thế một phần SWIFT là minh chứng rõ ràng nhất. BRICS Pay đang dần hình thành một hệ sinh thái thanh toán riêng, tuy chưa đủ mạnh để thay đổi cục diện toàn cầu, nhưng đã chứng minh tính khả thi của việc xây dựng hạ tầng tài chính ngoài phạm vi kiểm soát của phương Tây.

Thứ ba, BRICS+ ngày càng thể hiện khả năng phối hợp chính trị tại các thể chế quốc tế. Với chỉ 13,24% quyền biểu quyết tại Ngân hàng thế giới (WB) dù chiếm 44% GDP toàn cầu, các nước BRICS+ cho rằng họ đang bị đánh giá thấp. Sự bất cân xứng này thúc đẩy các nước trong khối liên kết để khuếch đại tiếng nói của “phương Nam toàn cầu”.

Đáng chú ý, hai thành viên châu Phi là Ai Cập và Ethiopia được kỳ vọng đóng vai trò nổi bật trong việc giải quyết các thách thức xuyên quốc gia như an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu và phát triển mất cân bằng, qua đó thể hiện giá trị chiến lược của BRICS+ như một cây cầu nối Nam-Bắc.

Phương Tây cần làm gì?

Tuy vậy, không nên hiểu BRICS+ như một liên minh đối kháng với phương Tây. Bởi mục tiêu của nhiều quốc gia thành viên không phải là “chọn phe”, mà là “mở rộng sự lựa chọn”.

Ngoài ra, cần thừa nhận rằng BRICS+ vẫn thiếu một tầm nhìn thống nhất. Chẳng hạn, bất đồng giữa Trung Quốc và Ấn Độ, hay mâu thuẫn giữa Iran và Saudi Arabia vẫn tồn tại. Dù chưa thể so sánh với Liên minh châu Âu (EU) hay ASEAN, song đối với nhiều nước đang phát triển, BRICS+ vẫn là công cụ nâng cao vị thế, tạo lợi thế trên bàn đàm phán với các cường quốc phương Tây.

Theo tác giả bài viết, để thích ứng với một BRICS+ đang lớn mạnh, phương Tây cần điều chỉnh chiến lược trên ba phương diện.

Trước hết, cần hiểu rõ những thông điệp của BRICS+. Nhiều tuyên bố của khối này chỉ mang tính biểu tượng, nhưng ẩn sau đó là các bước tiến trên thực tế như BRICS Pay hay Ngân hàng Phát triển mới (NDB).

Việc phớt lờ những sáng kiến này đồng nghĩa với việc tự đánh mất khả năng nhận diện sớm các xu hướng. Phương Tây cần hình thành mạng lưới chuyên gia hiểu biết về kinh tế, năng lượng và công nghệ của các nước BRICS+, để tránh lặp lại sai lầm trước đây, chẳng hạn như chủ quan với sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc.

Thứ hai, cần nhìn nhận BRICS+ một cách toàn diện hơn. Bên cạnh rủi ro như phân mảnh tài chính hay chủ nghĩa dân tộc tài nguyên, BRICS+ mở ra một số cơ hội như tăng thêm nguồn vốn cho hạ tầng khí hậu, hợp tác công nghệ Nam-Nam, hay phát triển năng lượng xanh và an ninh lương thực. Nếu biết tận dụng, đây có thể là đối tác bổ sung, thay vì là thách thức đối với phương Tây.

Cuối cùng, cần kêu gọi sự tham gia của BRICS+ thay vì cô lập khối này trong các chương trình đầu tư xanh, y tế toàn cầu hay ứng phó với dịch bệnh. Cách tiếp cận thực chất và dựa trên lợi ích chung sẽ củng cố ảnh hưởng “mềm” và tôn trọng quyền tự chủ của các quốc gia đang phát triển, từ đó huy động được nhiều nguồn lực và sức mạnh hơn trong giải quyết các thách thức toàn cầu.

Quang Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/the-diplomat-nhom-brics-ngay-cang-vuon-tam-anh-huong-ra-toan-cau-330863.html