Tăng tốc, đột phá
Sau nhiều lần “trượt tiến độ”, ngay từ những tháng đầu năm 2025, TP Hà Nội đã yêu cầu cơ quan chức năng phải lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hàng loạt khu chung cư cũ trên địa bàn. Hiện nay, các quận như Cầu Giấy, Đống Đa, Ba Đình… đang khẩn trương hoàn thiện thủ tục lập quy hoạch chi tiết cải tạo xây dựng lại các khu chung cư cũ, nhằm ổn định đời sống cho người dân, cải tạo bộ mặt đô thị.
Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn trao Bằng khen tặng các cá nhân, tập thể có thành tích trong thực hiện Chương trình 03-CTr/TU. Ảnh: Thanh Hải
Là quận có số lượng chung cư cũ cao nhất TP, với 12 khu gồm 517 nhà, quận Đống Đa đã tổ chức rà soát, đánh giá hiện trạng hạ tầng với 177 nhà đã được TP kiểm định đánh giá chất lượng ở giai đoạn trước năm 2020; 138 nhà chung cư cũ được TP phân cấp giai đoạn 2021 - 2024. Tiếp tục triển khai công tác kiểm định 95 nhà chung cư được TP giao kế hoạch đợt 2 năm 2025.
Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa Hà Anh Tuấn cho biết, sau thời gian đánh giá hiện trạng, nghiên cứu và được UBND TP Hà Nội phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quận đã tập trung chỉ đạo các đơn vị tư vấn lập quy hoạch cập nhật những vấn đề thực tế, các quy hoạch quản lý chuyên ngành, tiêu chuẩn, quy chuẩn thiết kế quy hoạch đô thị của Nhà nước, Bộ Xây dựng và Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến 2045, tầm nhìn đến năm 2065.
Đồ án đã nghiên cứu để tối ưu, tái cấu trúc để tăng các chỉ số, hệ số về đất giao thông công cộng, công trình hạ tầng xã hội, trường học, quảng trường, cây xanh công cộng, trục giao thông kết nối phục vụ nhu cầu không gian sinh hoạt cho Nhân dân cao hơn. Đồng thời tái cấu trúc xây dựng trục phát triển công trình dịch vụ thương mai, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư theo tuyến đường sắt ngầm đô thị.
Mới đây, người dân sinh sống tại chung cư nguy hiểm cấp độ D – 51 Huỳnh Thúc Kháng (phường Láng Hạ, quận Đống Đa) đã được bốc thăm căn hộ tái định cư. Đây là dự án có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác bảo đảm đời sống Nhân dân, tạo cảnh quan đô thị. Số lượng căn hộ chung cư phục vụ tái định cư là 43 căn, diện tích dự kiến khoảng 1.767m2… Theo kế hoạch, dự án sẽ hoàn thành trong quý IV/2027.
Tại quận Cầu Giấy, tập thể Nghĩa Tân cũng đã được phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch. Đây được xem là một bước tiến lớn trong lộ trình cải tạo chung cư cũ. Trong tháng 4/2025, UBND quận Cầu Giấy tổ chức Hội nghị công bố công khai và bàn giao hồ sơ nhiệm vụ quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng lại khu tập thể Nghĩa Tân, tỷ lệ 1/500. Theo Phó Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy Trần Đình Cường, trên cơ sở nhiệm vụ quy hoạch được UBND TP phê duyệt, UBND quận sẽ tập trung chỉ đạo các đơn vị liên quan và đơn vị tư vấn khẩn trương lập đồ án quy hoạch chi tiết.
Đổi mới từ cơ chế đặc thù
Hà Nội hiện có 200 nhà chung cư cũ cấp C, 137 nhà cấp B và 7 nhà thuộc diện nguy hiểm cấp D cần phải di dời để xây dựng lại. Nhưng những năm qua, việc cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ khó hấp dẫn nhà đầu tư, dù các vị trí đều là “đất vàng”. Việc hạn chế chiều cao công trình là rào cản chính, khiến việc đầu tư chưa bảo đảm hiệu quả.
Một khu chung cư cũ trên địa bàn quận Ba Đình. Ảnh: Thanh Hải
Chính vì vậy, sau khi xem xét một số phương án quy hoạch chi tiết khu vực cải tạo, tái thiết, xây dựng lại tại một số chung cư cũ như Thành Công, Giảng Võ, Ngọc Khánh, Kim Liên… lãnh đạo TP Hà Nội đã đặc biệt nhấn mạnh đến yêu cầu đổi mới, đột phá. Trong đó, không gian “lõi” sẽ được nghiên cứu phát triển cao tầng hơn. Đây là khu vực sẽ bố trí chung cư, tái định cư với chiều cao tối đa 40 – 45 tầng.
Thông tin chung cư cũ được xây dựng lại với chiều cao từ 40 tầng nhận được nhiều ý kiến dư luận, người dân lo lắng điều này sẽ làm tăng mật độ dân số, tạo áp lực lên cơ sở hạ tầng, dẫn đến giảm chất lượng sống. Làm rõ hơn băn khoăn này của người dân, lãnh đạo các quận đều cho biết, khi lập quy hoạch cải tạo, xây mới chung cư cũ sẽ tuân thủ theo quy hoạch chung và chỉ đạo của UBND TP là không tăng dân số trong toàn bộ khu quy hoạch, dân số hiện trạng các khu tập thể là bao nhiêu thì sẽ được tái định cư tại chỗ và không có gia tăng tại khu vực này.
Đại diện các quận cũng khẳng định, quá trình nghiên cứu đồ án quy hoạch chi tiết, địa phương sẽ lắng nghe và tiếp thu các hộ gia đình, đại diện cộng đồng dân cư để đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng về điều kiện ở, sinh hoạt của người dân tốt hơn. Phó Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy Trần Đình Cường khẳng định, việc quy hoạch, cải tạo, xây dựng lại tập thể cũ Nghĩa Tân đều đặt quyền lợi của người dân lên hàng đầu.
Còn Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa Hà Anh Tuấn, việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện cải tạo, xây dựng lại các khu tập thể đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng về điều kiện ở, sinh hoạt của người dân tốt hơn. Đồng thời chỉnh trang, xây dựng khu vực đô thị đồng bộ hạ tầng, hiện đại trên địa bàn quận, TP.
Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội chia sẻ: "Thời gian qua, chủ trương cải tạo chung cư cũ với điểm nổi bật là nâng tầng cao đến 40 - 45 tầng là điểm mới. Chủ trương này của TP đã tháo gỡ những khó khăn trước đây. Việc nâng cao tầng không chỉ đáp ứng tái định cư tại chỗ mà còn thu hút được nhà đầu tư. Mặt khác, việc xây nhà cao tầng đòi hỏi chủ đầu tư phải đáp ứng nhiều kỹ thuật xây dựng, hội tụ các yếu tố về kinh tế, quy trình vận hành, tiêu chuẩn về xây dựng".
Có thể thấy, Luật Thủ đô năm 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025 với những quy định đặc thù đã dần được hiện thực hóa. Theo quy định của Luật Thủ đô 2024, Hà Nội được trao quyền điều chỉnh chỉ tiêu, hệ số đền bù, điều chỉnh quy hoạch đã duyệt cho phù hợp; điều này tạo ra yếu tố rất thuận lợi trong cải tạo các khu chung cư cũ. “Luật cũng đã tháo điểm nghẽn, tạo sự đồng thuận của người dân. Luật cũng quy định rõ về bố trí các khu tái định cư và hệ số đền bù thỏa thuận giải phóng mặt bằng thì Hà Nội có đặc thù từ 1,5 - 2 lần nhà cũ” - TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam chia sẻ.
Nhằm đạt tiến độ đặt ra trong năm 2025, Phó Giám đốc Sở QH - KT Nguyễn Bá Nguyên cho biết, sẽ tiếp tục đôn đốc, nắm bắt tiến độ, tình hình triển khai cũng như các khó khăn, vướng mắc trong quá trình UBND các quận, huyện, thị xã triển khai thực hiện để tổng hợp, báo cáo, đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch chi tiết các khu chung cư cũ theo đúng chỉ đạo của UBND TP Hà Nội.
Mục tiêu của quy hoạch các khu chung cư cũ là bảo đảm kiến trúc, cảnh quan, hạ tầng, không gian đô thị hiện đại, hài hòa; đáp ứng đúng tiêu chuẩn quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành. Hiện nay, với công tác quy hoạch cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, TP đặt mục tiêu theo hướng tăng tầng cao công trình và hệ số sử dụng đất; giảm mật độ xây dựng. Mục tiêu đó để giải phóng không gian, tạo nên không gian trống, không gian xanh cho hạng mục công cộng, bảo đảm yêu cầu về đời sống tốt hơn; đặc biệt bổ sung hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, cây xanh, tầng hầm, bảo đảm nhu cầu sinh hoạt trong khu tập thể, cải thiện, nâng cao chất lượng, điều kiện nhà ở.
Phó Trưởng Phòng Quản lý Quy hoạch Kiến trúc (Sở QH - KT Hà Nội) Lã Hồng Sơn
Lại Tấn