Theo dấu 'gã khổng lồ' đại dương

19 giờ trướcBài gốc

Vượt sóng ra khơi

Khi mặt trời còn chưa ló dạng, tay máy trẻ Đặng Văn Hải (32 tuổi, xã Hội Sơn, tỉnh Gia Lai) lại chuẩn bị hành trang nào là máy ảnh, ống kính, áo chống nước cùng nỗi háo hức khó tả để lần theo dấu “gã khổng lồ” đại dương.

Hôm nay biển lặng sóng, Hải cùng tàu câu của ngư dân rời cảng ra khơi về hướng đông thuộc vùng biển Đề Gi (xã Đề Gi) nơi dậy lên tin đồn đoán về sự xuất hiện của cá voi những ngày qua. Con tàu lướt nhanh trên mặt sóng, mở ra trước mắt Hải một biển trời mênh mông rộng lớn, dẫu anh biết sự bắt gặp cá voi cũng chỉ là xác suất rất nhỏ. Bởi rất nhiều lần, sau hàng giờ đồng rong ruổi, kết quả thu được cũng chỉ là vài tấm ảnh mây nước, những cánh chim cùng với sự kỳ vọng cho ngày mai.

Khoảnh khắc cá voi há miệng săn mồi ở vùng biển gần bờ được anh Hải ghi lại

Tuy vậy nỗi háo hức không vì thế mà vơi cạn. “Mỗi lần nghe tin cá voi xuất hiện, tôi không chờ được. Dù là sớm tinh mơ hay giữa trưa nắng cháy, chỉ cần biết vị trí là tôi lập tức ôm thiết bị ra khơi ngay”, Hải chia sẻ.

Hải nhớ lại, lần đầu tiên nhìn thấy cá voi trên biển là vào tháng 8/2022. Đó là một buổi sáng biển động nhẹ, anh theo tàu ngư dân từ 4 giờ sáng ra vùng biển Đề Gi. Mặt biển mênh mang, trời bắt đầu sáng dần thì từ xa, một cột nước trắng xóa phụt lên cao chừng vài mét, như một dấu hiệu gọi mời. Tiếp theo đó là một phần thân đen trũi lướt nhẹ trên mặt nước, một nhịp thở khổng lồ phát ra khiến mặt biển rung động.

“Tôi cảm thấy bản thân mình nhỏ bé, lặng người đi vì xúc động. Đứng trước sinh vật ấy, tôi chỉ muốn đưa ống kính lên và ghi lại mọi thứ mà không làm phiền đến nó”, Hải chia sẻ.

Kể từ sau lần đó, anh say mê theo đuổi loài cá voi. Những bức ảnh từ chuyến đi đầu tiên đã mang về cho Hải Huy chương Bạc tại Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực Nam Trung Bộ - Tây Nguyên năm 2023, và Huy chương Vàng tại Festival Nhiếp ảnh trẻ cùng năm.

Cá voi liên tục xuất hiện tại vùng biển tỉnh Bình Định (cũ) cho thấy hệ sinh thái biển ở địa phương tương đối ổn định, nguồn lợi thủy sản dồi dào… Ảnh: Nguyễn Phan Dũng Nhân

Đến khi mọi thông tin về việc cá voi xuất hiện đổ dồn về vùng biển Nhơn Lý (phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai) khiến Hải tức tốc di chuyển lần theo. Và may mắn đã đến: Chỉ sau vài phút theo tàu ra khơi, anh thấy mặt biển phía trước một con cá voi khổng lồ dài hơn 10m bất ngờ trồi lên há to miệng hút trọn đàn cá nhỏ rồi nhẹ nhàng lặn xuống, để lại sau lưng những vệt sóng lớn tung bọt trắng xóa.

Trước cảnh tượng ấy, không chỉ Hải mà cả ngư dân trên tàu cũng lặng đi vài giây. Những người vốn sống gắn bó với biển cả đời, tưởng chừng đã quen với mọi sinh vật dưới nước, thì nay lại bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp ấy. Những “gã khổng lồ” đại dương bơi lượn, ngoi lên mặt nước săn mồi, tạo cảnh tượng ngoạn mục của loài động vật biển quý hiếm.

Tín hiệu tích cực môi trường

Theo các chuyên gia, cá voi xuất hiện ở vùng biển của tỉnh Bình Định (cũ) những năm qua có tên khoa học là Balaenoptera edeni (tên thường gọi là cá voi Bryde). Hiện tượng cá voi Bryde xuất hiện ở vùng biển này không chỉ là sự kiện thú vị mà còn là tín hiệu tốt cho thấy môi trường biển và nguồn lợi thủy sản trong khu vực đang được phục hồi.

Trao đổi với Tiền Phong, ông Vũ Long, chuyên gia bảo tồn biển thuộc Trung tâm Bảo tồn Đa dạng sinh học và Loài nguy cấp (CBES) cho biết, cá voi Bryde là loài sinh sống gần bờ, tập trung nhiều tại khu vực vịnh Thái Lan. Hiện tượng cá voi xuất hiện ở vùng biển Bình Định (cũ) không có gì lạ. Bởi loài này cũng được ghi nhận xuất hiện tại nhiều vùng biển khác ở Việt Nam.

Tuy nhiên hiện nay do sự phát triển của công nghệ, ngư dân và người dân ven biển sử dụng dễ dàng điện thoại thông minh để ghi lại, đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội nên cũng góp phần đáng kể cho thấy sự hiện diện của loài này nhiều hơn…

Trong việc tiếp cận cá voi, chuyên gia cũng khuyến cáo cần đảm bảo khoảng cách, tối thiểu khoảng 100m, không tiếp xúc quá gần tránh gây nên sự xáo trộn hoặc nguy hiểm cho loài này do hoạt động tàu thuyền gây ra. Cá voi rất nhạy cảm với tiếng ồn, áp lực sóng và sự hiện diện của con người.

Nếu tàu lướt sát, chúng dễ bị hoảng sợ, thay đổi hướng di chuyển, hoặc thậm chí va đập vào tàu dẫn đến thương tích cho cá. Bên cạnh đó, cũng khuyến cáo việc vứt rác thải nhựa xuống biển, đây là mối nguy hàng đầu - nhất là với hành vi “ăn dựng” của cá voi Bryde, dễ khiến chúng nuốt phải.

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai cũng cho hay, việc cá voi liên tục xuất hiện kiếm ăn tại nhiều vùng biển nổi tiếng ở địa phương và đặc biệt lưu lại nhiều ngày tại vùng biển Nhơn Lý, Đề Gi là dấu hiệu tích cực, cho thấy hệ sinh thái biển ở địa phương tương đối ổn định, nguồn lợi thủy sản dồi dào, có nhiều thức ăn cho cá voi.

Tay máy trẻ Đặng Văn Hải trên tàu vượt biển theo dấu cá voi

Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu tăng cường công tác bảo tồn. Chi cục Thủy sản Gia Lai đã phối hợp với các địa phương và ngư dân để theo dõi, ghi nhận diễn biến hoạt động của cá voi, đồng thời khuyến cáo người dân không tiếp cận quá gần, giữ khoảng cách tối thiểu 100m, không gây tiếng động mạnh hay hạn chế khai thác thủy sản trong khu vực cá voi xuất hiện. Khi phát hiện cá voi mắc cạn hoặc gặp sự cố, người dân cần báo ngay cho chính quyền và cơ quan chuyên môn, tuyệt đối không tự ý xử lý.

Thời gian tới để bảo tồn cá voi Bryde - một trong những loài thú biển quý hiếm, đơn vị sẽ phối hợp với chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức cho bà con ngư dân và các hộ kinh doanh dịch vụ du lịch tại các vùng biển trên toàn tỉnh, đặc biệt chú trọng ở những vùng biển từng có cá voi xuất hiện để cộng đồng cùng chung tay bảo tồn loài thú biển này nói riêng và bảo vệ đa dạng sinh học biển nói chung, từ đó phát triển sinh kế bền vững.

Từ năm 2022 đến nay, cá voi Bryde thường xuyên bơi dọc vùng biển ven bờ của tỉnh Bình Định cũ như Vũng Bồi (Phù Mỹ), Đề Gi (Phù Cát), Hòn Sẹo (TP. Quy Nhơn) và Mũi Gành (thị xã Hoài Nhơn). Từ tháng 6 năm nay, cá voi quay lại và liên tục săn mồi ở vùng Phù Mỹ, Nhơn Hải, Nhơn Lý.

Trương Định

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/theo-dau-ga-khong-lo-dai-duong-post1765429.tpo