Thị trường đang quá tự mãn về lạm phát và thuế quan: Trước cơn bão, bầu trời thường yên ả

8 giờ trướcBài gốc

Một quầy hàng tạp hóa tại San Rafael, California. (Ảnh: Getty Images).

“Thuế quan là thuế đánh vào hàng hóa”

Báo cáo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 7 đến như một tin tốt lành cho thị trường tài chính và nền kinh tế Mỹ, khi CPI toàn phần chỉ tăng 2,7% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn 0,1 điểm % so với ước tính.

Thông tin đó khiến các nhà đầu tư vui mừng và tin tưởng thuế quan không hâm nóng lạm phát như lo ngại ban đầu. Họ còn hy vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ có đủ lý do để hạ lãi suất ít nhất 25 điểm cơ bản (bps) vào tháng 9.

Niềm vui lớn đến mức các nhà đầu tư đã bỏ qua dấu hiệu đáng lo trong CPI lõi - thước đo lạm phát mà giới chức ngân hàng trung ương Mỹ quan tâm hơn.

Không tính giá thực phẩm và năng lượng dễ biến động, CPI lõi tăng 3,1% so với cùng kỳ, nhỉnh hơn 0,1 điểm % so với dự báo và là mức cao nhất kể từ tháng 2, trước khi Tổng thống Donald Trump công bố thuế quan đối ứng.

Trong suốt nhiều tháng qua, thuế quan nghe như một tiếng sấm vọng đến từ một nơi xa: ầm ầm và liên tục nhưng không vồ vập giáng xuống đầu người dân Mỹ.

Giá cả hàng hóa tại các siêu thị không tăng chóng mặt đến mức truyền thông đổ dồn sự chú ý vào đó. Và bất chấp những diễn biến kịch tính xoay quanh thuế quan, nền kinh tế không hề sụp đổ.

Tuy nhiên, sự im ắng đó chỉ là khởi đầu. Như huyền thoại đầu tư Warren Buffett chia sẻ với CBS News vào tháng 3: “Theo thời gian, thuế quan là thuế đánh vào hàng hóa. Ý tôi là, không có ông bụt nào trả thuế quan thay chúng ta!”

Cho đến nay, chính quyền ông Trump đã áp thuế đối ứng tối thiểu 10 - 15% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ; 25% với ô tô và phụ tùng; 50% với nhôm, thép và đồng; 30% với hàng Trung Quốc. Hàng chục đối tác thương mại lớn cũng đang chịu mức thuế đối ứng cao hơn, dao động từ 19% đến 41%.

Quả thực, thuế quan không thể ẩn mình mãi mãi. Tác động của thuế quan đang từ từ lan tỏa qua các cảng biển, hợp đồng, dây chuyền sản xuất trước khi bắt đầu ảnh hưởng đến hóa đơn của người Mỹ.

Sự yên ả trước cơn bão

Gần đây, Goldman Sachs đã giúp các nhà đầu tư tính toán thử xem không khí bình lặng này sẽ kéo dài bao lâu.

Các nhà kinh tế của ông lớn Phố Wall ước tính, tính đến tháng 6, các doanh nghiệp Mỹ đang gánh chịu khoảng 64% chi phí thuế quan, trong khi người tiêu dùng chịu 22% và phần còn lại của các nhà xuất khẩu nước ngoài.

Song, các nhà kinh tế cảnh báo phép toán trên sẽ không kéo dài lâu. Vào cuối năm nay, khoảng hai phần ba chi phí thuế quan sẽ được chuyển sang người tiêu dùng, kéo lạm phát lõi tính theo thước đo ưa thích của Fed lên mức 3,2%.

Không phải ngẫu nhiên đến cuối năm người tiêu dùng mới nếm trải thiệt hại của thuế quan. Vào đầu năm nay, trước khi ông Trump công bố thuế quan, phần lớn các công ty Mỹ đã tích trữ trước một lượng lớn hàng tồn kho.

Doanh nghiệp Mỹ đã tăng cường nhập khẩu hàng hóa vào đầu năm để tránh thiệt hại do thuế quan gây ra.

Dĩ nhiên, bản thân ông Trump không thích những con số của Goldman Sachs. Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social vào ngày 12/8, chủ nhân Nhà Trắng đã chỉ trích Goldman Sachs và CEO David Solomon.

“Tôi nghĩ anh David nên ra ngoài và tìm một nhà kinh tế mới. Hoặc, có lẽ anh ta nên tập trung làm DJ và đừng bận tâm đến việc điều hành một tổ chức tài chính lớn”, ông Trump viết.

Tuy nhiên, không chỉ Goldman Sachs gióng lên hồi chuông cảnh báo. Trong suốt mùa hè vừa qua, các quan chức Fed cũng lưu ý rằng thuế quan không tác động ngay lên giá cả. Trái lại, tác động của thuế quan sẽ lan tỏa từ từ như dòng nước chảy qua một đường ống.

Chẳng hạn, vào giữa tháng 7, Chủ tịch Fed chi nhánh New York John Williams cho hay: “Nhìn chung, tôi dự đoán thuế quan sẽ khiến lạm phát tăng khoảng 1 điểm % trong nửa cuối năm nay và nửa đầu năm sau”.

Ông lưu ý các dữ liệu cho đến nay chỉ thể hiện “những tác động ban đầu”. Dù vậy, ông lưu ý giá cả của các mặt hàng cốt lõi đang chịu thuế quan như thiết bị gia dụng đã tăng “cao hơn nhiều” so với xu hướng bình thường.

Chủ tịch Fed chi nhánh Richmond, ông Thomas Barkin bày tỏ thẳng thắn hơn vào cuối tháng 6: “Tôi tin chắc rằng chúng ta sẽ thấy áp lực giá”. Vị quan chức cảnh báo các số liệu trước đó chỉ cho thấy “những tác động khiêm tốn”.

Và vào tuần trước, Chủ tịch Fed chi nhánh St. Louis Alberto Musalem mô tả ngân hàng trung ương Mỹ đang “đối mặt rủi ro ở cả hai mục tiêu lạm phát và việc làm”. Ông kêu gọi các đồng nghiệp thận trọng khi cân nhắc chính sách.

Hồi đầu tháng 8, bà Marina Azzimonti, nhà kinh tế cấp cao tại Fed chi nhánh Richmond, chỉ ra sự chậm trễ trong thủ tục hải quan và các miễn trừ thuế quan là những lý do khác khiến chi phí nhập khẩu chưa ảnh hưởng đến các kệ hàng.

Chưa kể, nhiều doanh nghiệp vẫn đang âm thầm đàm phán việc chia sẻ chi phí với các nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu để giảm bớt một phần gánh nặng thuế quan lên người tiêu dùng.

Nhưng một khi lượng hàng tồn kho tích trữ vào đầu năm vơi đi đáng kể, các miễn trừ thuế quan thu hẹp và các công ty ngừng hấp thụ tác động của thuế quan, số liệu lạm phát sẽ bắt đầu thể hiện rõ hơn thiệt hại mà thuế quan gây ra.

Bài học từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump

Nếu những cảnh báo kể trên nghe có vẻ lý thuyết, nền kinh tế Mỹ thực chất đã có trải nghiệm thực tế trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump.

Ba nhà kinh tế Mary Amiti thuộc Fed New York, Stephen Redding thuộc Đại học Princeton và David Weinstein thuộc Đại học Columbia đã thực hiện một phân tích về làn sóng thuế quan thứ nhất năm 2018 - 2019.

Họ phát hiện “sự truyền dẫn hoàn toàn” của thuế quan vào giá hàng hóa nhập khẩu và kết luận rằng “người tiêu dùng và các nhà nhập khẩu Mỹ phải chịu toàn bộ tác động của thuế quan”. Thuế quan khiến thu nhập thực tế của người Mỹ giảm khoảng 1,4 tỷ USD mỗi tháng vào cuối năm 2018.

Tốc độ truyền dẫn của thuế quan không diễn ra đồng đều: giá nhập khẩu được điều chỉnh nhanh nhất, sau đó giá hàng hóa bán lẻ tăng dần khi doanh nghiệp điều chỉnh giá bán buôn.

Nói một cách dễ hiểu, người Mỹ cuối cùng vẫn phải gánh chịu thiệt hại, ngay cả khi thuế quan tác động theo một con đường vòng vèo.

Dựa vào phân tích kể trên, câu hỏi đặt ra lúc này cho câu chuyện thuế quan năm 2025 là ai sẽ phải trả giá tiếp theo.

Nếu tác động của thuế quan bắt đầu lan rộng ra nhiều danh mục hàng hóa cốt lõi hơn, mức độ chịu thiệt hại của người tiêu dùng sẽ tăng lên, bởi doanh nghiệp sẽ không thể chấp nhận biên lợi nhuận mỏng hơn.

Theo một khảo sát do Fed New York công bố vào đầu tháng 6, tính đến tháng 5, gần một phần ba các nhà sản xuất và gần 45% công ty dịch vụ đã đẩy toàn bộ chi phí gia tăng do thuế quan sang người tiêu dùng.

Ông Williams, Chủ tịch Fed chi nhánh New York, nhấn mạnh những tác động vẫn còn ở giai đoạn đầu. “Nhưng tôi dự đoán những tác động đó sẽ tăng cường trong vài tháng tới”, ông nói.

Vào cuối tháng 7, trung tâm nghiên cứu Yale Budget Lab ước tính mức thuế quan hiệu lực của Mỹ có thể đạt đỉnh 20,2%, cao nhất kể từ năm 1911. Điều này có thể khiến mỗi hộ gia đình thiệt hại 2.700 USD trong năm 2025. Ngay cả khi người tiêu dùng điều chỉnh chi tiêu, đó vẫn là một đòn giáng đau đớn vào sức mua.

Vì những lý do trên, tốt hơn hết là thị trường nên bớt tự mãn về những số liệu lạm phát cho đến nay, bởi trước cơn bão thực sự bầu trời vẫn còn yên ả. Và vì vậy, khó mà nói trước Fed có giảm lãi suất trong năm nay hay không, chứ đừng nói giảm 25 hay 50 bps vào tháng 9 như những gì thị trường đang hy vọng.

Yên Khê

Nguồn Doanh Nhân VN : https://doanhnhanvn.vn/thi-truong-dang-qua-tu-man-ve-lam-phat-va-thue-quan-truoc-con-bao-bau-troi-thuong-yen-a.html