Trái phiếu xanh là công cụ tài chính quan trọng giúp huy động vốn cho các dự án xanh, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Theo dự báo của Moody's vào tháng 01/2025, tổng giá trị phát hành trái phiếu bền vững toàn cầu sẽ duy trì ở mức 1 nghìn tỷ USD trong năm 2025, đánh dấu năm thứ 5 liên tiếp đạt mốc này. Trong đó, trái phiếu xanh chiếm tỷ trọng lớn nhất với dự kiến đạt 620 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm 2024.
Tại Đông Nam Á, thị trường trái phiếu xanh đã phát triển sôi động, với tổng giá trị phát hành từ các ngân hàng tại Indonesia, Malaysia và Thái Lan đạt hơn 43 tỷ USD trong 5 năm qua.
Ảnh minh họa.
Tại Việt Nam, sau giai đoạn trầm lắng, thị trường trái phiếu xanh ghi nhận sự sôi động trở lại với các đợt phát hành từ cả nhóm tài chính và phi tài chính trong năm 2024, đặc biệt từ quý IV/2024. Đây được xem là nguồn lực quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và hướng đến mục tiêu Netzero vào năm 2050.
Ngay đầu năm 2025, HDBank thông báo phát hành thành công 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh, dựa trên nguyên tắc phát hành của ICMA và LMA. Nguồn vốn huy động từ trái phiếu xanh sẽ được HDBank cho vay các dự án đáp ứng tiêu chuẩn trong "Khung tài chính bền vững" của ngân hàng, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh.
Không chỉ riêng HDBank, Vietcombank cũng thông báo phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh vào tháng 11/2024 để cho vay các dự án bảo vệ môi trường.
Lãnh đạo ngân hàng cho biết nhu cầu đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường ngày càng tăng, và trái phiếu xanh là công cụ hiệu quả để huy động vốn nhằm hỗ trợ những dự án này với chi phí hợp lý. Nguồn vốn từ phát hành trái phiếu xanh sẽ được Vietcombank giải ngân cho các dự án thuộc 7 lĩnh vực: năng lượng tái tạo, giao thông bền vững, quản lý nước, công trình xanh, quản lý chất thải, nông-lâm-thủy sản bền vững và năng lượng hiệu quả.
Trước đó, vào tháng 9/2024, BIDV là tổ chức đầu tiên ở Việt Nam phát hành thành công trái phiếu bền vững tại thị trường trong nước, với giá trị 3.000 tỷ đồng. Nguồn vốn này sẽ được BIDV sử dụng để cho vay các dự án mang lại tác động tích cực cho môi trường và xã hội. Năm 2023, BIDV cũng là ngân hàng thương mại Việt Nam đầu tiên phát hành thành công 2.500 tỷ đồng trái phiếu xanh.
Đáng chú ý, nhóm phi tài chính cũng ghi nhận 2 đợt phát hành từ doanh nghiệp trong lĩnh vực thủy sản và nước sạch. Sự chuyển dịch này phản ánh xu hướng "xanh hóa" đang lan tỏa trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.
Cụ thể, trong tháng 11/2024, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia I.D.I đã phát hành thành công lô trái phiếu xanh trị giá 1.000 tỷ đồng nhằm tài trợ cho các dự án nuôi trồng và sản xuất cá tra bền vững, thân thiện với môi trường.
Cùng thời điểm, Công ty TNHH Nước sạch Hòa Bình-Xuân Mai cũng huy động thành công hơn 875 tỷ đồng trái phiếu xanh với kỳ hạn 20 năm, đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn cho việc đầu tư hạ tầng.
Nhu cầu vốn cho các dự án xanh tại Việt Nam được dự báo sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Báo cáo của World Bank cho thấy để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD đầu tư đến năm 2040.
Thống kê của FiinRatings cho thấy, trong giai đoạn 2016-2024, tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh, xã hội và bền vững của Việt Nam đã đạt gần 33.500 tỷ đồng (hơn 1,4 tỷ USD). Riêng năm 2024, thị trường ghi nhận sự sôi động trở lại với 4 lô trái phiếu xanh và bền vững phát hành mới, tổng giá trị phát hành gần 6.900 tỷ đồng, chiếm 1,5% tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp mới từ đầu năm.
Mặc dù thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển, vẫn còn một số thách thức cần vượt qua.
Theo chuyên gia việc hoàn thiện khung pháp lý là một trong những thách thức lớn nhất. Mặc dù đã có nhiều văn bản pháp luật và hướng dẫn được ban hành, vẫn cần cập nhật và hoàn thiện hơn nữa để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hành trái phiếu xanh. Đảm bảo tính minh bạch trong việc sử dụng vốn huy động từ trái phiếu xanh là yếu tố quan trọng để tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của nhà đầu tư về lợi ích của trái phiếu xanh cũng là một thách thức. Nhiều nhà đầu tư vẫn chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của trái phiếu xanh và các dự án xanh. Do đó, cần có các chương trình đào tạo, tuyên truyền và cung cấp thông tin để nâng cao nhận thức của nhà đầu tư về trái phiếu xanh và các dự án xanh.
Nhìn chung, thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam đang có nhiều tiềm năng phát triển và hứa hẹn sẽ trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho các dự án bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và chuyển đổi sản xuất, năng lượng theo hướng xanh.
Theo chuyên gia, Chính phủ và các bộ, ngành cần tiếp tục ưu tiên và thúc đẩy các chính sách về tăng trưởng xanh và phát triển thị trường vốn xanh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển trái phiếu xanh tại Việt Nam. Việc phát triển thị trường trái phiếu xanh không chỉ giúp huy động vốn cho các dự án xanh mà còn góp phần bảo vệ môi trường, cải thiện chất lượng cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
H.A