Cơn sốt chạy bộ đang bị các thương hiệu tận dụng để bán niềm tin.
Trên con phố SoHo nóng hầm hập của New York (Mỹ), hơn 400 người đứng chật kín vạch xuất phát trong buổi đầu tiên của NoName Program, chương trình huấn luyện marathon kéo dài 16 tuần “được hậu thuẫn bởi Lululemon”. Giữa không khí rộn ràng như ngày khai giảng, những người chạy bắt đầu hành trình chuẩn bị cho chặng đường hơn 42 km.
Chạy bộ đang bước vào “kỷ nguyên vàng” tại Mỹ. Theo các thống kê mới, số người tham gia chạy bộ và thi đấu marathon tăng mạnh nhất trong nhiều năm, kéo theo làn sóng đầu tư khổng lồ vào giày dép, thiết bị hỗ trợ và thực phẩm bổ sung. Ước tính, riêng thị trường sản phẩm phục vụ chạy bộ tại Mỹ đạt hơn 4 tỷ USD mỗi năm.
‘Đường đua’ tiêu dùng’
Sự xuất hiện của giày carbon-plated, đôi “super shoe” với tấm sợi carbon giúp hoàn trả năng lượng và giảm chấn thương, đã làm thay đổi hoàn toàn kỷ lục của giới chạy bộ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, khi loại giày này được phổ biến rộng rãi tới người chạy phong trào, nhiều người nhận ra rằng công nghệ không phải lúc nào cũng mang lại kết quả như mong đợi.
Albert Fox Cahn (Mỹ), nhà hoạt động nhân quyền và chuyên gia về công nghệ giám sát, cây bút tại Business Insider, kể lại rằng đôi giày 300 USD anh mua trước ngày thi đấu đã khiến bàn chân phồng rộp và đau buốt sau khoảng 29 km đầu tiên.
“Cảm giác như bước trên không khí ở 16 km đầu, rồi như dẫm lên thủy tinh ở km thứ 35”, anh nói.
Huấn luyện viên Julia Lucas (Mỹ), cựu vận động viên chuyên nghiệp, nhận xét đây là công nghệ mạnh mẽ và có thể khiến người tiêu dùng bị thương nếu không hiểu cách dùng.
Nhiều sản phẩm “tối ưu hiệu suất” thực chất chỉ là chiêu tiếp thị được gắn mác khoa học.
Không chỉ giày, hàng loạt sản phẩm khác đang chen chân vào thị trường này, như áo nén cơ, kính thông minh, gel năng lượng, và gần đây là thiết bị kích điện Firefly, startup từng xuất hiện trong chương trình Shark Tank. Thiết bị được quảng cáo giúp “tăng tuần hoàn máu 399%” và “tăng tốc phục hồi năng lượng”, với giá 48 USD cho 30 giờ sử dụng.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia y học cho rằng các bằng chứng mà Firefly trích dẫn “rất hạn chế”.
“Các nghiên cứu không chứng minh được rằng Firefly vượt trội so với những máy kích cơ giá rẻ khác trên thị trường”, bác sĩ phẫu thuật Swapna Ghanta nhận định.
Dù vậy, trên mạng xã hội, Firefly vẫn phủ sóng với hàng triệu lượt xem, đi cùng làn sóng tiêu dùng mang tên biohacking, tin rằng có thể “tối ưu” cơ thể bằng thiết bị và thực phẩm bổ sung.
Sự thật về ‘thần dược marathon’
Một trong những thương hiệu đang ăn nên làm ra nhờ xu hướng này là Xendurance, công ty thực phẩm bổ sung cam kết giúp “tăng sức bền, giảm mệt mỏi và phục hồi nhanh”. Sản phẩm chủ lực là Extreme Endurance được bán với giá 59,95 USD/tháng.
Trên website, Xendurance trích dẫn nghiên cứu cho thấy sản phẩm giúp giảm axit lactic và enzyme cơ bắp. Tuy nhiên, nghiên cứu đó chỉ so sánh với giả dược, chứ không với sodium bicarbonate (baking soda), chất mà vận động viên đã dùng từ nhiều thập kỷ để đạt hiệu quả tương tự. Với số tiền mua một tháng Extreme Endurance, người dùng có thể mua 50 kg baking soda, đủ dùng cho cả đời chạy bộ.
Chủ sở hữu thương hiệu Jason St. Clair (Mỹ) phản biện rằng sản phẩm của ông “hiệu quả trong 72 giờ mà không gây đau bụng hay tiêu chảy như baking soda”, nhưng các nhà khoa học độc lập vẫn chưa xác nhận điều này.
Giữa “rừng” sản phẩm được quảng cáo là có thể giúp người chạy “mạnh mẽ, nhanh nhẹn và bền bỉ hơn”, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng phần lớn chỉ là ảo tưởng tiếp thị.
“Nhiều người sẽ được hưởng lợi hơn nếu dành thời gian cho các bài giãn cơ, foam rolling và luyện tập đúng cách, thay vì chi tiền cho các thiết bị phục hồi đắt đỏ”, bác sĩ vật lý trị liệu Tim Waanders (Mỹ) nói.
Chạy bộ vốn là môn thể thao giản dị.
Theo Nicholas Thompson (Mỹ), CEO của The Atlantic và là người chạy marathon lâu năm, để chạy bộ chỉ cần một đôi giày, một chiếc quần short, một cái áo là đủ. “Mọi thứ khác chỉ là phụ trợ”. Anh cho rằng cơn sốt thương mại hóa có thể khiến người mới bắt đầu cảm thấy chạy bộ là môn thể thao đắt đỏ, phức tạp.
Dù chạy bộ đã trở thành “ngành công nghiệp tỷ USD”, giá trị tinh thần vẫn nguyên vẹn.
Trong lần tham dự New York City Marathon, khi kiệt sức đến mức không thể buộc lại dây giày ở chặng 32 km, Albert Fox Cahn kể lại đã được một phụ nữ trong đám đông chạy đến giúp.
“Tôi đứng đó, một người đàn ông 40 tuổi bất lực, còn cô ấy chỉ lặng lẽ buộc dây rồi chúc tôi chạy tiếp. Đó là tinh thần của những ngày marathon, lòng tốt giữa những người xa lạ”, anh nói.
Như Phương
Ảnh minh họa: Xiaohongshu