Thị trường vàng Việt Nam sắp có bước ngoặt lịch sử

21 giờ trướcBài gốc

Hai chuyên gia kinh tế đến từ Đại học RMIT Việt Nam có những chia sẻ xung quanh vấn đề này.

Phá thế độc quyền vàng miếng SJC

+Thủ tướng vừa chỉ đạo xem xét lập sàn giao dịch vàng. Trong khi đó, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu bỏ độc quyền thương hiệu vàng... Bà đánh giá ra sao tính tích cực của các thông điệp trên?

.Tiến sĩ Đào Lê Trang Anh: Cả hai chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính đều thể hiện quyết tâm cải cách toàn diện thị trường vàng tại Việt Nam, nhằm hướng tới một môi trường minh bạch, cạnh tranh lành mạnh và hiệu quả hơn.

Đối với yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc xóa bỏ thế độc quyền thương hiệu vàng miếng, điều này cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất là bước tiến quan trọng trong cải cách cơ chế quản lý thị trường vàng.

Việc xóa bỏ thế độc quyền thương hiệu vàng sẽ tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, đa dạng hóa nguồn cung vàng miếng, góp phần giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới.

Quan trọng hơn, chủ trương này thể hiện sự chuyển dịch tư duy quản lý từ mô hình “kiểm soát chặt để quản lý” sang cách tiếp cận “mở rộng để điều tiết hiệu quả”, phù hợp với định hướng phát triển nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

Tiến sĩ Đào Lê Trang Anh

Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, việc xây dựng cơ chế giám sát nghiêm ngặt và hệ thống kiểm định chất lượng rõ ràng đối với các thương hiệu vàng miếng mới là điều kiện bắt buộc.

Đối với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về việc nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng, đây là một bước đi tích cực nhằm minh bạch hóa thị trường, giúp người dân được tự do mua bán, giao dịch vàng một cách hợp pháp và thuận tiện.

Việc thành lập sàn giao dịch vàng được kỳ vọng sẽ góp phần công khai hóa thông tin giá cả, khối lượng giao dịch, hạn chế tình trạng đầu cơ, thao túng giá, đồng thời giúp Nhà nước quản lý tốt hơn lượng vàng trong dân, từ đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.

+ Mới đây nhất, Ngân hàng Nhà nước cũng thông tin sẽ có thêm nhiều thương hiệu được sản xuất vàng bên cạnh vàng SJC. Việc bỏ độc quyền SJC sẽ tác động như thế nào đến giá vàng miếng trong nước, đặc biệt là khoảng cách chênh lệch với giá vàng thế giới? Liệu có đảm bảo giá vàng miếng trong nước sẽ về sát giá quốc tế một cách bền vững?

.Tiến sĩ Đào Lê Trang Anh: Hiện nay, do chỉ có một doanh nghiệp là SJC được sản xuất vàng miếng theo Nghị định 24/2012/NĐ-CP, thị trường rơi vào tình trạng độc quyền nguồn cung, trong khi nhu cầu cao khiến giá vàng SJC thường cao hơn thế giới từ 10–20 triệu đồng/lượng.

Khi bỏ độc quyền, chúng ta có thể dự đoán là giá vàng trong nước giảm về gần giá thế giới trong ngắn hạn, do hai yếu tố.

Đó là nguồn cung sẽ dồi dào hơn, nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất và phân phối sẽ phá thế độc quyền, làm giảm sức ép tăng giá do khan hiếm hàng. Và tính cạnh tranh tăng lên, dẫn đến giá bán sát hơn với giá nhập khẩu (bao gồm giá vàng quốc tế cộng với chi phí vận chuyển và thuế), từ đó rút ngắn khoảng cách với giá thế giới.

Tuy việc xóa bỏ độc quyền trong sản xuất vàng miếng là điều kiện cần thiết, nhưng để giá vàng trong nước duy trì ổn định và từng bước tiệm cận giá vàng thế giới một cách bền vững, cần hội tụ thêm nhiều điều kiện khác.

Cụ thể, cần xây dựng chính sách nhập khẩu vàng minh bạch và linh hoạt, tăng cường công tác giám sát nhằm ngăn chặn hành vi đầu cơ, thao túng giá, và thúc đẩy sự minh bạch của thị trường thông qua việc phát triển sàn giao dịch vàng tập trung. Bên cạnh đó, một nền kinh tế vĩ mô ổn định với chính sách tài khóa và tiền tệ hợp lý cũng đóng vai trò then chốt trong việc tạo dựng niềm tin thị trường và hỗ trợ quá trình điều tiết giá vàng hiệu quả.

+ Khi không còn độc quyền SJC, làm thế nào để đảm bảo chất lượng vàng miếng lưu thông trên thị trường? Có cần các quy định về tiêu chuẩn, kiểm định chất lượng cho vàng miếng nói chung không?

.Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh: Chủ trương xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng mở ra cơ hội cho nhiều thương hiệu vàng cùng tham gia thị trường, góp phần thúc đẩy cạnh tranh và minh bạch hóa hoạt động kinh doanh vàng.

Tuy nhiên, việc đa dạng hóa nguồn cung cũng đặt ra thách thức lớn về đảm bảo chất lượng vàng miếng lưu thông trên thị trường. Khi không còn độc quyền SJC, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời hỗ trợ sàn vàng quốc gia vận hành minh bạch và hiệu quả, các quy định nghiêm ngặt về tiêu chuẩn và kiểm định chất lượng là hết sức cần thiết.

Để đảm bảo chất lượng vàng miếng lưu thông trên thị trường, cần xây dựng các quy định cụ thể về tiêu chuẩn chất lượng như độ tinh khiết, trọng lượng và hình thức sản phẩm. Đồng thời, áp dụng quy trình kiểm định hiện đại, sử dụng công nghệ tiên tiến để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.

Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh

Việc thanh tra, kiểm tra định kỳ tại các doanh nghiệp kinh doanh vàng miếng là cần thiết nhằm phát hiện và xử lý vi phạm kịp thời. Các doanh nghiệp cũng phải minh bạch thông tin về nguồn gốc, chất lượng và giá cả sản phẩm. Ngoài ra, Việt Nam nên học hỏi kinh nghiệm từ các thị trường vàng quốc tế như các sàn của Hoa Kỳ, Anh, Trung Quốc để hoàn thiện cơ chế quản lý, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của thị trường trong nước.

Cú hích mới từ sàn vàng

+Việt Nam nên lựa chọn mô hình sàn giao dịch vàng nào là tối ưu nhất, chẳng hạn giao dịch vàng vật chất, vàng tài khoản, hợp đồng tương lai vàng, hay kết hợp? Mô hình nào sẽ đảm bảo tính minh bạch, thanh khoản cao và phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội Việt Nam?

.Tiến sĩ Đào Lê Trang Anh: Việc nghiên cứu hình thành sàn giao dịch vàng tại Việt Nam nên theo hướng tạo điều kiện cho người dân được tự do mua bán, giao dịch vàng trong khuôn khổ minh bạch và có giám sát, đồng thời tách bạch rõ ràng giữa chức năng quản lý nhà nước với hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng.

Tôi nghĩ rằng trong bối cảnh hiện nay, mô hình sàn giao dịch vàng kết hợp, gồm giao dịch vàng vật chất và vàng tài khoản, là lựa chọn phù hợp nhất cho Việt Nam trong giai đoạn khởi đầu.

Giao dịch vàng vật chất phù hợp với tâm lý tích trữ vàng truyền thống của người dân, góp phần đưa lượng vàng “nằm ngoài hệ thống” vào kênh chính thức, từ đó tăng tính minh bạch và giúp Nhà nước quản lý hiệu quả hơn.

Đồng thời, giao dịch vàng tài khoản lại phù hợp với nhu cầu đầu tư hiện đại khi cho phép mua bán nhanh chóng, linh hoạt, không tốn chi phí lưu trữ hay vận chuyển, phù hợp với xu thế số hóa tài chính.

Mô hình kết hợp này cũng đã được triển khai thành công tại Sàn Giao dịch vàng Thượng Hải (Trung Quốc), nơi góp phần tăng thanh khoản thị trường, hạn chế đầu cơ, và kiểm soát tốt dòng vàng trong nền kinh tế.

Việc có nhiều thương hiệu vàng bên cạnh vàng SJC được kỳ vọng đem lại sự phát triển ổn định và hiệu quả cho thị trường vàng Việt Nam.

Tuy nhiên, để thực hiện được giao dịch vàng qua tài khoản tại Việt Nam, cần có sự thống nhất về nhiều yếu tố nền tảng như: xác định rõ cơ quan quản lý (Ngân hàng Nhà nước có thể là một lựa chọn hợp lý), xây dựng hệ thống giao dịch điện tử, thiết lập quy trình mở tài khoản, hệ thống lưu ký và tổ chức kiểm định chất lượng vàng.

Bên cạnh đó, cần ban hành bộ quy chuẩn quốc gia về vàng, áp dụng quy định bắt buộc thanh toán không dùng tiền mặt trong các giao dịch vàng, xem xét phát hành chứng chỉ vàng và nghiên cứu khả năng thành lập sàn giao dịch vàng đặt tại Trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM.

Về lâu dài, khi cơ sở hạ tầng, hành lang pháp lý và năng lực quản lý rủi ro được hoàn thiện, Việt Nam có thể mở rộng thêm phân khúc giao dịch hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn vàng để phục vụ nhu cầu phòng ngừa rủi ro và hướng tới chuyên nghiệp hóa thị trường vàng trong nước, tương tự các quốc gia Mỹ, Nhật Bản, Thái Lan… vẫn đang làm.

+Cơ chế nào sẽ được áp dụng để đảm bảo người dân được tự do giao dịch, mua bán một cách an toàn, minh bạch và hiệu quả trên sàn?

.Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh: Tôi cho rằng sàn vàng nên hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước với khung pháp lý và cơ chế minh bạch, công khai thông tin về giá cả, phí giao dịch và rủi ro.

Tham khảo mô hình và cơ chế quản lý của Hiệp hội thị trường vàng London (LBMA) và một số thị trường vàng khác trên thế giới, Việt Nam có thể cân nhắc các cơ chế trọng tâm gồm: tiêu chuẩn chất lượng vàng nghiêm ngặt; quy trình xác minh danh tính (KYC) và phòng chống gian lận; nền tảng giao dịch điện tử bảo mật cao; hệ thống giám sát giao dịch chặt chẽ và hiệu quả để ngăn chặn thao túng; cơ chế giải quyết tranh chấp công bằng; cùng chương trình giáo dục tài chính nâng cao nhận thức người dân.

Ngoài ra, việc tách bạch rõ ràng cơ chế quản lý nhà nước và hoạt động kinh doanh cũng được nhấn mạnh để tránh xung đột lợi ích, đồng thời cơ chế định giá liên thông với thị trường quốc tế sẽ đảm bảo tính minh bạch và chính xác. Các biện pháp hạn chế đầu cơ như xem xét đánh thuế giao dịch vàng cũng nằm trong nhóm cơ chế cần thiết.

+Đâu là những thách thức lớn nhất mà Việt Nam có thể phải đối mặt trong quá trình xây dựng và vận hành sàn giao dịch vàng ? Các giải pháp để vượt qua những thách thức đó là gì?

.Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh: Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong quá trình xây dựng và vận hành sàn vàng.

Thứ nhất, việc thiếu một khung pháp lý đồng bộ và chặt chẽ có thể khiến sàn vàng hoạt động không minh bạch, dễ trở thành “ảo” như những giai đoạn trước đây.

Thứ hai, tâm lý tích trữ vàng vật chất trong dân tạo ra rào cản lớn cho việc phát triển giao dịch vàng điện tử hiện đại.

Thứ ba, sự chênh lệch đáng kể giữa giá vàng trong nước và quốc tế, lên tới 10-18 triệu đồng mỗi lượng, do nguồn cung hạn chế và thiếu liên thông giá, làm giảm hiệu quả thị trường và gây rủi ro cho người giao dịch.

Thứ tư, nguy cơ thao túng thị trường, buôn lậu vàng và các hành vi bất hợp pháp khác vẫn là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự tin tưởng và ổn định của thị trường. Cuối cùng, hạ tầng công nghệ hiện tại còn lạc hậu và dễ bị tấn công, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo mật và minh bạch trong giao dịch điện tử.

Để vượt qua các thách thức hiện nay, theo tôi, trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý và xây dựng cơ sở dữ liệu vàng quốc gia đầy đủ, minh bạch. Đồng thời, nên xóa bỏ tình trạng độc quyền thương hiệu vàng SJC để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Song song đó, cần đẩy mạnh truyền thông nhằm thay đổi tâm lý tích trữ vàng trong dân, và tiến tới liên thông giá vàng trong nước với thị trường quốc tế để giảm chênh lệch bất hợp lý.

Việc thành lập một cơ quan giám sát độc lập cùng với ứng dụng các công nghệ giao dịch hiện đại như blockchain cũng rất quan trọng để tăng tính minh bạch và an toàn cho thị trường. Những giải pháp này có thể học hỏi từ kinh nghiệm vận hành của các sàn vàng uy tín trên thế giới, từ đó giúp Việt Nam xây dựng một sàn vàng hiệu quả, ổn định và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế bền vững.

Xin cảm ơn hai bà!

PHƯƠNG MINH

Nguồn PLO : https://plo.vn/thi-truong-vang-viet-nam-sap-co-buoc-ngoat-lich-su-post854718.html