'Thi tuyển công chức cần công khai, minh bạch, tránh tình trạng tuyển người thân'

3 giờ trướcBài gốc

Viên chức được từ chối công việc trái với quy định của pháp luật

Theo quy định tại Khoản 6, Điều 11: “Viên chức được từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ nếu cho rằng công việc hoặc nhiệm vụ đó trái với quy định của pháp luật”.

Đại biểu Vương Thị Hương (đoàn Tuyên Quang) cho rằng, cụm từ “cho rằng” mang tính chủ quan, chưa có tiêu chí hay căn cứ cụ thể để xác định thế nào là “trái với quy định của pháp luật”. Nếu không quy định rõ ràng có thể xảy ra tình trạng viên chức lạm dụng quyền từ chối để né tránh nhiệm vụ. Ngược lại, người dám từ chối thực hiện nhiệm vụ trái với pháp luật có thể bị trù dập, đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ nếu như không có cơ chế bảo vệ rõ ràng.

Theo đại biểu, trong thực tế, viên chức thường ở vị trí chấp hành, việc đánh giá một nhiệm vụ là “trái pháp luật” đôi khi vượt quá khả năng nhận định chuyên môn hoặc không đủ căn cứ pháp lý rõ ràng. Nếu không có quy trình, cơ chế xem xét cụ thể, viên chức dù nhận thấy mệnh lệnh sai, trái với pháp luật cũng không dám từ chối, vì sợ bị quy là chống lệnh, vi phạm kỷ luật. Quy định này dù có ý nghĩa bảo vệ viên chức trước những mệnh lệnh sai, trái với pháp luật nhưng khó phát huy hiệu quả thực chất trong thực tiễn.

Đại biểu Vương Thị Hương cho rằng, trong thực tế, viên chức thường ở vị trí chấp hành, việc đánh giá một nhiệm vụ là “trái pháp luật” đôi khi vượt quá khả năng nhận định chuyên môn hoặc không đủ căn cứ pháp lý rõ ràng. (Ảnh: Quốc hội)

Vì vậy, đại biểu Vương Thị Hương kiến nghị, Ban soạn thảo chỉnh lý lại quy định này theo hướng: “Khi nhận thấy công việc hoặc nhiệm vụ được giao có dấu hiệu trái với quy định của pháp luật, viên chức có quyền báo cáo bằng văn bản nêu rõ căn cứ cho người giao nhiệm vụ và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập. Người đứng đầu có trách nhiệm xem xét, trả lời bằng văn bản trong thời hạn nhất định. Trong thời gian chờ kết luận, viên chức được tạm hoãn thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi không gây hậu quả nghiêm trọng; nếu người đứng đầu yêu cầu thực hiện bằng văn bản thì viên chức phải chấp hành nhưng không phải chịu trách nhiệm pháp lý nếu có hậu quả phát sinh”.

Đồng tình với điều này, đại biểu Phạm Thị Minh Huệ (đoàn Cần Thơ) nêu quan điểm, từ “cho rằng” là đánh giá mang tính chủ quan, không có cơ sở xác định. Vì vậy, để đảm bảo hợp lý và mang tính khả thi, cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định cụ thể hơn việc này để vừa đảm bảo quyền của viên chức, vừa đảm bảo việc thi hành công vụ theo đúng quy định của pháp luật.

Tuyển dụng viên chức theo vị trí việc làm

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) cho rằng, dự thảo luật quy định, thực hiện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm là quy định mới, phù hợp với xu thế cải cách khu vực công, đảm bảo thống nhất, đồng bộ với phương thức quản lý cán bộ, công chức được quy định tại Luật Cán bộ, công chức; đồng thời góp phần tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện trả lương theo vị trí việc làm.

Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều cơ quan, tổ chức xây dựng vị trí việc làm của đơn vị mình chưa thật sự khoa học. Do đó, đại biểu đề nghị giao cho Chính phủ hướng dẫn việc xây dựng vị trí việc làm cho các đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo sát thực tế, khoa học, sát với yêu cầu nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Việc này sẽ góp phần tăng cường tính minh bạch, công bằng trong công tác cán bộ, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, cũng như nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc cho rằng, dự án luật quy định, thực hiện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc là quy định mới, phù hợp với xu thế cải cách khu vực công. (Ảnh: Quốc hội)

Cùng với việc tuyển dụng theo vị trí việc làm, đại biểu Phạm Thị Hồng Diễm (đoàn Vĩnh Long) đề nghị xây dựng mức lương tối thiểu theo nhóm vị trí việc làm, thay vì áp dụng mặt bằng chung như hiện nay. Theo đại biểu, thu nhập của viên chức hiện chưa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, đặc biệt ở đô thị và vùng khó khăn. Bên cạnh đó, các cơ quan nghiên cứu chính sách tăng phụ cấp cho người làm việc tại miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc để bảo đảm đời sống và giảm áp lực rời bỏ khu vực công.

Phạm Thị Hồng Diễm đề nghị xây dựng mức lương tối thiểu theo nhóm vị trí việc làm, thay vì áp dụng mặt bằng chung như hiện nay. (Ảnh: Quốc hội)

Theo đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Lâm Đồng), dù chính sách tiền lương đã có nhiều cải cách, nhưng sau khi sắp xếp bộ máy, nhiệm vụ của công chức, viên chức tăng lên đáng kể, nhiều nơi quá tải nhưng lương tăng chưa tương xứng. Điều này buộc họ phải đứng trước lựa chọn "giữa việc đi hay ở" tại nơi công tác đã gắn bó lâu dài.

Theo đại biểu, để xây dựng đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, liêm chính cần cải cách mạnh mẽ hơn nữa chính sách tiền lương, đảm bảo viên chức được trả lương thỏa đáng với năng lực và vị trí việc làm, để họ có thể yên tâm sống và cống hiến hết mình với nghề. Bên cạnh đó có chính sách ưu đãi cho viên chức công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo để họ yên tâm công tác.

Tuyển dụng phải minh bạch

Về chính sách ưu đãi trong tuyển dụng người có tài năng, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng vào làm viên chức, đại biểu Đặng Bích Ngọc cho rằng, quy định này thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với người dân tộc thiểu số. Người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa gắn bó lâu đời với địa bàn, am hiểu văn hóa, lịch sử sẽ là nguồn lao động ổn định, lâu dài tại những khu vực đặc biệt khó khăn. Vì vậy, đại biểu đề xuất, ngoài ưu đãi trong tuyển dụng còn có thể cho phép xét tuyển người dân tộc thiểu số ở những nơi đang thiếu người.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị, việc thi tuyển công chức cần công khai, minh bạch rõ ràng. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị, việc thi tuyển công chức cần công khai, minh bạch, tránh tình trạng tuyển người thân, người quen biết, như thế sẽ không có sự cạnh tranh lành mạnh. Đại biểu đề nghị, dự án luật quy định chặt chẽ về phương thức, biện pháp, điều kiện của những đối tượng được tuyển dụng, để đảm bảo sự công bằng, minh bạch, không có lợi ích nhóm.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đồng tình với ý kiến này và đề nghị quy định rõ việc thi tuyển được tổ chức tập trung, ứng dụng công nghệ số và kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức để kiểm soát chất lượng đầu vào, hạn chế tình trạng tuyển dụng cục bộ, thiếu minh bạch.

“Việc áp dụng mô hình thi tuyển trực tuyến minh bạch sẽ tạo niềm tin cho xã hội, góp phần hình thành đội ngũ viên chức có năng lực, phẩm chất, đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay”, ông Hùng nhận định.

Sáng 13/11/2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 và thảo luận ở hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Vương Thị Hương thì băn khoăn đến phương thức “tiếp nhận” trong tuyển dụng viên chức. Nếu quy định hình thức “tiếp nhận” riêng biệt, có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng, làm giảm tính cạnh tranh, minh bạch, khách quan của việc tuyển dụng. Vì vậy, địa biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định về hình thức “tiếp nhận”, tích hợp nội dung này vào hình thức “xét tuyển”.

“Đối với các trường hợp đặc biệt như chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, hoặc người đang hợp đồng làm công việc chuyên môn, nghiệp vụ trong đơn vị sự nghiệp công lập, việc tuyển dụng có thể thực hiện thông qua cơ chế xét tuyển đặc cách trên cơ sở tiêu chí, điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định chi tiết”, đại biểu Vương Thị Hương nêu ý kiến.

Nguyễn Vân - Vân Anh /VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/chinh-tri/thi-tuyen-cong-chuc-can-cong-khai-minh-bach-tranh-tinh-trang-tuyen-nguoi-than-post1245586.vov