Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải: Người phi công MiG-21 góp mặt trong cả hai lễ diễu binh và duyệt binh năm 1975

2 giờ trướcBài gốc

Bầu trời Sài Gòn ngày đại thắng

Ngày 15-5-1975, Trung úy Nguyễn Mạnh Hải là một số các phi công của Trung đoàn Không quân 927 (Đoàn Không quân Lam Sơn), Sư đoàn 371 bay trong đội hình diễu binh mừng Đại thắng mùa Xuân 1975, chào mừng ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng. Trên bầu trời Sài Gòn, nơi vừa lặng im tiếng súng chưa đầy hai tuần, những “cánh én bạc” MiG-21 lao vun vút, lấp lánh dưới nắng phương Nam, như những sứ giả mang tin vui toàn thắng đến với muôn triệu trái tim bên dưới.

Chỉ cần nhắc đến ngày tháng lịch sử ấy, ánh mắt ông đã lấp lánh một niềm tự hào khó tả và gương mặt sạm nắng gió của người lính bay cũng chợt bừng sáng lên theo dòng hồi ức.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải thời trẻ, một trong số các phi công của Trung đoàn Không quân 927 (Đoàn Không quân Lam Sơn), Sư đoàn 371 bay trong đội hình diễu hành mừng Đại thắng mùa Xuân 1975, thống nhất đất nước. Ảnh NVCC

Khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, hòa chung niềm vui vỡ òa của cả nước, ông và 12 phi công trong biên đội MiG-21 (chia làm ba biên đội tiêu biểu, gồm các phi công: Nguyễn Văn Nghĩa, Nguyễn Hùng Thông, Lê Kiền, Trần Văn Lập; Trần Thông Hào, Nguyễn Mạnh Hải, Nguyễn Thanh Quý, Dương Đình Nghi và Đinh Văn Bồng, Trần Tuấn Việt, Hán Vĩnh Tưởng, Vũ Quốc Bảo) đã thực hiện chuyến bay diễu binh lịch sử trên bầu trời Sài Gòn, ngay trên nóc Dinh Độc Lập.

“Lúc đó, trái tim tôi như muốn vỡ òa, vừa là niềm vui khôn tả, vừa là cảm giác hoàn thành một sứ mệnh thiêng liêng”, ông hồi tưởng, ánh mắt xa xăm như nhìn lại bầu trời năm ấy, nơi những cánh chim thép kết nối niềm vui chiến thắng giữa nhân dân hai miền Nam - Bắc.

Trong ký ức của ông, phía dưới những cánh bay ấy là biển người ngửa mặt lên bầu trời, vẫy tay và reo hò không ngớt. Người dân Sài Gòn đổ ra đường, rực rỡ cờ hoa, trẻ nhỏ chạy theo bóng máy bay mà hò hét.

Giữa những tiếng cười rạng rỡ và giọt nước mắt hân hoan của đồng bào miền Nam, ông – người con miền Bắc – cảm nhận một sự kết nối thiêng liêng. Khoảnh khắc ấy, không còn ranh giới Bắc – Nam, chỉ còn lại một dân tộc chung niềm vui đoàn tụ, và đất nước nay đã thực sự liền một dải.

Ông cho biết thêm, sau màn diễu binh chính thức buổi sáng, buổi chiều hôm ấy và cả ngày hôm sau, 16-5, chính biên đội của ông (gồm các phi công Trần Thông Hào, Nguyễn Mạnh Hải, Nguyễn Thanh Quý, Dương Đình Nghi) đã tiếp tục bay nhiều vòng trên bầu trời Sài Gòn để lan tỏa niềm vui chiến thắng.

Khúc khải hoàn lịch sử trên Quảng trường Ba Đình

Trở về miền Bắc, ông tiếp tục trở thành một trong những nhân chứng đặc biệt của lịch sử, khi có mặt trong đội hình bay diễu hành tại Lễ duyệt binh 2-9-1975 trên Quảng trường Ba Đình, nơi trái tim của cả nước đang hướng về Lễ Quốc khánh đầu tiên trong thời kỳ đất nước thống nhất.

Ông kể lại, không khí trước giờ cất cánh khi ấy căng thẳng hơn bao giờ hết, bởi trên đôi cánh của những người lính bay là cả một sứ mệnh lịch sử và niềm kiêu hãnh của một dân tộc thống nhất.

Trong ngày lịch sử ấy, bầu trời Hà Nội đã chứng kiến một màn biểu dương lực lượng không quân hùng tráng, được phối hợp từ nhiều sân bay chiến lược.

Từ Sân bay Nội Bài (huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội), lực lượng diễu binh chính gồm 12 chiếc MiG-21 của Trung đoàn Không quân 921 (Đoàn Không quân Sao Đỏ), Sư đoàn 371 và các máy bay huấn luyện L-29 lần lượt cất cánh.

Cùng lúc đó, từ Sân bay Kép (huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang - nay là xã Lạng Giang, tỉnh Bắc Ninh), lực lượng diễu hành gồm 6 chiếc MiG-21 của Trung đoàn Không quân 927 (trong đó có máy bay của Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải) và các tiêm kích MiG-17 của Trung đoàn Không quân 923 (Đoàn Không quân Yên Thế) cũng gầm vang, xé toạc không gian.

Cuối cùng là các phi đội trực thăng cất cánh từ Sân bay Hòa Lạc (huyện Thạch Thất và thị xã Sơn Tây, TP Hà Nội) và máy bay vận tải xuất phát từ Sân bay Gia Lâm (phường Bồ Đề, TP Hà Nội).

Ngoài nhiệm vụ diễu binh, từ năm 1973 đến 1975, Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải (ngoài cùng bên trái) cũng trực tiếp tham gia trực ban chiến đấu, sẵn sàng xuất kích bảo vệ bầu trời miền Bắc. Ảnh NVCC

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải cho biết, Trung đoàn Không quân 921 đảm nhiệm phần duyệt binh chính thức với 12 chiếc MiG-21 (chia làm bốn biên đội tiêu biểu gồm các phi công: Phạm Phú Thái, Nguyễn Văn Khuyên, Trần Văn Thi; Đỗ Văn Lanh, Lê Hoàn, Trần Văn Tứ; Nguyễn Đức Chiến, Nguyễn Văn Thịnh, Phạm Ngọc Tính; và Trần Việt, Nguyễn Xuân Mậu, Trần Ngọc Đạo).

Còn Trung đoàn Không quân 927 của ông, với 6 chiếc tiêm kích MiG-21 được chia thành ba biên đội (mỗi biên đội 2 chiếc, gồm các phi công theo thứ tự là Nguyễn Đức Soát - Nguyễn Mạnh Hải; Trần Văn Năm - Lê Hòa và Nguyễn Khánh Duy - Đoàn Thanh Cần), thực hiện nhiệm vụ bay diễu hành, hòa cùng đoàn người và khí thế tưng bừng của các lực lượng cùng nhân dân dưới mặt đất.

Ông nhớ rõ vị trí bay của mình là số hai, trong biên đội do phi công Nguyễn Đức Soát (sau là Trung tướng, nguyên Phó tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam) dẫn đầu.

Khi hồi tưởng về điều kiện bay hôm ấy, nét mặt ông đanh lại, ánh mắt chợt xa xăm hơn, như thể đang nhìn lại bầu trời năm xưa: Thời tiết ngày 2-9-1975 có phần không thuận lợi, mây giăng thấp dày đặc. Trong khoang lái, khi chiếc MiG vòng trái cùng anh Soát – biên đội trưởng, ông nhìn thấy sông Hồng hiện ra quá gần, dường như chỉ còn cách mặt nước trong gang tấc. “Phải bay cao lên chứ thấp lắm rồi. Tôi thấy sông Hồng lăn tăn ở dưới rồi”, Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải thuật lại lời nói lúc ấy với biên đội trưởng qua bộ đàm.

Trước câu hỏi về độ cao, biên đội trưởng Nguyễn Đức Soát đã dứt khoát giải thích về tình hình mây thấp, và bất chấp điều kiện đó, bằng khí thế hừng hực của ngày đại thắng, toàn đội vẫn kiên cường bay để hoàn thành sứ mệnh lịch sử. “Vì khí thế của đất nước, vì một ngày trọng đại như thế, mình phải bay. Phải bay!”, ông nhấn mạnh, giọng nói vẫn vẹn nguyên sự quả quyết của người lính bay năm xưa.

Khi bay qua Lăng Bác, cảm xúc ấy trở nên mãnh liệt hơn bao giờ hết. Ông đã thực hiện hai vòng bay trên bầu trời Ba Đình, bay qua Bạch Mai đến cuối đường Trường Chinh, rồi vòng trái sang phía sông Hồng, Gia Lâm, sau đó quay lại dọc theo đường Thanh Niên, bay qua Quảng trường Ba Đình lần nữa. Mỗi vòng lượn không chỉ là màn trình diễn kỹ thuật điêu luyện, mà còn là sự kết nối sâu sắc giữa những “cánh chim thép” với trái tim của hàng triệu người dân Việt Nam.

Ngoài hai chuyến bay lịch sử năm 1975, cuộc đời phi công của Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải còn khắc ghi một lần bay qua Quảng trường Ba Đình đầy trang nghiêm và cảm xúc khác. Đó là chuyến bay tiễn biệt trong Quốc tang Cụ Nguyễn Lương Bằng vào ngày 23-7-1979. “Đó là lần thứ hai tôi bay vào Ba Đình, lúc đó, tôi cảm thấy một trách nhiệm nặng nề nhưng cũng đầy vinh dự”, ông bộc bạch, nhớ về lần cầm lái máy bay chiến đấu để tiễn biệt một bậc tiền bối cách mạng, mang theo niềm tiếc thương vô hạn của cả dân tộc.

Dù sau này ông không còn trực tiếp cầm lái nhiều, nhưng tình yêu và sự gắn bó của ông với bầu trời vẫn vẹn nguyên. Ông tiếp tục cống hiến ở các vị trí lãnh đạo, từ Chính trị viên Phi đội, Phó chủ nhiệm rồi Chủ nhiệm Chính trị Sư đoàn, Phó sư đoàn trưởng về Chính trị, Bí thư Đảng ủy Sư đoàn 371, Phó chủ nhiệm rồi Chủ nhiệm Chính trị Quân chủng Phòng không - Không quân đến Phó tư lệnh về Chính trị Quân chủng Phòng không – Không quân.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hải ở tuổi 77. Cho đến hôm nay, ông vẫn giữ trọn niềm tự hào của người phi công duy nhất từng cầm lái trong cả hai chuyến bay lịch sử: Diễu binh trên bầu trời Sài Gòn (1975) và Quảng trường Ba Đình (2-9-1975).

Hơn hết thảy, ông vẫn luôn tự nhủ mình may mắn khi được sống trong khoảnh khắc đặc biệt ấy: Trở thành phi công MiG-21 duy nhất được bay cả trên bầu trời Sài Gòn ngày toàn thắng và trên bầu trời Ba Đình ngày Quốc khánh thống nhất. Với ông, đó là niềm tự hào lớn nhất trong cuộc đời người lính bay.

Giờ đây, khi cả nước đang hướng về Lễ kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh 2-9, ông sẽ không còn ngồi trong buồng lái, mà sẽ dõi theo những cánh bay của lớp hậu thế bằng ánh mắt của một chứng nhân.

Ông tin rằng, thế hệ phi công trẻ hôm nay, khi lướt qua bầu trời Ba Đình, cũng sẽ cảm nhận được niềm tự hào và trọng trách mà ông và đồng đội đã cảm nhận nửa thế kỷ trước. Bởi lẽ, bầu trời ấy, khoảnh khắc ấy, vẫn luôn vẹn nguyên một niềm kiêu hãnh Việt Nam.

Bài và ảnh: YẾN NHI

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/tuong-linh-viet-nam/thieu-tuong-nguyen-manh-hai-nguoi-phi-cong-mig-21-gop-mat-trong-ca-hai-le-dieu-binh-va-duyet-binh-nam-1975-842888