Thỏa thuận Israel và Hamas: Hòa bình bền vững cho Gaza và Trung Đông?

16 giờ trướcBài gốc

Ngày 8-10, người dân ở Israel và ở Dải Gaza vui mừng đổ ra đường sau khi Israel và Hamas nhất trí sẽ thực hiện giai đoạn đầu tiên trong Kế hoạch hòa bình cho Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất, mở ra cơ hội chấm dứt cuộc chiến đẫm máu đã kéo dài hơn hai năm tại Gaza.

Bước đi đầu tiên tới hòa bình

Cuối tháng 9, ông Trump công bố Kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm cho Dải Gaza, dựa trên kết quả các cuộc đàm phán giữa các bên tại Ai Cập. Ngày 9-10, ông Trump tuyên bố rằng Israel và Hamas đã ký kết thực hiện giai đoạn đầu tiên của kế hoạch này.

Theo ông Trump, tất cả con tin Israel sẽ sớm được thả, có thể là vào ngày 13-10 hoặc có thể được đẩy nhanh hơn. Hiện tại Hamas đang giữ 48 con tin Israel, trong đó có ít nhất 20 con tin còn sống. Theo Kế hoạch hòa bình 20 điểm, Hamas sẽ thả các con tin này để đổi lấy 250 tù nhân Palestine đang chịu án chung thân và 1.700 người Gaza bị Israel giam giữ kể từ khi cuộc chiến Israel-Hamas bùng nổ vào ngày 7-10-2023.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP

Ông Trump cũng cho biết Israel sẽ rút quân về một ranh giới đã được hai bên thỏa thuận. Một nguồn tin cấp cao của Nhà Trắng tiết lộ với đài CBS News rằng việc Israel rút quân khỏi Dải Gaza sẽ được thực hiện trong vòng 24 giờ sau khi Tel Aviv phê chuẩn thỏa thuận. Sau khi quân Israel rút đi, hai bên sẽ tiến hành trao trả con tin và tù nhân.

Tổng thống Trump cũng cho biết Mỹ đang thành lập Hội đồng hòa bình để duy trì một nền hòa bình lâu dài cho cuộc xung đột, nhưng không cung cấp chi tiết về cách thức hoạt động của Hội đồng này. Theo kế hoạch hòa bình 20 điểm, Hội đồng này do ông Trump lãnh đạo, gồm các giám sát viên quốc tế để giám sát một "Ủy ban Palestine phi chính trị, kỹ trị" chịu trách nhiệm quản lý Gaza hàng ngày.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gọi đây là một ngày trọng đại với Israel. Hamas cũng đã xác nhận ký kết thỏa thuận với Israel “quy định chấm dứt chiến tranh ở Gaza, Israel rút khỏi Gaza, tiếp nhận viện trợ và trao đổi tù nhân”, đồng thời thúc giục các nước buộc Israel thực hiện đầy đủ, không trì hoãn, trốn tránh những gì đã thỏa thuận.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hết lời ca ngợi việc Israel và Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn, gọi đó là “thỏa thuận lịch sử” sẽ mang lại hòa bình cho toàn bộ Trung Đông, “ngày trọng đại, tuyệt vời cho thế giới” khi cộng đồng quốc tế đã đoàn kết trong vấn đề này. Theo ông Trump, việc hai bên thông qua giai đoạn một trong Kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm mà ông đề xuất - trả tự do cho tất cả con tin và Israel sẽ rút quân về ranh giới đã được nhất trí - là bước đi đầu tiên hướng tới một nền hòa bình vững bền và lâu dài.

Vẫn còn chông gai

Vẫn chưa rõ việc thực thi thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn đầu này có diễn ra suôn sẻ hay không. Theo hai nguồn tin thông thạo về các cuộc đàm phán, hai bên vẫn còn bất đồng về cơ chế rút quân của Israel, trong đó Hamas muốn có một mốc thời gian rõ ràng liên quan việc thả con tin, tù nhân và đảm bảo lực lượng Israel sẽ rút quân hoàn toàn. Hamas hiện vẫn từ chối thảo luận về yêu cầu của Israel đòi nhóm này hạ vũ khí. Hãng tin Reuters dẫn lời một nguồn tin Palestine cho biết Hamas sẽ còn bác bỏ yêu cầu này chừng nào quân đội Israel còn ở trên lãnh thổ Palestine.

Nhìn xa hơn, chưa thể nói chắc quá trình đàm phán các giai đoạn tiếp theo sẽ thế nào. Theo giới quan sát, vẫn còn nhiều câu hỏi còn bỏ ngỏ về chi tiết thỏa thuận hòa bình cuối cùng giữa Israel và Hamas.

Câu hỏi được quan tâm nhất là về số phận của Hamas - liệu nhóm này có chịu giải giáp như nội dung được nêu trong kế hoạch 20 điểm của ông Trump? Tiền để tái thiết Gaza sẽ lấy từ đâu khi ông Trump nói chung chung rằng “các quốc gia khác trong khu vực sẽ giúp tái thiết vì họ có khối tài sản khổng lồ và mong muốn giúp đỡ”?

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick (bìa phải) cùng các gia đình có người thân là con tin bị Hamas bắt giữ vui mừng khi Israel-Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Ảnh: X/BRING THEM HOME NOW

Một vấn đề nữa là ai sẽ quản lý Gaza khi chiến tranh kết thúc và việc quản lý sẽ diễn ra như thế nào? Kế hoạch 20 điểm nói về vai trò của Hội đồng Hòa bình trong việc giám sát Gaza và việc chính quyền Palestine sẽ có thể quản lý Gaza sau khi dải đất này có những cải cách lớn. Song Hamas lại không chấp nhận sự quản lý nào của nước ngoài đối với Gaza và tuyên bố sẽ chỉ trao quyền quản lý Gaza cho một chính phủ kỹ trị Palestine do Chính quyền Palestine giám sát và được các nước Ả Rập và Hồi giáo hậu thuẫn.

Cạnh đó, không chắc là thỏa thuận cuối cùng giữa Israel và Hamas nếu có đạt được sẽ mang đến hòa bình bền vững ở Trung Đông. Các nước Ả Rập ủng hộ việc Israel và Hamas đàm phán nhưng cho rằng thỏa thuận cuối cùng phải đưa đến độc lập cho nhà nước Palestine, vốn là điều mà Israel không chấp nhận và cho rằng sẽ không bao giờ xảy ra.

Cựu điều phối viên Trung Đông và Bắc Phi của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Brett McGurk nói với đài CNN rằng việc Israel và Hamas nhất trí ngừng bắn là điều tuyệt vời nhưng vẫn còn một chặng đường dài và khó khăn phía trước đối với Gaza. Sự đồng thuận chung ở Trung Đông hiện nay là Gaza cần một khởi đầu mới sau nhiều năm chiến tranh, nghĩa là phải tái thiết và sẽ mất rất nhiều thời gian.

Ông McGurk cũng lưu ý rằng tương lai sẽ "cực kỳ khó khăn" nếu Hamas cố gắng "bám trụ quyền lực" ở Gaza. Theo chuyên gia này, để duy trì hòa bình trong khu vực, Mỹ sẽ phải tiếp tục tham gia vào tiến trình này trong nhiều năm tới.

Liên Hợp Quốc, nhiều nước hoan nghênh thỏa thuận Israel-Hamas

Tối 8-10, Tổng thư ký Liên Hợp quốc António Guterres ca ngợi những nỗ lực ngoại giao của Mỹ, Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ trong việc làm trung gian hòa giải, tạo ra đột phá cho cuộc xung đột Israel-Hamas.

Ông Guterres kêu gọi tất cả các bên liên quan tuân thủ đầy đủ các điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin, chấm dứt giao tranh, cho phép hàng viện trợ nhân đạo và nhu yếu phẩm vào Gaza ngay lập tức. Liên Hợp Quốc cũng cam kết sẽ mở rộng quy mô cứu trợ nhân đạo và thúc đẩy các nỗ lực phục hồi, tái thiết ở Gaza.

Nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới cũng đã hoan nghênh thỏa thuận này. Đơn cử, Thủ tướng Anh Keir Starmer nói rằng đây là khoảnh khắc “nhẹ nhõm nhất mà cả thế giới sẽ cảm nhận được, đặc biệt đối với các con tin, gia đình của họ và dân thường ở Gaza, những người đã phải chịu đựng nỗi đau không thể tưởng tượng nổi trong hai năm qua”.

Ông Starmer cũng nói rằng thỏa thuận này hiện phải được thực hiện đầy đủ, không chậm trễ và kèm theo việc dỡ bỏ ngay lập tức mọi hạn chế đối với hoạt động viện trợ nhân đạo cứu người cho Gaza. Ông cũng kêu gọi các bên thực hiện các cam kết, chấm dứt chiến tranh và xây dựng nền tảng cho một nền hòa bình lâu dài.

ĐỨC HIỀN

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/thoa-thuan-israel-va-hamas-hoa-binh-ben-vung-cho-gaza-va-trung-dong-post874644.html