Thời dân số vàng có thể kết thúc vào năm 2036, sớm hơn 3 năm so với dự kiến

4 giờ trướcBài gốc

Cục Thống kê - Bộ Tài chính vừa công bố báo cáo dự báo dân số Việt Nam giai đoạn 2024-2074; trong đó có nêu các số liệu, phân tích và dự báo về thời kỳ cơ cấu dân số vàng.

Theo báo cáo, năm 2024 dân số trung bình của Việt Nam đạt 101,3 triệu người. Từ đó, các chuyên gia đã đưa ra 3 kịch bản phát triển dân số cho 50 năm tới.

Mặc dù trong giai đoạn đầu, sự khác biệt giữa các kịch bản chưa lớn, sự phân hóa sẽ trở nên rõ rệt sau năm 2034. Nếu mức sinh giảm thấp hơn dự kiến, năm 2074 dân số có thể chỉ còn 103,9 triệu người, trong khi kịch bản mức sinh cao có thể đưa con số này lên 118,5 triệu người.

Quy mô dân số dự báo 2024-2074 theo 3 phương án.

Theo phương án trung bình - kịch bản được đánh giá là khả thi nhất - dân số Việt Nam sẽ duy trì đà tăng và đạt 114,2 triệu người vào năm 2074, tăng khoảng 12,7% so với hiện nay.

Một xu hướng tất yếu đi kèm với sự biến động về quy mô là quá trình đô thị hóa mạnh mẽ. Hiện tại, dân số thành thị chiếm khoảng 38,2% tổng dân số cả nước với 38,7 triệu người. Dự báo đến năm 2045, Việt Nam sẽ đạt điểm cân bằng khi tỉ lệ dân số sống tại khu vực thành thị chạm mốc 50%.

Quá trình này tiếp tục diễn ra ổn định, đưa tỉ lệ dân số thành thị lên mức 65% vào năm 2074. Sự dịch chuyển này đòi hỏi công tác quy hoạch đô thị phải nhanh chóng thích ứng, tập trung vào hiện đại hóa hạ tầng và đảm bảo khả năng tiếp cận các dịch vụ công thiết yếu cho một lượng lớn cư dân đô thị trong tương lai.

Điểm đáng lưu ý nhất trong báo cáo lần này là những thay đổi sâu sắc trong cơ cấu tuổi của dân số. Việt Nam hiện đang ở những năm tháng cuối của thời kỳ cơ cấu dân số vàng, giai đoạn mà lực lượng lao động dồi dào gấp đôi nhóm dân số phụ thuộc.

Tuy nhiên, cơ hội này không còn kéo dài như các dự báo trước đây. Theo báo cáo, thời kỳ dân số vàng của Việt Nam sẽ chính thức kết thúc vào năm 2036, sớm hơn 3 năm so với dự báo được đưa ra vào năm 2019.

Song song với đó, Việt Nam đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Từ năm 2034, Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già khi tỉ trọng người từ 65 tuổi trở lên đạt 14%.

Đáng lo ngại hơn, giai đoạn chuyển tiếp này diễn ra rất ngắn. Chỉ sau khoảng 15 năm, dự báo đến năm 2050, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia có cơ cấu dân số siêu già với tỉ lệ người cao tuổi vượt quá 21%. Tháp dân số năm 2074 có hình dáng thu hẹp ở đáy và phình to ở đỉnh, phản ánh một xã hội mà người già chiếm đa số.

Dự báo tháp dân số Việt Nam.

Sự già hóa này dẫn đến sự bùng nổ về số lượng người cao tuổi cần chăm sóc. Nhóm dân số từ 60 tuổi trở lên dự kiến tăng từ 14,2 triệu người hiện nay lên 38,5 triệu người vào năm 2074. Đặc biệt, nhóm người rất cao tuổi (từ 80 tuổi trở lên) - đối tượng cần sự chăm sóc y tế đặc biệt - tăng gấp 8 lần, từ 2 triệu người lên 15,4 triệu người trong vòng 50 năm tới.

Một đặc điểm quan trọng khác là xu hướng "nữ hóa" dân số cao tuổi, khi số lượng phụ nữ cao tuổi luôn cao hơn nam giới, đòi hỏi các chính sách an sinh xã hội phải được thiết kế với sự nhạy cảm về giới để đảm bảo quyền lợi cho nhóm đối tượng này.

Những biến động nhân khẩu học này sẽ tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến thị trường lao động. Dân số trong độ tuổi lao động được dự báo sẽ tiếp tục tăng và đạt đỉnh cực đại 69,5 triệu người vào năm 2038. Ngay sau đỉnh điểm này, nguồn cung lao động sẽ bắt đầu sụt giảm dài hạn khi các thế hệ sinh ra trong giai đoạn mức sinh thấp không đủ bù đắp cho số người rời khỏi lực lượng lao động.

Đến năm 2074, lực lượng lao động dự kiến còn 61,6 triệu người. Thực tế này cho thấy Việt Nam chỉ còn một khoảng thời gian ngắn để chuẩn bị trước khi phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động do già hóa dân số.

Trước những thách thức này, báo cáo đưa ra các khuyến nghị chính sách mang tính chiến lược, nhằm giúp Việt Nam chủ động thích ứng với bối cảnh dân số mới, tập trung vào việc tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số và chủ động ứng phó với các hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh.

Theo đó, ưu tiên hàng đầu là phải tận dụng hiệu quả thời gian còn lại của cơ cấu dân số vàng thông qua việc đầu tư mạnh mẽ vào kỹ năng lao động, đặc biệt là kỹ năng số và tăng năng suất lao động.

Đồng thời, hệ thống an sinh xã hội cần được cải cách theo hướng đa tầng, bền vững, mở rộng các dịch vụ chăm sóc dài hạn và chăm sóc dựa vào cộng đồng để thích ứng với xã hội siêu già.

Bên cạnh đó, việc kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh và quy hoạch đô thị dựa trên bằng chứng nhân khẩu học cũng là những yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước trong nửa thế kỷ tới.

"Đây là những yếu tố then chốt góp phần bảo đảm phát triển bền vững nguồn nhân lực và củng cố nền tảng dân số cho tương lai", Cục Thống kê nhận định.

Dự báo đưa ra 3 phương án thay đổi dân số, dựa trên giả thiết cho 3 yếu tố về mức sinh, mức chết và di cư.

3 kịch bản mức sinh được xây dựng cho dự báo: mức sinh thấp giả định (TFR) giảm từ 1,91 con/phụ nữ năm 2024 xuống 1,45 vào năm 2074; mức sinh trung bình giả định giảm chậm và đạt 1,85 vào năm 2074; còn mức sinh cao giả định tăng nhẹ và đạt 2,01 con/phụ nữ năm 2074.

1 kịch bản về tử vong với giả thiết về tuổi thọ nam tăng từ 72,3 tuổi năm 2024 lên 77,9 tuổi năm 2074; nữ tăng tương ứng từ 77,3 tuổi lên 82,4 tuổi.

1 kịch bản về di cư với giả thiết di cư quốc tế bằng 0 do đối tượng thống kê là công dân Việt Nam (đang sống và học tập trong/ngoài nước), số lượng người nước ngoài nhập quốc tịch Việt Nam là quá nhỏ so với tổng dân số cả nước và không ảnh hưởng đến quy mô dân số cả nước.

THANH TÚ

Nguồn PLO : https://plo.vn/thoi-dan-so-vang-co-the-ket-thuc-vao-nam-2036-som-hon-3-nam-so-voi-du-kien-post888310.html