'Thời điểm vàng' đa dạng hóa nguồn vốn

16 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh đó, việc đa dạng hóa nguồn vốn không còn là lựa chọn mang tính bổ trợ, mà trở thành điều kiện thiết yếu để doanh nghiệp duy trì sức cạnh tranh và tăng khả năng thích ứng trước biến động.

Ở một thị trường vốn vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, nhiều doanh nghiệp cho rằng chi phí, thủ tục và yêu cầu minh bạch khi phát hành cổ phiếu, trái phiếu hay hợp tác với nhà đầu tư tài chính quá cao so với việc vay ngân hàng.

Nhận định này xuất phát từ bối cảnh trước đây khi quy mô thị trường còn nhỏ, nhà đầu tư tổ chức ít và chi phí tư vấn cũng như niêm yết được xem là lớn hơn lợi ích có thể mang lại.

Tuy nhiên, sau giai đoạn dài tín dụng tăng mạnh và tỷ lệ tín dụng/GDP duy trì ở mức cao, Ngân hàng Nhà nước buộc phải ưu tiên kiểm soát chất lượng dòng vốn và định hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên.

Điều này khiến việc mở rộng hạn mức vay không còn dễ dàng, đặc biệt với những doanh nghiệp có mô hình kinh doanh chưa thực sự lành mạnh hoặc dữ liệu tài chính thiếu minh bạch.

Do đó, việc đa dạng hóa nguồn vốn không chỉ giúp doanh nghiệp giảm rủi ro khi một kênh vốn gặp khó khăn, mà còn là cách tối ưu chi phí vốn bình quân.

Thực tế cho thấy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phục hồi trên nền tảng pháp lý chặt chẽ hơn, tạo điều kiện cho những doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt phát hành trái phiếu với lãi suất hợp lý và kỳ hạn dài hơn, qua đó giảm áp lực trả nợ ngắn hạn.

Khi chi phí vốn bình quân được cải thiện, doanh nghiệp có thể chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn để mở rộng thị phần hoặc mạnh dạn đầu tư vào công nghệ, con người và hệ thống quản trị.

Ngược lại, những doanh nghiệp chỉ dựa vào vốn vay ngân hàng với lãi suất biến động sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc hoạch định chiến lược dài hạn, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh gia tăng từng năm.

Cơ hội đang mở ra

Trong vài năm gần đây, môi trường vĩ mô và cấu trúc thị trường tài chính Việt Nam đang thay đổi với tốc độ nhanh hơn nhiều so với khả năng thích ứng của không ít doanh nghiệp.

Việc được các tổ chức xếp hạng quốc tế ghi nhận và nâng hạng, cùng với nỗ lực cải thiện hệ thống giao dịch, minh bạch hóa hoạt động phát hành trái phiếu, siết chặt dòng vốn đầu cơ và ưu tiên vốn cho các ngành sản xuất, dịch vụ là những bước đi mang tính chiến lược.

Bên cạnh đó là sự phát triển mạnh mẽ của chuyển đổi số trong quản trị, thể hiện qua hóa đơn điện tử, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế và khuyến khích áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế. Những yếu tố này tạo nên một bộ khung đánh giá năng lực vốn và rủi ro hoàn toàn mới, trong đó dữ liệu minh bạch, kỷ luật tài chính và năng lực quản trị được đặt lên hàng đầu.

Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi đánh dấu một bước chuyển quan trọng về cấu trúc. Khi vị thế thị trường được nâng lên, nhiều quỹ đầu tư theo chỉ số và quỹ chủ động vốn chỉ được phép giải ngân vào nhóm thị trường mới nổi sẽ có cơ sở để phân bổ danh mục vào tài sản Việt Nam.

Điều này tạo ra cơ hội thu hút dòng vốn lên đến hàng tỷ USD trong những năm tiếp theo khi nâng hạng chính thức có hiệu lực, một con số rất đáng kể nếu đặt cạnh quy mô vốn hóa thị trường hiện tại. Tuy nhiên, dòng vốn này không chảy đều vào mọi doanh nghiệp, mà sẽ chọn lọc theo tiêu chí quy mô đủ lớn, thanh khoản tốt, quản trị hiện đại và báo cáo tài chính minh bạch.

Những biến cố trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong giai đoạn 2022-2023 khiến cơ quan quản lý phải hoàn thiện lại khung pháp lý theo hướng chặt chẽ hơn, bao gồm yêu cầu xếp hạng tín nhiệm, quy định công bố thông tin và quản lý chặt chẽ mục đích sử dụng vốn.

Điều này khiến thị trường trái phiếu trầm lắng một thời gian, nhưng sau đó phục hồi trên nền tảng minh bạch và an toàn hơn.

Song song với đó, sự phổ cập hóa đơn điện tử, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, nâng chuẩn kiểm toán và thúc đẩy áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế buộc doanh nghiệp phải thay đổi cách ghi nhận và quản trị dữ liệu tài chính.

Khi xây dựng được hệ thống số liệu tài chính rõ ràng, nhất quán, được kiểm toán độc lập và sẵn sàng giải trình, doanh nghiệp không chỉ dễ dàng tiếp cận thị trường trái phiếu, mà còn nâng cao uy tín với ngân hàng, quỹ đầu tư và đối tác chiến lược.

Một thay đổi quan trọng khác của bối cảnh thị trường hiện nay là sự chuyển dịch trong cách các định chế tài chính đánh giá khả năng vay vốn của doanh nghiệp. Thay vì chỉ nhìn vào tài sản thế chấp như trước đây, họ ngày càng ưu tiên các mô hình tài trợ dựa trên dòng tiền.

Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng cùng với các quy định pháp lý được siết chặt đang tạo ra một sân chơi vốn hoàn toàn mới, buộc doanh nghiệp phải thay đổi và đáp ứng các tiêu chuẩn cao hơn về minh bạch và quản trị

Với hệ thống hóa đơn điện tử, dữ liệu ngân hàng, dữ liệu thuế và các nền tảng thanh toán, việc đánh giá vòng quay vốn, dòng tiền bán hàng và khả năng trả nợ trở nên thực chất và sát với hoạt động kinh doanh hơn.

Điều này tạo điều kiện cho các sản phẩm như tài trợ chuỗi cung ứng, bao thanh toán, cho vay dựa trên dòng tiền tại điểm bán hoặc cho vay dựa trên dòng tiền hóa đơn.

Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp dịch vụ và doanh nghiệp công nghệ, những đơn vị thường thiếu tài sản cố định để thế chấp, nhưng lại có dòng tiền hoạt động tốt.

Khi doanh nghiệp có lịch sử dòng tiền minh bạch và kiểm soát được chất lượng dòng tiền, họ sẽ dễ dàng hơn trong việc đàm phán các giải pháp tài trợ linh hoạt, thay vì phụ thuộc vào hạn mức tín dụng dựa trên tài sản như trước đây.

Quyết tâm thay đổi là chìa khóa

Dù bối cảnh bên ngoài đang tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi, cơ hội tiếp cận nguồn vốn đa dạng chỉ có thể trở thành hiện thực với những doanh nghiệp sẵn sàng thay đổi tư duy và cách vận hành bên trong. Không kênh vốn nào có thể mở ra cho những tổ chức vẫn giữ thói quen cũ, trong khi thị trường ngày càng ưu tiên minh bạch, quản trị tốt và năng lực giải trình.

Bước đầu tiên của quá trình chuyển đổi là doanh nghiệp phải thấu hiểu điều mà nhà đầu tư thực sự mong muốn khi xem báo cáo tài chính và lắng nghe chia sẻ từ ban lãnh đạo.

Nhà đầu tư tổ chức không chỉ nhìn vào sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận từng năm, mà còn tập trung đánh giá chất lượng của những chỉ số đó như mức độ ổn định của dòng tiền, sự bền vững của biên lợi nhuận hay rủi ro phát sinh từ việc phụ thuộc vào một nhóm khách hàng hoặc nhà cung cấp nhất định.

Nếu doanh nghiệp chỉ kể lại câu chuyện theo hướng có lợi cho mình, nhưng lại không thể đưa ra dữ liệu đối chiếu đầy đủ, việc tạo dựng niềm tin với các đối tác sẽ vô cùng khó khăn.

Do đó, doanh nghiệp cần chuẩn hóa cách trình bày thông tin, từ việc xác định bộ chỉ số tài chính cốt lõi, lý giải nguồn gốc của tăng trưởng, cho đến mô tả rõ mô hình kinh doanh và chiến lược dài hạn.

Khi được nhìn nhận chính mình bằng con mắt của nhà đầu tư, doanh nghiệp có thể chuyển từ tâm thế đi tìm vốn sang tâm thế đối thoại bình đẳng, nơi cả hai bên cùng tìm kiếm giải pháp tối ưu.

Để có thể trả lời thuyết phục các yêu cầu từ ngân hàng, quỹ đầu tư hay tổ chức xếp hạng tín nhiệm, doanh nghiệp không thể dựa vào bộ phận kế toán chỉ thực hiện nhiệm vụ ghi nhận quá khứ.

Điều cần thiết là một hệ thống quản trị tài chính đủ sâu để phân tích hiệu quả kinh doanh theo từng sản phẩm, từng kênh bán, từng khu vực thị trường và có khả năng xây dựng các kịch bản đầu tư và huy động vốn trong tương lai. Việc này đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ vào phần mềm, cơ sở dữ liệu, quy trình kiểm soát nội bộ và nâng cấp đội ngũ tài chính có khả năng phân tích và am hiểu thị trường vốn.

Để biến cơ hội huy động vốn thành hiện thực, doanh nghiệp cần thay đổi từ bên trong, đáp ứng những kỳ vọng khắt khe của nhà đầu tư về chất lượng, sự minh bạch và tính bền vững. Nguồn: Tổng hợp từ tác giả.

Thách thức lớn nhất nhưng cũng mang tính quyết định nhất nằm ở việc doanh nghiệp sẵn sàng tái cấu trúc mô hình kinh doanh theo hướng minh bạch hóa dòng tiền, hóa đơn và chứng từ, từ bỏ các cách làm chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro trong dài hạn. Hiện vẫn tồn tại không ít doanh nghiệp duy trì 2 hệ thống sổ sách, hoặc tận dụng khoảng trống pháp lý để giảm nghĩa vụ thuế.

Bối cảnh trước mắt có thể tạo ra lợi thế tạm thời, nhưng sẽ là rào cản lớn khi doanh nghiệp muốn niêm yết, phát hành trái phiếu hoặc tiếp cận nguồn vốn quốc tế. Các tổ chức cung cấp vốn chuyên nghiệp đặt ưu tiên cao nhất vào tính trung thực của số liệu, sự nhất quán trong báo cáo và khả năng kiểm tra chéo với dữ liệu từ cơ quan quản lý.

Nếu doanh nghiệp không sẵn sàng loại bỏ các khoản thu chi ngoài sổ sách và không chuẩn hóa hệ thống ghi nhận, họ gần như tự loại mình khỏi thị trường vốn quy mô lớn - nơi tiêu chuẩn minh bạch là điều kiện bắt buộc.

Hiện tại, cơ hội tiếp cận nguồn vốn đa dạng cho doanh nghiệp Việt Nam đang lớn hơn bất kỳ thời điểm nào trước đây nhờ sự kết hợp của những thay đổi tích cực từ môi trường bên ngoài và nỗ lực cải cách trong nước.

Tuy nhiên, cơ hội này không tự chuyển hóa thành chi phí vốn thấp hơn hay năng lực cạnh tranh cao hơn cho mọi doanh nghiệp. Nó chỉ thuộc về những tổ chức sẵn sàng thay đổi để phù hợp với thông lệ quốc tế, chấp nhận tiêu chuẩn minh bạch nghiêm ngặt hơn và đồng hành cùng định hướng tái cấu trúc thị trường vốn mà quốc gia đang theo đuổi.

Lê Hoài Ân, CFA

Nguồn ĐTCK : https://tinnhanhchungkhoan.vn/thoi-diem-vang-da-dang-hoa-nguon-von-post382094.html