Đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn tại Trung tâm điện tử và vi mạch bán dẫn-ESC, Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo dự báo của các chuyên gia, quy mô thị trường bán dẫn toàn cầu sẽ vượt 1.000 tỷ USD vào năm 2030, trong khi thế giới đang đối mặt với nguy cơ thiếu hơn một triệu kỹ sư lĩnh vực này.
Không ngừng tăng trưởng
Ngành công nghiệp bán dẫn năm 2024 đạt doanh số 627 tỷ USD, vượt các dự báo trước đó. Đà tăng trưởng này sẽ tiếp tục với doanh số năm 2025 dự kiến đạt 697 tỷ USD, lập kỷ lục mới và hướng tới đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.
Ông Lê Trường Duy, Giám đốc Trung tâm Cách mạng công nghiệp 4.0 tại Thành phố Hồ Chí Minh (HCMC C4IR) cho biết: Ngành bán dẫn đang trở thành trụ cột chiến lược của mọi nền kinh tế hiện đại. Từ trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây đến công nghệ quốc phòng, tất cả đều phụ thuộc vào năng lực sản xuất và thiết kế vi mạch. Tại Việt Nam, ngành bán dẫn đang bước vào thời kỳ chuyển mình. Các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Samsung, Amkor, NVIDIA, Qualcomm chọn Việt Nam làm điểm đến chiến lược. Các doanh nghiệp trong nước như Viettel cũng đang đẩy mạnh thiết kế vi mạch. Đây là thời điểm vàng để Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, Việt Nam sẽ tham gia tất cả các công đoạn của chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu: Thiết kế, chế tạo, đóng gói, kiểm định. Statista dự báo thị trường bán dẫn Việt Nam đạt doanh thu 24,46 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng trung bình 13,73%/ năm và hướng tới quy mô 46,54 tỷ USD vào năm 2030.
Thành phố Hồ Chí Minh sớm xác định ngành công nghiệp bán dẫn là lĩnh vực chiến lược với định hướng trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn hàng đầu khu vực.
Thành phố thu hút được một số tập đoàn công nghệ lớn như Intel, Samsung, Marvell, Renesas, Siemens EDA, Ampere Computing... Riêng Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh có 37 dự án điện tử, vi mạch hoạt động với tổng vốn đầu tư hơn 7,7 tỷ USD.
Ông Nguyễn Hữu Yên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Ngành công nghiệp bán dẫn nổi lên như “mạch máu” của nền kinh tế toàn cầu, là nền tảng cốt lõi cho hầu hết các lĩnh vực công nghệ cao như AI, IoT, dữ liệu lớn và các thiết bị điện tử thông minh. Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Chính phủ đưa ra các chính sách quyết liệt nhằm tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ với Quyết định số 1018/QĐ-TTg về chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Với vai trò đầu tàu kinh tế, khoa học và công nghệ, Thành phố Hồ Chí Minh tiên phong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn không chỉ là cơ hội mà còn là trách nhiệm lịch sử, mang tính lan tỏa đến cả vùng kinh tế trọng điểm phía nam và cả nước.
Xây dựng hệ sinh thái bán dẫn
Thời gian qua, Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra nhiều chính sách và hành động cụ thể thúc đẩy ngành bán dẫn. Thành phố ký Biên bản ghi nhớ với Tập đoàn Advanced Micro Devices, Inc. (AMD) của Hoa Kỳ để nâng cao năng lực về các công nghệ tiên tiến cho đội ngũ giảng viên, sinh viên, cán bộ; hợp tác với Intel (IPV) đào tạo 9.000 nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030.
Thành phố ban hành kế hoạch triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 với mục tiêu hình thành và phát triển ít nhất một trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt chuẩn quốc tế trong ngành công nghiệp bán dẫn, công nghệ số cốt lõi.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thách thức lớn của Việt Nam nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng trong ngành công nghiệp bán dẫn là thiếu nhân lực chuyên sâu.
Ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi nguồn nhân lực có kiến thức cao về Toán, Vật lý cùng các kỹ năng thiết kế vi mạch. Trong khi đó, sinh viên mới ra trường thường chưa thể đáp ứng các yêu cầu chuyên môn khắt khe.
Ngoài ra, kết cấu hạ tầng và chính sách cho công nghiệp bán dẫn chưa đồng bộ, thiếu cơ chế đặc thù cho các dự án quy mô lớn; chính sách thu hút chuyên gia quốc tế chưa đủ hấp dẫn.
Ông Nguyễn Hữu Yên cho biết, ngày 24/2/2025, Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Kế hoạch số 1231/KH-UBND về triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam và Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Kế hoạch đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể với ba trụ cột chính: Phát triển nguồn nhân lực; phát triển hạ tầng và thu hút đầu tư; xây dựng hệ sinh thái bán dẫn. Đến năm 2030, thành phố đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 9.000 nhân lực trình độ đại học trở lên; xây dựng ít nhất một trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt chuẩn quốc tế, mở rộng Khu Công nghệ cao và thu hút các dự án FDI lớn; thúc đẩy nghiên cứu, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác quốc tế.
Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH