Thủ đô mới của Indonesia vắng vẻ giữa tham vọng tỷ đô

5 giờ trướcBài gốc

Trước thềm Quốc khánh Indonesia ngày 17/8/2024, Nusantara nhộn nhịp với các đội xây dựng làm việc suốt ngày đêm nhằm đảm bảo thủ đô mới đủ khả năng chào đón đông đảo quan chức chính phủ, chức sắc nước ngoài và nhà báo.

Bất chấp khó khăn thiếu chỗ ở và cơ sở hạ tầng công cộng cơ bản, Nusantara vẫn tổ chức lễ Quốc khánh đầu tiên. Nhiều người cho rằng Nusantara sẽ tiếp tục chứng kiến nhiều lễ kỷ niệm trong tương lai.

Tuy nhiên, hôm 17/8 vừa qua, Lễ kỷ niệm 80 năm ngày độc lập của Indonesia quay trở lại địa điểm quen thuộc: Cung điện Merdeka ở Jakarta.

Hiện tại, dọc theo những dãy nhà mới hiện đại, các đại lộ của Nusantara hầu như vắng tanh, chỉ lác đác vài người làm vườn và khách du lịch tò mò. Một số người lo ngại nơi đây có nguy cơ trở thành “thành phố ma”.

Theo Guardian, dưới thời Tổng thống Prabowo Subianto, ngân sách nhà nước cho dự án giảm hơn 50%, từ 2,6 tỷ USD năm 2024 xuống 925 triệu USD năm 2025. Năm tới, chỉ có gần 400 triệu USD được phân bổ, bằng 1/3 so với yêu cầu. Đầu tư tư nhân cũng giảm hơn 1,3 tỷ USD so với mục tiêu.

Ông Prabowo - người chưa đến thăm Nusantara với tư cách tổng thống - cũng âm thầm hạ cấp Nusantara xuống còn "thủ đô chính trị" vào tháng 5, mặc dù quyết định này tới tháng 9 mới được công bố.

Năm 2024, hai quan chức cấp cao nhất của cơ quan giám sát thủ đô đã từ chức. Khoảng 2.000 công chức và 8.000 công nhân hiện sinh sống tại Nusantara, cách xa mục tiêu 1,2 triệu dân vào năm 2030. Các khu chung cư, tòa nhà bộ, bệnh viện, đường sá, hệ thống nước và sân bay đã được xây dựng, nhưng phần lớn thành phố vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Herdiansyah Hamzah - học giả luật hiến pháp từ Đại học Mulawarman ở Đông Kalimantan - cho biết dự án này là "một thành phố ma" và việc chỉ định "thủ đô chính trị không có ý nghĩa gì" trong luật pháp Indonesia.

"Thủ đô mới không phải ưu tiên của ông Prabowo. Về mặt chính trị, thủ đô mới phá bỏ cũng không được mà hoàn thiện cũng chẳng xong", ông nói.

Đỉnh cao rồi lại trượt dốc

Năm 2019, cựu Tổng thống Joko Widodo nêu ý tưởng di dời trung tâm hành chính của Indonesia, với lý do Jakarta tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng, lũ lụt thường xuyên, không khí ô nhiễm và bề mặt đất sụt lún.

Ông Widodo cho rằng cần xây dựng thành phố mới tại Kalimantan, phần đảo Borneo thuộc Indonesia, nơi không có thiên tai và có vị trí địa lý gần trung tâm đất nước. Ông cũng kỳ vọng việc di dời thủ đô sẽ khắc phục tình trạng mất cân bằng kinh tế sâu sắc giữa các tỉnh phía tây và phía đông.

Sau nhiều khó khăn, dự án cuối cùng được khởi công vào năm 2022. 3 năm trôi qua, nhiều người gọi Nusantara là "con voi trắng", chỉ ra dự án không thu hút được đầu tư nước ngoài tư nhân cần thiết để đáp ứng 80% chi phí ước tính.

Quá trình xây dựng còn hạn chế. Đến giữa năm 2025, chỉ có 800 ha trong tổng số 6.600 ha khu vực hành chính trung tâm phát triển, bao gồm cả dinh tổng thống có hình dạng giống chim thần Garuda.

Giới chức cho biết dự án đang trong "giai đoạn hai" với hệ thống giao thông công cộng, nhà ở cho công chức, các tòa nhà lập pháp và tư pháp. Họ đặt mục tiêu hoàn thành 20% tòa nhà chính phủ và một nửa số nhà ở với cơ sở hạ tầng cốt lõi đạt công suất 50% vào năm 2028.

Thành phố dự kiến hoàn thành toàn bộ vào năm 2045, với mục tiêu dân số là 2 triệu người.

Quan chức Indonesia kiểm tra một con đường kết nối giai đoạn 1 và giai đoạn 2 của dự án hôm ngày 19/7. Ảnh: Nusantara Capital Authority.

Bất chấp những trì hoãn, những người tham gia dự án vẫn lạc quan.

“Tổng thống (Prabowo) đã cam kết tiếp tục và hoàn thành dự án này nhanh hơn nữa”, Basuki Hadimuljono - người đứng đầu Cơ quan Quản lý thủ đô Nusantara (OIKN) - phát biểu từ văn phòng ở thủ đô mới.

Ông nói những báo cáo về việc xây dựng chậm lại và thiếu ý chí chính trị là "không đúng sự thật". "Nguồn tài trợ đã có, cam kết chính trị đã có, tại sao chúng ta lại nghi ngờ điều đó? Nguồn vốn được tái phân bổ chứ không phải cắt giảm", ông nói.

Xung quanh Nusantara, các doanh nghiệp nhỏ từng phát đạt nhờ dòng người lao động đổ về cho biết hoạt động thương mại năm 2025 đã sụp đổ. Trong khi đó, các nhà môi trường học cảnh báo về nguy cơ thảm họa sinh thái tại khu rừng nhiệt đới, nơi sinh sống của các loài quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng.

"Khi ông Jokowi còn là tổng thống, phòng cho thuê của tôi luôn kín chỗ. Giờ thu nhập giảm còn một nửa", Dewi Asnawati - chủ cửa hàng tiện lợi kiêm nhà nghỉ, cho biết.

Người bán hàng rong Syarariyah đồng tình. “Ban đầu, tiệm giặt là của tôi kín khách. Nhưng sau khi công nhân rời đi, mọi thứ chững lại. Nhiều người quanh tôi đóng cửa hàng. Mọi người lo lắng nơi này có thể trở thành một thành phố ma”, cô nói.

Công nhân xây dựng Bejo cũng chứng kiến tận mắt thời kì thoái trào. “Chúng tôi vẫn làm việc, nhưng ít giờ làm thêm và ít tiền hơn”, anh nói. Tại Vịnh Balikpapan, ngư dân từng phàn nàn về những con tàu lớn chở vật liệu xây dựng làm ảnh hưởng đến lưới của họ. Giờ đây, giao thông giảm mạnh.

Tương lai trở thành điểm du lịch?

Đối với người dân Balik sống gần sông Sepaku - cách đó chưa đầy 20km, Nusantara dẫn tới nhiều xáo trộn trong đời sống.

Arman - một nông dân và ngư dân địa phương - cho biết lũ lụt tồi tệ hơn kể từ khi một nhà máy xử lý nước được xây dựng trên sông, khiến sản lượng thu hoạch của ông giảm một nửa. Ông nói rằng những lời hứa về nước sạch từ nhà máy mới có khả năng không bao giờ thành hiện thực. Ông cho biết thêm hàng chục gia đình không thể tự lấy nước từ sông do ô nhiễm và một con đập mới. Tuy nhiên, chính phủ Indonesia phủ nhận những cáo buộc này.

Dẫu vậy, cộng đồng Balik vẫn mong muốn Nusantara bùng nổ, giúp đưa văn hóa và du lịch Balik tới nhiều người hơn nữa.

Các nhóm về môi trường như Walhi cho biết dự án gây thiệt hại sinh thái lâu dài. Walhi ước tính hơn 2.000 ha rừng ngập mặn đã bị chặt phá trong hai năm qua nhường cho xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng, bao gồm một đường cao tốc và cảng mới. Tổ chức này nhận định Nusantara khó mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương và người bản địa.

Dinh tổng thống ở Nusantara. Ảnh: Guardian.

Chính phủ Indonesia phủ nhận mọi tác động tiêu cực đến môi trường và khẳng định tuân thủ cam kết với các nhóm bản địa, trong đó một số người được đền bù đất đai. Ông Basuki cho biết Nusanatra được thiết kế như một thành phố xanh, với chỉ 1/4 diện tích 252.000 ha được phát triển và phần còn lại là không gian xanh.

Một số nhà phân tích cho rằng trọng tâm của chính phủ ông Prabowo nằm ở những lĩnh vực khác, như chương trình bữa ăn học đường miễn phí, dự kiến có ngân sách hàng năm gần 20 tỷ USD vào cuối năm 2026.

“Ông Prabowo muốn xây dựng khả năng phục hồi kinh tế từ gốc rễ. Do đó, ông ấy có các chương trình như thành lập hợp tác xã làng xã và sáng kiến xóa đói giảm nghèo như chương trình bữa ăn miễn phí”, Siti Zuhro - chuyên gia chính trị tại Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Indonesia (BRIN) - nói với Channel NewsAsia.

Ông Prabowo còn mong muốn thực hiện một số chương trình khác như kiểm tra sức khỏe miễn phí, trường nội trú miễn phí cho các gia đình có thu nhập thấp và cung cấp một triệu nhà giá rẻ hàng năm.

Nhiều người dự đoán Nusantara có thể trở thành một điểm đến du lịch.

“Cảm giác giống Singapore. Sạch sẽ, hiện đại - một điều không tưởng giữa rừng rậm”, Clariza - đến từ đảo Sulawesi lân cận - chia sẻ.

Bà cũng hy vọng Nusantara giúp chuyển dịch sự giàu có của Indonesia khỏi Java, nơi từ lâu chi phối chính trị và quyền lực của đất nước.

“Song mọi thứ cũng lạ lẫm và yên tĩnh. Vẫn chưa có ai tới đây mấy”, bà nói.

Trí Ân

Nguồn Znews : https://znews.vn/thu-do-moi-cua-indonesia-vang-ve-giua-tham-vong-ty-do-post1598429.html