Thu hồi tên lửa tái sử dụng 2 lần thất bại, Trung Quốc bị Mỹ bỏ xa 10 năm

2 giờ trướcBài gốc

Đây là lần thứ hai trong tháng này Trung Quốc thất bại trong việc đưa tên lửa đẩy phóng lên quỹ đạo quay trở lại, thành tựu mà đến nay mới chỉ có Mỹ đạt được.

Tên lửa tái sử dụng Trường Chinh 12A được thiết kế bởi Học viện Công nghệ Hàng không Vũ trụ Thượng Hải, trực thuộc Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc, được phóng từ Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền ở phía tây bắc Trung Quốc.

Công ty tư nhân và doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đang chạy đua để phóng và thu hồi những tên lửa tái sử dụng đầu tiên của nước này. Đến nay, chỉ có Mỹ làm được việc đưa tầng một của tên lửa bay lên quỹ đạo quay về an toàn để tái sử dụng. Tiên phong trong lĩnh vực tên lửa tái sử dụng là SpaceX, công ty Mỹ đạt được thành tựu này 10 năm trước với Falcon 9.

Falcon 9 là tên lửa đẩy hạng trung tái sử dụng do SpaceX phát triển và vận hành. Falcon 9 được công ty của Elon Musk dùng để phóng vệ tinh, tàu vũ trụ và hàng hóa lên quỹ đạo Trái đất. Đây là tên lửa đầu tiên trên thế giới thu hồi và tái sử dụng tầng một thường xuyên, mở ra kỷ nguyên phóng không gian chi phí thấp.

Tháng 11, New Glenn trở thành tên lửa thứ hai đạt được thành tựu đó. Tên lửa này được thiết kế bởi Blue Origin, công ty tư nhân do Jeff Bezos (nhà sáng lập Amazon) thành lập năm 2000, có trụ sở tại bang Washington (Mỹ).

Blue Origin tách biệt hoàn toàn với Amazon về mặt pháp lý, tài chính và hoạt động.

Các tên lửa có khả năng phóng và quay lại để tái sử dụng thu hút sự quan tâm lớn vì giảm chi phí đưa vệ tinh lên quỹ đạo, bay với tần suất nhiều hơn, hỗ trợ việc xây dựng các dự án không gian quy mô lớn, gồm cả các chòm vệ tinh internet mà Trung Quốc đang lên kế hoạch.

Guowang và Qianfan của Trung Quốc, mỗi dự án dự kiến triển khai mạng lưới lên tới 10.000 vệ tinh, được kỳ vọng sẽ cạnh tranh với Starlink do SpaceX phát triển.

Trường Chinh 12A (hay CZ-12A) là tên lửa cao 62 mét, có khả năng đưa 12 tấn hàng hóa lên quỹ đạo Trái đất tầm thấp. Phát triển từ Trường Chinh 12 sử dụng nhiên liệu kerosene (nhiên liệu gốc dầu mỏ), Trường Chinh 12A đã được nâng cấp để dùng methane và oxy lỏng.

Tên lửa Trường Chinh 12A được phóng thử sáng 23.12 nhưng việc thu hồi tầng một đã thất bại - Ảnh: Weibo

Vào tháng 1, cuộc thử nghiệm cất cánh và hạ cánh thẳng đứng của Trường Chinh 12A đã được tiến hành, nhưng kết quả không được công bố rộng rãi.

Ngày 3.12 vừa qua, Trung Quốc phóng tên lửa tái sử dụng đầu tiên của mình là Chu Tước 3 (hay Zhuque-3). Trong chuyến bay đầu tiên, Zhuque-3 đã đưa tầng hai lên quỹ đạo thành công, nhưng tầng đẩy đầu tiên không thể hạ cánh an toàn để tái sử dụng, do bốc cháy khi hạ độ cao tại khu vực dự kiến hạ cánh.

Đơn vị thiết kế Chu Tước 3 là LandSpace, công ty tên lửa tư nhân có trụ sở tại thủ đô Bắc Kinh. LandSpace cho biết một bất thường xảy ra trong giai đoạn hạ cánh đã được điều tra.

Đang chờ chuyến phóng đầu tiên tại Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền là Thiên Long 3, tên lửa do công ty hàng không vũ trụ tư nhân Space Pioneer (có trụ sở tại Bắc Kinh) thiết kế theo hướng tái sử dụng. Thế nhưng, chuyến bay đầu tiên dự kiến sẽ chưa thử nghiệm thu hồi tầng một tên lửa.

Tháng 12 là giai đoạn bận rộn với lịch phóng của Trung Quốc, khi nước này thực hiện nhiều vụ phóng vệ tinh bằng các tên lửa không tái sử dụng.

Theo tờ China Daily, riêng ngày 9.12 đã có ba tên lửa Trường Chinh được phóng trong cùng một ngày, mang theo các vệ tinh internet, một vệ tinh viễn thám và một vệ tinh thông tin liên lạc thử nghiệm.

Trung Quốc gây chú ý với siêu nhà máy vệ tinh lớn nhất châu Á

Siêu nhà máy có thể sản xuất 1.000 vệ tinh/năm sắp đi vào hoạt động là bước ngoặt quan trọng của Trung Quốc ở cuộc cạnh tranh không gian với Mỹ.

Khu phức hợp tại thành phố Văn Xương (tỉnh Hải Nam) rộng 60.000 m² được Trung Quốc quảng bá là nhà máy sản xuất vệ tinh lớn nhất châu Á, với dây chuyền tự động hóa cao, cho phép vệ tinh được chế tạo và đưa vào tên lửa ngay tại chỗ. Đây cũng là cơ sở duy nhất ở Trung Quốc kết hợp cả lắp ráp vệ tinh và tích hợp trực tiếp vào tên lửa Trường Chinh trước khi đưa ra bãi phóng Văn Xương.

Việc nhà máy sản xuất vệ tinh nằm ngay cạnh bãi phóng đem lại lợi thế mà ngay cả Mỹ cũng không có: Giảm chi phí vận chuyển, giảm rủi ro kỹ thuật và rút ngắn thời gian đưa vệ tinh lên quỹ đạo.

Trung Quốc cho biết nhà máy sẽ phục vụ chủ yếu cho mạng lưới Thousand Sails (Ngàn Cánh Buồm), dự kiến có 15.000 vệ tinh hoạt động trên quỹ đạo vào năm 2030. Theo Jonathan McDowell - chuyên gia tại Trung tâm Vật lý Thiên văn Harvard-Smithsonian, Thousand Sails hiện mới triển khai khoảng 108 vệ tinh lên quỹ đạo. Nhưng với năng lực sản xuất tăng tốc, Trung Quốc kỳ vọng sẽ thu hẹp khoảng cách lớn với Starlink trong vài năm tới.

Bên cạnh Thousand Sails, Trung Quốc còn theo đuổi ba dự án vệ tinh quỹ đạo thấp cực lớn khác là Guowang, Honghu và Qianfan. Đây đều là những chương trình mang tầm chiến lược quốc gia, với quy mô mỗi mạng có thể lên tới hàng chục nghìn vệ tinh, tương đương tham vọng tạo ra “siêu mạng internet không gian” do Trung Quốc tự chủ hoàn toàn.

Song đến nay, Starlink của Elon Musk vẫn là mạng internet vệ tinh quỹ đạo thấp lớn nhất thế giới với gần 9.000 vệ tinh đang hoạt động, hiện cung cấp dịch vụ ở hơn 125 quốc gia cùng vùng lãnh thổ. Starlink có thể mở rộng lên từ 12.000 đến 42.000 vệ tinh theo giấy phép được Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) phê duyệt.

Hiện Mỹ vẫn là quốc gia duy nhất đã triển khai thành công mạng internet vệ tinh quỹ đạo thấp quy mô lớn, thực sự thương mại hóa. Starlink cung cấp internet tốc độ cao, độ trễ thấp cho hàng triệu người dùng, từ vùng sâu vùng xa, sa mạc cho đến các khu vực chiến sự.

Đáng chú ý, Starlink đã chứng minh năng lực khi được sử dụng trong cuộc chiến tại Ukraine, từ liên lạc chiến trường, dẫn đường cho máy bay không người lái, điều phối pháo binh cho đến cứu trợ nhân đạo, tất cả đều dựa vào vệ tinh quỹ đạo thấp.

Điều này cho thấy một công ty tư nhân như SpaceX có thể ảnh hưởng đến chiến trường như thế nào, khiến cả giới quân sự lẫn chính phủ các nước hiểu ra rằng kiểm soát được mạng vệ tinh quỹ đạo thấp sẽ có lợi thế lớn trong chiến tranh thông tin và tác chiến điện tử.

Ngoài Starlink, Mỹ còn có dự án internet vệ tinh Amazon Kuiper, dự kiến triển khai thương mại từ 2026.

Amazon Kuiper bắt đầu đưa lô đầu tiên gồm 27 vệ tinh lên quỹ đạo thấp vào ngày 28.4 thông qua tên lửa Atlas V của hãng United Launch Alliance. Theo thông báo gần đây, Amazon cho biết đã phóng hơn 150 vệ tinh Kuiper lên quỹ đạo tầm thấp.

Amazon định xây dựng mạng lưới khoảng 3.232 – 3.236 vệ tinh Kuiper để phủ sóng internet toàn cầu. Gã khổng lồ thương mại điện tử Mỹ đã đặt hàng hơn 80 lần phóng với nhiều nhà cung cấp tên lửa khác nhau, từ United Launch Alliance, Blue Origin đến Arianespace.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/thu-hoi-ten-lua-tai-su-dung-2-lan-that-bai-trung-quoc-bi-my-bo-xa-10-nam-242713.html