Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng leo thang, không ít gia đình đang phải đối mặt với bài toán cân bằng thu chi đầy áp lực. Một câu chuyện chia sẻ gần đây trên mạng xã hội đã thu hút sự chú ý khi nói về tình trạng “vừa đủ sống” nhưng vẫn thường xuyên rơi vào thiếu trước hụt sau.
Câu chuyện này không chỉ phản ánh áp lực chi tiêu hàng tháng mà còn đặt ra câu hỏi về việc lựa chọn phương tiện di chuyển và quản lý ngân sách trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.
THU NHẬP 20 TRIỆU ĐỒNG/THÁNG VẪN “ÂM TIỀN”
Trong bài chia sẻ, một phụ nữ trẻ sống tại Hà Nội hiện đang nuôi hai con nhỏ cho biết gia đình 4 người của chị dù có tổng thu nhập 20 triệu đồng mỗi tháng vẫn rơi vào tình trạng thiếu trước hụt sau.
Sau khi trừ khoản nợ ngân hàng 7 triệu đồng/tháng, số tiền còn lại 13 triệu đồng được dùng cho toàn bộ chi phí sinh hoạt nhưng tháng nào cũng không đủ, dù gia đình không phải trả tiền thuê nhà. Quãng đường chị đi làm là 10 km và di chuyển bằng ô tô.
Theo mô tả của người phụ nữ, chị đã cố gắng đặt ra ngân sách 11 triệu đồng cho các khoản chi thiết yếu, song chưa từng đạt được mục tiêu này trong bất kỳ tháng nào.
Các khoản chi cố định của gia đình bao gồm tiền ăn uống khoảng 3,5 triệu đồng, học tiếng Anh cho một bé và ăn bán trú cho hai bé là 2,1 triệu đồng, bỉm sữa 600.000 đồng, chi phí đồ chơi và quần áo 300.000 đồng, xăng xe 1,5 triệu đồng, tiền điện, nước và Internet 1,5 triệu đồng, 500.000 đồng dành cho các nhu cầu mua sắm nhỏ lẻ.
Riêng khoản hiếu hỉ thường được gia đình giới hạn ở mức 1 triệu đồng/tháng. Trong tháng hiện tại, vì có tới ba đám cưới và hai đám tang, con số này đã tăng lên 2,5 triệu đồng, khiến chi tiêu tiếp tục thâm hụt.
Bảng chi tiêu gia đình được chia sẻ
Người phụ nữ cho biết tình trạng “âm tiền” diễn ra thường xuyên, gây áp lực tâm lý đáng kể. Câu chuyện của chị phản ánh phần nào thực tế mà nhiều gia đình trẻ đang đối mặt khi mức chi tiêu thiết yếu ngày càng tăng trong khi thu nhập không có nhiều biến động.
Trước những chia sẻ của người phụ nữ này, cư dân mạng đã bày tỏ sự đồng cảm khi cho rằng bài toán chi tiêu cho gia đình trẻ hiện nay ngày càng trở nên khó khăn. Không ít bình luận cho thấy họ cũng đang trong hoàn cảnh tương tự, phải tìm cách xoay xở hoặc tăng thêm thu nhập để cân bằng cuộc sống.
“Vén thế là cũng tạm ổn rồi mom, mình cũng tầm 15 triệu đồng cả con nhỏ 1 tuổi, 2 bạn lớn cấp 1. Cũng vén lắm rồi, tập tành bán hàng online mom ạ, mình bán hàng tháng cũng được 3 – 5 triệu đồng nên có chỗ đập vào đó, cố lên mom”, một ý kiến đưa ra lời khuyên nhằm giúp giảm bớt áp lực tài chính.
Bên cạnh sự đồng cảm, có người cho rằng vấn đề nằm ở việc lựa chọn phương tiện di chuyển và gợi ý nên cân nhắc điều chỉnh để giảm bớt chi phí hàng tháng.
“Chắc bạn ở quê, nhưng có khi đổi sang đi xe máy cho đỡ tiền chi phí đi lại, còn mọi cái không vén nổi”.
Một số người khác cũng đồng tình rằng hầu hết các khoản chi đều cố định và khó cắt giảm, ngoại trừ việc tiết kiệm chi phí xăng xe: “Không có khoản nào giảm được. Trừ tiền xăng xe, đi xe máy đi ạ”.
“10km thì xe máy đỡ được khoản xăng rồi còn không thì tăng thu nhập thôi chứ không biết vén thêm khoản nào nữa”, một người tiếp tục nhấn mạnh rằng với quãng đường 10 km, việc sử dụng xe máy có thể giúp giảm đáng kể chi phí, còn lại muốn cải thiện thì chỉ có thể tìm cách tăng thu nhập.
PHƯƠNG TIỆN NÀO “ĐỐT VÍ” NHIỀU HƠN?
Khi so sánh chi phí di chuyển giữa xe máy và ô tô, cần phân biệt giữa hai loại chi phí chính là chi phí cố định (khấu hao, bảo hiểm, đăng kiểm, thuế, phí bảo trì đường bộ, phí gửi xe…) và chi phí biến đổi, tức chi phí phát sinh khi di chuyển như nhiên liệu (xăng, dầu hoặc điện), bảo trì, sửa chữa phụ tùng, lốp hay hao mòn sử dụng.
Về chi phí di chuyển bằng xe máy, lợi thế lớn nằm ở chi phí vận hành rất thấp. Theo báo cáo JICA cho thấy chi phí sở hữu và vận hành xe máy tại Hà Nội rất thấp theo tiêu chí chi phí/km, phần lớn vì khấu hao của xe máy gần như bằng 0.
Hơn nữa, chi phí bảo hiểm bắt buộc cho xe máy cũng rất nhỏ. Theo quy định năm 2024, xe máy có dung tích xi lanh dưới 50cc chịu mức phí bảo hiểm khoảng 55.000 đồng/năm, xe từ 50cc trở lên là 60.000 đồng/năm.
Nếu là xe máy điện, chi phí nhiên liệu (điện) thường thấp hơn rất nhiều so với xăng, và chi phí bảo trì như thay bình điện, lốp, phanh cũng dễ kiểm soát hơn do cấu trúc đơn giản hơn xe lớn.
Tuy nhiên, xe máy vẫn có hạn chế nếu sử dụng cho quãng đường rất dài hoặc chở nhiều người vì sự tiện nghi, an toàn kém hơn ô tô, chi phí sửa chữa nếu hỏng các bộ phận quan trọng (ắc-quy, bình điện) dù thấp hơn ô tô nhưng vẫn phát sinh theo thời gian.
Về ô tô, chi phí cố định cao hơn nhiều. Một khoản đáng kể là lệ phí trước bạ. Theo cập nhật từ 1/7/2025, mức lệ phí trước bạ cho xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi là 10% với lần đầu, từ lần thứ 2 trở đi (áp dụng thống nhất toàn quốc) là 2%.
Chi phí cố định dành cho ô tô cao hơn xe máy nhiều
Bên cạnh đó, theo Nghị định 90/2023/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/2/2024, phí sử dụng đường bộ đối với ô tô con (dưới 10 chỗ) được quy định ở mức 130.000 đồng/tháng nếu đóng theo chu kỳ 1 tháng hoặc 1.560.000 đồng/năm nếu đóng theo chu kỳ 12 tháng.
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc cũng là một chi phí cố định. Ví dụ, cho ô tô dưới 6 chỗ, mức bảo hiểm là khoảng 437.000 đồng/năm theo quy định năm 2024.
Ngoài ra, ô tô còn chịu chi phí đăng kiểm. Theo biểu phí đăng kiểm tại một số bảng phí, ô tô dưới 10 chỗ khi kiểm định định kỳ chịu khoản 240.000 đồng cho phí kiểm định.
Đối với chi phí biến đổi khi sử dụng ô tô, nhiên liệu là khoản lớn. Đối với xe sử dụng động cơ xăng hoặc dầu, mức tiêu hao nhiên liệu trung bình từ 6 - 9 lít/100 km. Với giá xăng hiện nay khoảng gần 20.000 đồng mỗi lít, mỗi 1.000 km vận hành có thể tiêu tốn từ 1 đến 2 triệu đồng tiền nhiên liệu. Xe hybrid tiết kiệm hơn, chỉ tiêu hao khoảng 4 đến 6 lít/100 km nhưng chi phí mua xe ban đầu cao hơn.
Trong khi đó, xe điện có lợi thế lớn về chi phí vận hành, khi mỗi 100 km chỉ tiêu tốn từ 25.000 - 40.000 đồng tiền điện. Tuy vậy, người dùng xe điện cần đầu tư thêm chi phí lắp đặt trạm sạc tại nhà, dao động từ 10 - 30 triệu đồng. Ở các khu căn hộ chung cư, việc này còn phức tạp hơn do liên quan đến hạ tầng và quy định vận hành.
Không chỉ vậy, chi phí bảo trì ô tô cao hơn. Ô tô cần thay dầu động cơ, ắc-quy, lọc gió, bugi, lốp lớn hơn và chi phí bảo dưỡng định kỳ có thể vào khoảng 3 – 5 triệu đồng/lần tùy xe phổ thông hoặc cao cấp.
Những chi phí “ẩn” như khấu hao xe (giá trị ô tô giảm theo thời gian), chi phí cơ hội vốn (vốn bỏ ra mua xe), rủi ro sửa chữa lớn hơn nếu hỏng nặng và chi phí bảo hiểm toàn phần hoặc thân vỏ (nếu chủ xe mua thêm) cũng khiến ô tô trở nên tốn kém hơn tổng chi phí sở hữu so với xe máy.
Về kịch bản sử dụng, nếu bạn di chuyển hàng ngày trong thành phố với quãng đường ngắn và tần suất cao, xe máy (đặc biệt xe điện) thường là lựa chọn tiết kiệm hơn nhiều nhờ chi phí cố định và chi phí vận hành thấp.
Ngược lại, nếu di chuyển quãng đường dài, chở gia đình hoặc nhu cầu an toàn và thoải mái cao hơn, ô tô có thể phù hợp hơn dù chi phí nhiên liệu, bảo trì và khấu hao sẽ cao hơn rõ rệt.
Trong dài hạn, xe máy điện có thể mang lại chi phí sử dụng rất cạnh tranh, nhưng ô tô vẫn có vị trí nếu chủ xe ưu tiên sự tiện nghi, an toàn và khả năng sử dụng cho nhiều mục đích.
Hạ Vy