Thử vũ khí hạt nhân: Nước nào đã thử và vì sao dừng lại?

3 giờ trướcBài gốc

Một vụ thử hạt nhân tại quần đảo Marshall, tài liệu do Thư viện Quốc hội Mỹ công bố năm 1946.

Kỷ nguyên hạt nhân

Kỷ nguyên hạt nhân bắt đầu vào tháng 7/1945 khi Mỹ thử nghiệm quả bom nguyên tử đầu tiên tại Alamogordo, bang New Mexico. Chỉ một tháng sau, hai quả bom được thả xuống Hiroshima và Nagasaki đã buộc Nhật Bản đầu hàng, chấm dứt Thế chiến thứ II.

Đến năm 1949, Liên Xô thử thành công bom hạt nhân đầu tiên, mở đầu cho cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân giữa hai siêu cường. Trong giai đoạn từ 1945 đến khi Hiệp ước Cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) được ký năm 1996, hơn 2.000 vụ thử đã diễn ra, trong đó Mỹ thực hiện 1.032 vụ, Liên Xô 715 vụ, Pháp 210 vụ, Anh và Trung Quốc mỗi nước 45 vụ.

Kể từ khi CTBT được ký kết, thế giới chỉ chứng kiến 10 vụ thử. Ấn Độ tiến hành hai vụ vào năm 1998, Pakistan cũng hai vụ vào năm 1998, và CHDCND Triều Tiên đã tiến hành các vụ thử vào các năm 2006, 2009, 2013, 2016 (hai lần) và 2017, theo Liên Hợp Quốc.

Mỹ thử nghiệm lần cuối năm 1992, Trung Quốc và Pháp năm 1996, trong khi Nga - quốc gia kế thừa kho vũ khí hạt nhân của Liên Xô - chưa từng thử đầu đạn hạt nhân dù gần đây tiến hành diễn tập và thử tên lửa, ngư lôi năng lượng hạt nhân.

Tại sao các vụ thử bị dừng lại?

Các vụ thử hạt nhân bị dừng lại chủ yếu do lo ngại về ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe con người và môi trường. Những khu vực như Thái Bình Dương và Kazakhstan từng hứng chịu hậu quả nặng nề, với hàng triệu người bị phơi nhiễm phóng xạ.

Hiệp ước CTBT, được ký năm 1996, cấm mọi vụ nổ hạt nhân ở bất kỳ đâu. Nga đã phê chuẩn hiệp ước này năm 2000 nhưng đến năm 2023, Tổng thống Vladimir Putin đã rút lại phê chuẩn, đưa nước này về cùng vị thế pháp lý với Mỹ - quốc gia mới chỉ ký mà chưa bao giờ phê chuẩn hiệp ước.

Tại sao Mỹ muốn nối lại hoạt động thử nghiệm?

Việc thử hạt nhân có thể được tiến hành trở lại vì hai mục đích: Kỹ thuật và chính trị. Các vụ thử giúp thu thập dữ liệu về hiệu quả của vũ khí mới hoặc kiểm chứng độ tin cậy của kho vũ khí cũ. Nhưng quan trọng hơn, nó còn là thông điệp thể hiện sức mạnh chiến lược. Ông Putin từng cảnh báo nếu Mỹ thử lại, Nga cũng sẽ làm theo, nhấn mạnh rằng một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân toàn cầu đã khởi động.

Hiện nay, theo Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ (FAS), Nga sở hữu khoảng 5.459 đầu đạn hạt nhân, còn Mỹ có khoảng 5.177 đầu đạn. Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí (ACA) ước tính kho dự trữ của Mỹ là 5.225 đầu đạn và của Nga là 5.580. Số lượng vũ khí hạt nhân toàn cầu đã giảm mạnh từ hơn 70.000 đầu đạn vào năm 1986 xuống còn khoảng 12.000 hiện nay, phần lớn vẫn nằm trong tay hai siêu cường này. Trung Quốc đứng thứ ba với khoảng 600 đầu đạn, tiếp theo là Pháp (290), Anh (225), Ấn Độ (180), Pakistan (170), Israel (90) và Triều Tiên (50).

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/thu-vu-khi-hat-nhan-nuoc-nao-da-thu-va-vi-sao-dung-lai-10393681.html