Theo báo cáo mới nhất của UBND TP HCM, Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP HCM sẽ đặt trên địa bàn quận 1 và khu đô thị mới Thủ Thiêm, với tổng diện tích khoảng 783 ha, tổng mức đầu tư khoảng 172.000 tỉ đồng (tương đương 7 tỉ USD).
Những bước tiến mới
Dự kiến, trong tuần làm việc cuối cùng của kỳ họp thứ 9, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết về phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và Đà Nẵng.
Theo kế hoạch triển khai Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP HCM, khu lõi của trung tâm với diện tích khoảng 9,2 ha sẽ được đầu tư xây dựng trụ sở của các cơ quan quản lý, giám sát và tài phán trong giai đoạn đầu (dự kiến kéo dài 2 - 3 năm), cần khoảng 16.000 tỉ đồng, chủ yếu huy động từ các nhà đầu tư chiến lược. Riêng chi phí đầu tư xây dựng trụ sở cho các cơ quan của trung tâm tài chính dự kiến 2.000 tỉ đồng, sử dụng nguồn vốn đầu tư công. Hồ sơ đang được chuẩn bị để trình các cấp có thẩm quyền xem xét.
TP HCM đề xuất xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế trên địa bàn quận 1 và khu đô thị mới Thủ Thiêm, với tổng diện tích khoảng 783 ha. Ảnh: DUY PHÚ
TP HCM cũng đang xây dựng đề án phát triển nguồn nhân lực cho trung tâm tài chính quốc tế, trước mắt tập trung vào đội ngũ quản lý, điều hành. Nội dung đề án bao gồm việc hoàn thiện khung năng lực cho các vị trí công việc, tiêu chí bổ nhiệm, phương thức huy động nhân sự và danh sách ứng viên lãnh đạo, quản lý. TP HCM sẽ cử nhân sự tham gia các khóa đào tạo, khảo sát mô hình vận hành trung tâm tài chính quốc tế tại Anh, Hồng Kông - Trung Quốc, Thượng Hải - Trung Quốc, Astana - Kazakhstan...
Mới đây, Chính phủ đã phê duyệt Đề án thành lập Khu Thương mại tự do Đà Nẵng. Khu thương mại này được kỳ vọng sẽ hỗ trợ trực tiếp Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP Đà Nẵng, góp phần hình thành hệ thống hạ tầng kinh tế đồng bộ, thông minh và có năng lực cạnh tranh cao.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, TS Cấn Văn Lực, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cho biết mô hình trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam đang được triển khai theo hướng "một trung tâm - hai địa điểm" đặt tại TP HCM và Đà Nẵng. Hai trung tâm này được vận hành theo các định hướng và quy định khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu chung là tăng cường khả năng huy động, phân bổ nguồn lực tài chính hiệu quả hơn, thông qua một thị trường tài chính hiện đại. Đây là nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh Việt Nam rất cần nguồn vốn trung và dài hạn cho phát triển kinh tế - xã hội.
"Để mô hình đi vào thực chất và phát huy hiệu quả, cần có một lộ trình triển khai cụ thể, đồng bộ và quyết liệt hơn. Tại TP HCM, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế cần gắn với việc nâng hạng thị trường chứng khoán, phát triển sàn giao dịch hàng hóa, tiến tới thành lập sàn giao dịch vàng - một cấu phần quan trọng của hệ sinh thái tài chính. TP HCM cũng cần chú trọng phát triển việc quản lý tài sản và tài chính số - những lĩnh vực tuy còn nhiều thách thức nhưng rất cần thiết" - TS Cấn Văn Lực nhìn nhận.
Xây dựng lộ trình mở cửa tài chính phù hợp
Về việc thu hút nhà đầu tư, báo cáo của UBND TP Đà Nẵng cho thấy thành phố đã chủ động tổ chức các đoàn công tác ra nước ngoài nhằm tiếp xúc, làm việc với các đối tác để trao đổi cơ hội đầu tư và phát triển hạ tầng trung tâm tài chính quốc tế.
Đến nay, TP Đà Nẵng đã thu hút được sự quan tâm và cam kết cụ thể từ hơn 10 nhà đầu tư. Đáng chú ý, 3 liên doanh gồm Makara Capital, Terne Holding và Trump Organization đã bày tỏ mong muốn trở thành nhà đầu tư chiến lược cho dự án trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng.
Tại TP HCM, theo các chuyên gia, nếu triển khai thành công trung tâm tài chính quốc tế sẽ góp phần thu hút thêm các nhà đầu tư chiến lược, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn với lãi suất thấp hơn.
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, nhận định việc phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và Đà Nẵng là chủ trương lớn, thể hiện khát vọng nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu. Đây không chỉ là chính sách tài chính mà còn là một bước đột phá chiến lược nhằm thu hút dòng vốn quốc tế chất lượng cao, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Trong bối cảnh thế giới đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng và dòng vốn, việc hình thành trung tâm tài chính quốc tế là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò trong mạng lưới tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa kỳ vọng này, các đề án cần được triển khai thận trọng, trong khuôn khổ thể chế, năng lực điều hành và giám sát phù hợp với điều kiện trong nước.
Ông Tuấn cũng lưu ý tự do hóa tài chính là "con dao hai lưỡi" - nếu được thực hiện bài bản thì có thể tạo động lực tăng trưởng lớn nhưng nếu thiếu kiểm soát lại rất dễ dẫn đến bất ổn tài chính. Bài học từ Thái Lan, Indonesia, Argentina hay Mexico cho thấy việc mở cửa tài chính quá nhanh, thiếu đồng bộ hoặc thiếu nền tảng thể chế vững chắc đều có thể gây ra khủng hoảng tài chính sâu rộng.
"Nỗ lực xây dựng trung tâm tài chính quốc tế là đúng hướng. Điều quan trọng là Việt Nam cần song hành với việc cải cách thể chế, nâng cao năng lực giám sát và xây dựng lộ trình mở cửa tài chính có kiểm soát, phù hợp với năng lực thực tế" - TS Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh.
Nhà đầu tư kỳ vọng
Bà Nguyễn Thúy Hạnh, Tổng Giám đốc Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam, cho rằng việc xây dựng thành công trung tâm tài chính quốc tế sẽ mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và các tổ chức tài chính trong nước, khu vực và quốc tế.
Theo bà Hạnh, các nhà đầu tư kỳ vọng khi đặt trụ sở hoặc văn phòng giao dịch tại trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam, họ sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế, giảm chi phí tuân thủ pháp luật và tăng hiệu quả hoạt động. Các sản phẩm dịch vụ tài chính cũng sẽ đa dạng hơn, như ngân hàng số, tiền số, giao dịch hàng hóa và hoạt động ngoại hối linh hoạt hơn...
TS Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP HCM, cho rằng để trung tâm thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế phát triển đồng bộ, cần có quy hoạch tích hợp, chia sẻ hạ tầng, thể chế và nguồn lực. Cần áp dụng cơ chế "sandbox thể chế" để thử nghiệm chính sách tài chính xanh, fintech, tài sản số, logistics xuyên biên giới.
"Nên triển khai theo nguyên tắc vừa làm vừa hoàn thiện thể chế, tránh việc chờ đủ luật mới bắt đầu. Chúng ta có thể học theo mô hình "thử nghiệm có kiểm soát" như Trung Quốc từng áp dụng ở Thâm Quyến và Thượng Hải. Cần tập trung vào các lĩnh vực đột phá như tài chính xanh, tài chính thương mại, tài chính số, phục vụ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp vừa và nhỏ, start-up… Nếu triển khai đúng hướng, Khu Thương mại tự do và Trung tâm Tài chính quốc tế Đà Nẵng không chỉ là "phòng thí nghiệm" mà còn là mô hình mẫu cho cải cách thể chế kinh tế quốc gia" - ông Thắng nhận định.
THÁI PHƯƠNG