Thực hư việc nuôi con bằng sữa mẹ làm mẹ mất sức, sút cân?

14 giờ trướcBài gốc

Vì sao mẹ dễ mệt khi cho con bú?

Theo TS.BS Hoàng Thị Đức Ngàn, bú mẹ làm tăng nhu cầu năng lượng và có thể khiến mẹ mệt nếu không được bù đắp bằng dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý. Bác sĩ lý giải: "Sản xuất sữa tiêu tốn khoảng 500 - 700 kcal mỗi ngày trong 6 tháng đầu nếu nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ. Sau 6 tháng, khi trẻ bắt đầu ăn dặm, mức tiêu hao giảm còn khoảng 400 - 500 kcal/ngày. Ngoài năng lượng, nhu cầu protein, vitamin và khoáng chất cũng tăng nhẹ. Nếu mẹ không ăn đủ hoặc thiếu ngủ, cảm giác mệt mỏi là điều dễ hiểu".

Nội dung

Vì sao mẹ dễ mệt khi cho con bú?

Không phải mẹ nào cũng sụt cân quá mức

Tuy vậy, không phải mọi bà mẹ đều sụt cân quá mức hay rơi vào tình trạng suy nhược. Bác sĩ Ngàn nhấn mạnh, việc cho con bú sữa mẹ không nhất thiết gây suy nhược hay sụt cân nhiều ở hầu hết phụ nữ khi họ có chế độ ăn và hỗ trợ hợp lý. Nguy cơ thật sự phụ thuộc vào nhiều yếu tố: dự trữ năng lượng trước sinh, chế độ ăn sau sinh, tần suất bú, chất lượng giấc ngủ, tình trạng tâm lý và bệnh lý kèm theo.

Một số yếu tố có thể khiến mẹ dễ mệt hoặc giảm cân nhanh hơn trong thời gian cho con bú gồm: Bú mẹ ban đêm có thể phá vỡ chu kỳ ngủ, khiến mẹ khó hồi phục sức lực. Thêm vào đó, sự thay đổi nội tiết tố hậu sản (prolactin, oxytocin…) vừa kích thích tiết sữa, vừa ảnh hưởng tới tâm trạng, cảm giác thèm ăn và mức độ tỉnh táo. Áp lực chăm con, thiếu sự hỗ trợ và thậm chí trầm cảm sau sinh cũng góp phần lớn vào cảm giác suy nhược.

Không phải mẹ nào cũng sụt cân quá mức

Các bà mẹ cho con bú trung bình đốt cháy thêm 500 calo mỗi ngày. Ảnh: Giang Phạm.

Bú mẹ không đồng nghĩa chắc chắn sẽ gầy đi hoặc mất sức. Thực tế, tình trạng này chỉ xảy ra khi nhu cầu tăng cao nhưng nguồn bù đắp không đủ, hoặc khi có các yếu tố nguy cơ sau:

Dự trữ năng lượng trước sinh thấp (BMI thấp, suy dinh dưỡng).
Chế độ ăn sau sinh thiếu calo/protein, kiêng khem không cần thiết.
Mất máu khi sinh hoặc mắc bệnh nền như thiếu máu, cường giáp, bệnh mạn tính.
Tâm lý bất ổn: trầm cảm sau sinh, lo âu làm giảm ăn, giảm sức.
Dùng thuốc ảnh hưởng tiết sữa hoặc gây mệt như thuốc cường dopamin, estrogen liều cao…
Hút thuốc, uống rượu làm giảm sữa và suy dinh dưỡng.

Ở khía cạnh chăm bé, mẹ cho con bú sữa mẹ hoàn toàn sẽ cần sản xuất nhiều sữa, đặc biệt nếu bú đêm liên tục hoặc gặp vấn đề kỹ thuật (ngậm bắt vú sai, tắc tia sữa, đau vú) dễ dẫn đến thiếu ngủ và căng thẳng.

Ngoài ra, các yếu tố xã hội như thiếu hỗ trợ gia đình, phải đi làm sớm, hoặc điều kiện kinh tế hạn chế cũng khiến mẹ khó duy trì chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý. Về mặt y tế, nếu trẻ bú kém hoặc mắc bệnh, mẹ thường phải cho bú nhiều hơn hoặc kết hợp hút sữa, dẫn đến tăng mệt mỏi.

Khi nào cần lo ngại?

TS.BS Hoàng Thị Đức Ngàn cho biết, cảm giác mệt mỏi hay sụt cân nhẹ trong những tuần đầu sau sinh thường là phản ứng sinh lý bình thường, bởi cơ thể mẹ đang vừa phục hồi vừa đáp ứng nhu cầu tiết sữa. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, đó có thể là lời cảnh báo sức khỏe không nên bỏ qua. Theo đó, các dấu hiệu cảnh báo gồm:

Sụt hơn 0,5–1kg mỗi tuần sau giai đoạn 2–3 tuần hậu sản.
Mệt mỏi kèm hoa mắt, hụt hơi hoặc da xanh xao, có thể mẹ bị thiếu máu hoặc suy dinh dưỡng.
Mất ngủ kéo dài, tâm trạng buồn bã, lo âu hay các biểu hiện trầm cảm sau sinh.
Lượng sữa giảm rõ rệt cùng với việc trẻ không tăng cân như mong đợi.

Theo bác sĩ Ngàn, phát hiện sớm và xử lý kịp thời những dấu hiệu này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe người mẹ mà còn đảm bảo nguồn sữa và sự phát triển của trẻ.

Mẹo giảm cân an toàn khi cho con bú và chế độ dinh dưỡng giúp mẹ không kiệt sức

Bác sĩ Ngàn chia sẻ, việc giảm cân sau sinh là nhu cầu chính đáng, nhưng nếu đang nuôi con bằng sữa mẹ, mẹ nên tiến hành một cách từ từ và an toàn. Tốc độ giảm hợp lý là không quá 0,5 kg mỗi tuần. Chế độ ăn kiêng quá khắc nghiệt, dưới 1500 kcal mỗi ngày, có thể làm giảm lượng sữa. Thay vào đó, hãy kết hợp ăn uống đủ chất với tập thể dục nhẹ đến vừa, bắt đầu sau 6 tuần nếu sinh thường hoặc 8-12 tuần nếu sinh mổ, và luôn theo chỉ định của bác sĩ. Kế hoạch quản lý cân nặng cũng cần dựa trên tình trạng sức khỏe, chế độ dinh dưỡng của cả mẹ và bé, cũng như điều kiện sống của gia đình.

Đặc biệt, để đảm bảo sức khỏe và duy trì nguồn sữa, mẹ cần tăng năng lượng khẩu phần: khoảng 500 kcal/ngày với mẹ có dinh dưỡng tốt, hoặc 675 kcal/ngày với mẹ có dinh dưỡng kém. Nên chia các bữa ăn trong ngày thành 3–6 lần/ngày với thực phẩm đa dạng, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng. Bổ sung thêm protein, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất như vitamin A, D, sắt, folic, canxi, kẽm… là điều cần thiết để cơ thể phục hồi nhanh và duy trì sức khỏe lâu dài.

Ngoài năng lượng, thành phần dinh dưỡng cũng cần được chú ý. Mẹ nên bổ sung thêm khoảng 19g protein mỗi ngày (tương đương 100g thịt, cá hoặc trứng) và khoảng 10g chất béo, ưu tiên chất béo không no, chuỗi dài nhiều nối đôi có trong cá biển, quả bơ, các loại hạt và dầu thực vật. Việc bổ sung vitamin và khoáng chất cũng rất quan trọng: sắt, acid folic hoặc đa vi chất, canxi, vitamin D và kẽm đều đóng vai trò hỗ trợ quá trình phục hồi, tăng cường sức khỏe và đảm bảo chất lượng sữa.

Khi chế độ ăn được cân đối giữa năng lượng, protein, chất béo, vitamin và khoáng chất, kết hợp với việc nghỉ ngơi hợp lý, phần lớn bà mẹ có thể tránh được tình trạng kiệt sức, dù đang nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ.

Bên mẹ trên hành trình nuôi con

Chăm sóc sức khỏe bà mẹ sau sinh không chỉ là vấn đề y tế mà còn là trách nhiệm xã hội. Không nên đổ lỗi cho người mẹ khi họ mệt mỏi hoặc sụt cân, bởi nguyên nhân thường đến từ nhiều yếu tố. Trong hầu hết trường hợp, nuôi con bằng sữa mẹ vẫn là lựa chọn tối ưu cho sức khỏe của cả mẹ và bé. Tuy nhiên, nếu vì lý do bất khả kháng mà người mẹ không thể cho bú, cần tôn trọng quyết định này và đảm bảo họ đã được tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ đầy đủ (nhưng vẫn không thể thực hiện được), hỗ trợ để sử dụng sữa công thức một cách an toàn, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của trẻ. Ngoài ra, các chính sách nghỉ thai sản, môi trường làm việc hỗ trợ việc cho bú và các nhóm cộng đồng chia sẻ kinh nghiệm sẽ giúp bà mẹ duy trì sức khỏe và tinh thần tốt hơn.

Phương Anh

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/thuc-hu-viec-nuoi-con-bang-sua-me-lam-me-mat-suc-sut-can-169250819223629866.htm