Thuốc lá mới: Cần hoàn thiện lỗ hổng pháp lý

2 ngày trướcBài gốc

Tại tọa đàm “Hoàn thiện pháp luật để kiểm soát thuốc lá mới - Từ thực tiễn đến chính sách” do báo Đại đoàn kết tổ chức ngày 3/6, ông Lê Thành Hưng - Trưởng Phòng Tiêu chuẩn nông nghiệp thực phẩm, Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, việc nhận diện đúng bản chất của sản phẩm rất quan trọng để đưa ra các chính sách kiểm soát phù hợp và hiệu quả. Cụm từ “thuốc lá mới” không còn phản ánh đúng tính chất “mới” của những sản phẩm này. Trên thế giới, các loại thuốc lá mới đã xuất hiện hơn 30 năm qua. Còn tại Việt Nam, các sản phẩm này có mặt hàng chục năm nay dưới nhiều chủng loại sản phẩm khác nhau, phổ biến nhất là hai loại gồm thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá nung nóng (TLNN).

(Ảnh minh họa)

Hiện nay khái niệm về các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) chưa được quy định rõ ràng trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Điều này gây khó khăn cho cơ quan có thẩm quyền trong việc xác định mức xử phạt các hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, nhập lậu, sản xuất, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác.

Do đó, bước đầu tiên cần thực hiện là làm rõ định nghĩa và phân loại chính xác, riêng biệt giữa TLĐT và TLNN. Nhiều văn bản quốc tế cũng đã xác nhận TLNN là sản phẩm thuốc lá vì có cấu tạo nguyên liệu từ thành phần cây thuốc lá, khác quá trình sản xuất, chế biến và cách sử dụng khác với thuốc lá truyền thống - chỉ làm nóng mà không đốt cháy. Năm 2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận, TLNN chứa thuốc lá nên là sản phẩm thuốc lá. Do vậy, TLNN đã được WHO khuyến nghị quản lý theo khung pháp lý hiện hành của nước sở tại áp dụng đối với các sản phẩm thuốc lá (như thuốc lá điếu, xì gà …), và tách bạch hoàn toàn với TLĐT.

Cũng theo ông Lê Thành Hưng, bên cạnh WHO, nhiều tổ chức quốc tế khác cũng đã ban hành các tiêu chuẩn liên quan đến TLNN. Đáng chú ý, trong năm 2024, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã công bố bộ tiêu chuẩn về thuật ngữ và định nghĩa của TLNN, khẳng định rằng TLNN không phải là TLĐT. TLNN cũng không phải là thuốc lá điếu truyền thống vì khác cơ chế hoạt động (TLNN không đốt cháy điếu thuốc, còn thuốc lá truyền thống đốt cháy điếu thuốc).

Đồng thời, ISO cũng đã ban hành các tiêu chuẩn liên quan đến khí thải từ TLNN – một yếu tố đặc thù cần được thu thập và nghiên cứu riêng biệt nhằm phục vụ công tác đánh giá tác động và xây dựng quy chuẩn quản lý.

Về mức độ gây hại, ông Hưng cho hay, TLNN chỉ sinh ra hàm lượng CO (cacbon monoxit) dưới 0,3 miligam/100ml khí thấp hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống vì cần phải đốt cháy trực tiếp điếu thuốc. Vì vậy, ông đề xuất cần cân nhắc các yếu tố khoa học trong quá trình xây dựng và sửa đổi hệ thống pháp luật liên quan.

Ở góc độ pháp lý, ông Lê Đại Hải, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư phân tích: Khái niệm “thuốc lá” được định nghĩa là “sản phẩm được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá, được chế biến dưới dạng thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi, thuốc lào” và cũng bao gồm “các dạng khác” – điều mà các nhà làm luật đã dự trù cho những thay đổi trong tương lai.

Do vậy, "TLNN đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL). Thuốc lá truyền thống và TLNN chỉ khác nhau ở công cụ hỗ trợ cho việc hút thuốc (TLNN sử dụng thiết bị làm nóng mà không đốt cháy trực tiếp điếu thuốc – PV)”, ông Hải khẳng định.

Các chuyên gia tham dự tọa đàm khẳng định thực tế hiện nay với quan điểm bảo vệ sức khỏe toàn dân, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết cấm các loại sản phẩm thuốc lá mới Nghị quyết 173/2024/QH15 (Nghị quyết 173). Do đó, theo ông Lê Đại Hải, trách nhiệm của các bộ ngành liên quan là cần thể chế hóa chính sách của Đảng, Quốc hội thành pháp luật.

“Đầu tiên là sửa Luật PCTHTL. Song song đó, sửa danh mục của Luật Đầu tư, gồm 2 danh mục: hàng hóa bị cấm và hàng hóa được phép kinh doanh có điều kiện. Theo đó, sửa điều khoản ‘thuốc lá là sản phẩm kinh doanh có điều kiện, trừ TLĐT, TLNN’; và đưa TLĐT, TLNN vào danh mục cấm. Tiếp theo là Luật quản lý ngoại thương cần đưa các sản phẩm này vào danh mục cấm xuất nhập khẩu”, ông Hải làm rõ các quy trình sửa các luật liên quan để hoàn thiện thể chế trong việc thực thi Nghị quyết 173

Đại diện cho Bộ Công Thương, ông Trần Thành Trung, Phòng Công nghiệp tiêu dùng, thực phẩm, Cục Công nghiệp cũng nhấn mạnh, cần điều chỉnh các luật và văn bản quy phạm pháp luật liên quan để phân biệt tách bạch giữa các nhóm thuốc lá mới, nhằm đưa Nghị quyết 173 đi vào thực tiễn. Hiện nay, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế và Bộ Tư pháp để sớm đưa ra định nghĩa về hai loại sản phẩm này, tạo cơ sở pháp lý cho công tác quản lý đồng bộ về thể chế và minh bạch.

Hà Giang

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/thuoc-la-moi-can-hoan-thien-lo-hong-phap-ly-d58889.html