Thủy điện phải 'chia lửa' nguồn nước với hạ du trong mùa cạn

3 giờ trướcBài gốc

"Chìa khóa" giải bài toán hạn hán khắc nghiệt tại các vùng đất dốc

Tại Diễn đàn “Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ chiến lược trong phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn phục vụ nông nghiệp thông minh, ứng phó biến đổi khí hậu góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, ở Việt Nam, biến đổi khí hậu gây ra hạn hán và thiếu nước ở nhiều vùng trên cả nước. Thực trạng này đã ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và sản xuất nông nghiệp...

Ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

Đặc biệt trong đó, khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên tình trạng hạn hán và thiếu nước diễn biến ngày càng nghiêm trọng. Cùng với đó là suy giảm nguồn nước mặt và nước ngầm ngày càng gay gắt. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới tư duy, phương thức quản lý và sử dụng nước trong nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững và thích ứng.

Số liệu thống kê cho thấy trong vòng 25 năm trở lại đây, khu vực Tây Nguyên đã trải qua 17 đợt hạn hán lớn, với diện tích ảnh hưởng rộng và giá trị thiệt hại có xu hướng gia tăng. Trong khi đó, nguồn nước ngầm hiện nay đang bị suy thoái cũng dẫn tới gia tăng chi phí sản xuất và tình trạng khan hiếm nước tưới cho cây trồng vào một số thời điểm quan trọng trong vụ sản xuất.

“Nền nông nghiệp nơi đây vẫn chủ yếu dựa vào nước mưa, khiến khu vực này dễ bị tổn thương trước hạn hán kéo dài, làm suy giảm khả năng phục hồi của cộng đồng. Các nghiên cứu của FAO đã cho thấy nước là nền tảng của sự sống, động lực cho phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội. Biến đổi khí hậu sẽ không phải dừng ở đó, càng ngày sẽ càng khắc nghiệt hơn. Bên cạnh việc đầu tư hệ thống thủy lợi, lâu dài hơn nữa vẫn phải chuyển đổi cơ cấu sản xuất trong nông nghiệp để làm sao ứng phó với hạn hán tốt hơn. Cây trồng thích ứng tốt hơn với thời tiết, sử dụng ít nước hơn mà không ảnh hưởng năng suất. Trong bối cảnh chuyển đổi sang nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sinh thái, việc nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là giải pháp chiến lược, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, giảm chi phí sản xuất, bảo vệ tài nguyên nước và môi trường sinh thái. Đây cũng là nội dung quan trọng trong thực hiện các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia”, ông Nguyễn Hoài Nam chia sẻ.

Ngoài ra, theo ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng hạn hán, thiếu nước ở nhiều, trong khi nhu cầu nước ngày càng tăng. Nhiều công trình thủy lợi đã xuống cấp, thiếu đồng bộ, làm gia tăng nguy cơ mất an ninh nguồn nước.

“Để khắc phục khó khăn, cần đẩy mạnh hơn nữa quá trình chuyển đổi số, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy lợi để thích ứng với thực trạng hạn hán. Thực tế quá trình chuyển đổi số đã bắt đầu gặt hái được những thành quả đáng ghi nhận, tạo đà cho các bước tiến xa hơn. Nền tảng xã hội với tỷ lệ người dân sử dụng Internet và điện thoại thông minh ở mức cao là điều kiện lý tưởng để đưa các ứng dụng công nghệ vào đời sống sản xuất của nông dân. Ngoài ra cần có cơ chế chính sách khuyến khích kịp thời…”, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi chia sẻ.

Các hồ thủy điện ưu tiên điều tiết nước cứu cây trồng mùa hạn

Ông Nguyễn Thành Long, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai tỉnh Đắk Lắk cho biết, tình trạng hạn hán xảy ra trên địa bàn tỉnh trong những tháng mùa khô tương đối nghiêm trọng. Đặc biệt là những tháng 1-4 trong năm. Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và tưới tiêu cho nông nghiệp.

Ông Nguyễn Thành Long, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai tỉnh Đắk Lắk

“Để khắc phục khó khăn, vào mùa khô, ngoài thực hiện tổng hợp các giải pháp, chúng tôi có yêu cầu các công trình thủy điện phải phối hợp cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp ở hạ du. Cùng với đó là nghiên cứu giải pháp dự trữ nước ngầm qua hình thức thẩm thấu khác nhau, làm sao khi nước mặt được đưa xuống được kiểm soát, tránh gây ô nhiễm mực nước ngầm. Song song với đó là làm tốt công tác quy hoạch, cấp phép và đi kiểm tra những nơi khai thác nước ngầm”, ông Nguyễn Thành Long cho hay.

Để giải quyết một số khó khăn về nguồn lực, ông Long đề xuất ưu tiên lồng ghép và huy động hiệu quả các nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình phát triển nông nghiệp bền vững, Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu, các dự án ODA… để đầu tư hạ tầng tích trữ nước, hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho các loại cây trồng.

“Ngành thủy lợi cũng đang nghiên cứu, đề xuất cơ chế hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay nhằm tạo điều kiện cho nông dân và hợp tác xã đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, nhất là tại các vùng sản xuất tập trung nhằm tiết kiệm nước, nhất là vào mùa khô”, ông Long khẳng định.

Thủy điện phải "chia lửa" nguồn nước với hạ du trong mùa cạn

Ở góc độ khoa học công nghệ, Đắk Lắk đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các công nghệ phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và nguồn nước của từng vùng sinh thái. Nhiều giải pháp từng bước được triển khai giúp tiết kiệm nước, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. Trong thời gian tới, Đắk Lắk sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp gắn với quy hoạch thủy lợi; ưu tiên đầu tư các công trình thủy lợi nhỏ, ao hồ tích trữ nước, hệ thống kênh mương nội đồng, đồng thời tăng cường quản lý, khai thác bền vững nguồn nước mặt và nước ngầm.

Các chuyên gia cho rằng, cần có các giải pháp sáng tạo, sử dụng dữ liệu để phân tích nguy cơ, đưa ra những cảnh báo phù hợp. Khuyến cáo nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thời vụ, sử dụng giống ngắn ngày, chịu hạn; đối với cây trồng dài ngày cần tăng cường áp dụng các kỹ thuật tưới tiên tiến, áp dụng công nghệ cao tiết kiệm nước. Đồng thời, tổ chức đánh giá nguồn nước dự trữ tại các hồ chứa, công trình thủy lợi trên địa bàn, tính toán cân bằng nước để có phương án sử dụng nước hợp lý...

Cùng với đó là đầu tư xây dựng các dự án thủy lợi lớn để phục vụ tưới và cắt lũ trên hệ thống các sông lớn. Tăng cường đầu tư xây dựng mới các hồ chứa để chuyển nước tưới cho các vùng thường xuyên bị hạn để mở rộng diện tích được phục vụ nước tưới.

Huy động nguồn lực đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi nhỏ để tích nước chống hạn; tăng cường đầu tư xây dựng trạm bơm, hệ thống tưới vùng đất dốc, lòng hồ chứa để tưới tiêu; khẩn trương triển khai thực hiện chương trình kiên cố hóa kênh mương nhằm phát huy hiệu quả, hạn chế thất thoát nước tưới. Đầu tư các dự án trồng rừng, đặc biệt là rừng phòng hộ đầu nguồn để nâng cao độ che phủ của rừng và tăng cường nguồn nước cho các hồ đập trên địa bàn…

Văn Ngân/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/thuy-dien-phai-chia-lua-nguon-nuoc-voi-ha-du-trong-mua-can-post1257508.vov