Công nghệ tưới tiên tiến: Hiệu quả cao, vì sao khó nhân rộng?

6 giờ trướcBài gốc

Công nghệ tiên tiến giúp tiết kiệm 20 - 40% nước tưới

Ngày 29/12, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk tổ chức Diễn đàn “Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ chiến lược trong phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn phục vụ nông nghiệp thông minh, ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên”.

Toàn cảnh Diễn đàn. Ảnh: Trúc Oanh

Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là những vùng nông nghiệp trọng điểm, nhưng chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu với hạn hán kéo dài, thiếu nước và suy giảm nguồn nước mặt, nước ngầm. Thực tế này đòi hỏi đổi mới tư duy và phương thức quản lý nước trong nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững và thích ứng.

Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Hoài Nam, thời gian qua, công nghệ tưới tiên tiến đã mang lại hiệu quả rõ rệt: tiết kiệm 20 - 40% lượng nước, giảm chi phí lao động, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản; đồng thời giảm phát thải và thích ứng tốt hơn với điều kiện khí hậu bất lợi. Tuy nhiên, người dân vẫn e ngại áp dụng do chi phí đầu tư ban đầu cao, giá nông sản bấp bênh; việc tiếp cận chính sách hỗ trợ, tư vấn kỹ thuật chuyên sâu và hạ tầng còn hạn chế.

Ông Nguyễn Thành Long, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk cho biết, tỉnh hiện có hơn 84.661ha cây trồng cạn được tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, chủ yếu là các cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng và các loại cây ăn quả khác. Kết quả này đạt được nhờ địa phương chủ động cụ thể hóa chính sách Trung ương; đặc biệt là Nghị định 77/2018/NĐ-CP quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Tuy nhiên, việc nhân rộng mô hình tưới tiên tiến còn gặp nhiều khó khăn; nguyên nhân được ông Long chỉ ra là chi phí đầu tư hệ thống tưới cho cây trồng cạn còn cao, khoảng 50 - 60 triệu đồng/ha; giá nông sản bấp bênh khiến nông dân gặp khó; việc bảo quản thiết bị bất tiện do nương rẫy xa khu dân cư. Mặc dù Chính phủ đã ban hành cơ chế tài chính khuyến khích phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, việc bố trí nguồn lực hỗ trợ vẫn còn khó khăn, nhận thức của người dân về phương thức tưới này vẫn hạn chế.

Ngoài ra, tại Đắk Lắk, sản xuất nông nghiệp chủ yếu sử dụng nước từ công trình thủy lợi, ao hồ và nước ngầm; hạ tầng do người dân tự đầu tư, trong khi điện lưới tại một số khu vực chưa đáp ứng yêu cầu, ảnh hưởng đến khả năng chủ động sản xuất.

Theo Ths. Nguyễn Văn Kiên, Trung tâm Tư vấn quản lý thủy nông có sự tham gia của người dân (Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam), các công nghệ tưới tiên tiến như tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa đã chứng minh hiệu quả: tăng năng suất cây trồng cạn từ 10 - 30%, giảm 20 - 50% lao động, tiết kiệm 20 - 40% nước tưới và hạn chế thất thoát phân bón. Tuy nhiên, diện tích áp dụng hiện chỉ khoảng 7,3% tổng diện tích cây trồng cạn, chủ yếu tại các mô hình điểm do Nhà nước hỗ trợ, chưa lan tỏa rộng. Thách thức lớn hiện nay không nằm ở công nghệ mà ở khả năng huy động nguồn lực xã hội hóa và tổ chức thực hiện bền vững.

"Cầm tay chỉ việc" chuyển giao kỹ thuật tưới

Theo Chiến lược thủy lợi Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045, đến năm 2030 có 70% diện tích cây trồng cạn được tưới, trong đó tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đạt tối thiểu 30%; giai đoạn 2045 - 2050, tỷ lệ này đạt 60%. Chiến lược thể hiện định hướng chuyển từ “khai thác nước” sang “quản trị nước hiệu quả”.

Thời gian tới, Phó Cục trưởng Nguyễn Hoài Nam cho biết, Cục sẽ phối hợp địa phương triển khai Nghị định 77/2018/NĐ-CP theo hướng đơn giản hóa thủ tục, minh bạch chính sách, giúp người dân và hợp tác xã dễ tiếp cận. Đồng thời, lồng ghép nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia, vốn ODA và tín dụng ưu đãi để đầu tư hạ tầng tích trữ nước và hệ thống tưới tiên tiến cho các loại cây trồng cạn chủ lực.

Ngành thủy lợi cũng sẽ nghiên cứu, đề xuất chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, mô hình trình diễn và cơ chế hợp tác công - tư nhằm khuyến khích doanh nghiệp đồng hành lâu dài với nông dân, không chỉ cung cấp thiết bị mà còn hỗ trợ kỹ thuật, bảo trì và đào tạo.

Song song, cơ sở dữ liệu số về tưới tiên tiến, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và cảm biến sẽ được xây dựng để quản lý và giám sát hiệu quả sử dụng nước, hỗ trợ nông dân tưới đúng, đủ và hiệu quả.

Nhấn mạnh việc cần huy động nguồn lực xã hội hóa để phát triển công nghệ tưới, Ths. Nguyễn Văn Kiên cho rằng, cần chuyển giao kỹ thuật theo phương châm “cầm tay chỉ việc”, giúp nông dân làm chủ khâu lắp đặt, vận hành và bảo dưỡng hệ thống tưới; đồng thời xây dựng mạng lưới hỗ trợ kỹ thuật gắn kết chính quyền, cơ quan chuyên môn, doanh nghiệp và nông dân tiên phong.

Dưới góc độ địa phương, ông Nguyễn Thành Long đề xuất ưu tiên huy động hiệu quả các nguồn vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia, dự án ODA để đầu tư hạ tầng tích trữ nước và hệ thống tưới tiên tiến cho cây trồng cạn chủ lực như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng và cây ăn quả. Tỉnh cũng khuyến khích xã hội hóa, thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư, liên kết sản xuất gắn với công nghệ tưới hiện đại, hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững. Ngành thủy lợi nghiên cứu cơ chế tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay để hỗ trợ nông dân và hợp tác xã đầu tư hệ thống tưới, nhất là tại các vùng sản xuất tập trung.

Về khoa học - công nghệ, Đắk Lắk đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao giải pháp tưới phù hợp từng vùng; triển khai tưới tự động, bán tự động, ứng dụng cảm biến và điều khiển từ xa nhằm tiết kiệm nước, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. Tỉnh cũng rà soát quy hoạch vùng cây trồng cạn, ưu tiên đầu tư thủy lợi nhỏ, ao hồ tích trữ nước, kênh mương nội đồng, đồng thời tăng cường quản lý, khai thác bền vững nguồn nước mặt và nước ngầm.

Trúc Oanh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/cong-nghe-tuoi-tien-tien-hieu-qua-cao-vi-sao-kho-nhan-rong-10402159.html