Thủy sản Việt Nam trước nguy cơ mất thị trường 500 triệu USD

5 giờ trướcBài gốc

12 nghề cá bị ảnh hưởng, nguy cơ hụt thu hơn 500 triệu USD

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, Thương vụ Việt Nam tại Mỹ mới đây đã nhận được thông báo chính thức từ Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội về phán quyết cuối cùng của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA). Theo đó, 12 nghề cá của Việt Nam đã không được công nhận tương đương theo Đạo luật Bảo vệ động vật biển có vú (MMPA), đồng nghĩa với việc sản phẩm từ những nghề cá này sẽ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ kể từ ngày 1/1/2026.

Trong danh sách không được công nhận tương đương, Mỹ tập trung vào những nghề cá sử dụng ngư cụ có nguy cơ cao như lưới rê và lưới cuốn, vốn bị cho là có thể gây tổn hại đến các loài thú biển như cá voi, cá heo. 12 nghề cá bị từ chối bao gồm cá bơn, cá cờ, cá đối, cá hồng, cá kiếm, cá mú, cá ngừ, cá thu, cua, ghẹ, mực và tôm hùm.

12 nghề cá bị ảnh hưởng, nguy cơ hụt thu hơn 500 triệu USD. Ảnh: Vasep.

Theo phân tích của VASEP, lý do chính khiến Mỹ đưa ra quyết định này là vì sự hiện diện của các loài động vật có vú biển có nguy cơ tuyệt chủng tại ngư trường Việt Nam, cùng với việc thiếu cơ chế giám sát và báo cáo toàn diện về tình trạng đánh bắt ngẫu nhiên. Đây là những yêu cầu khắt khe mà NOAA đặt ra để bảo vệ đa dạng sinh học biển.

VASEP cho rằng đây là một quyết định gây tác động trực tiếp đến ngành thủy sản Việt Nam, bởi Mỹ là thị trường lớn với kim ngạch khoảng 500 triệu USD hải sản nhập khẩu mỗi năm từ Việt Nam. Nếu lệnh cấm có hiệu lực, nguy cơ mất đi thị trường này sẽ là tổn thất nặng nề, nhất là khi nhiều sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ nằm trong nhóm 12 nghề cá vừa bị từ chối công nhận tương đương.

Cá ngừ là loài chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đạt gần 1 tỷ USD, riêng xuất khẩu sang Mỹ đạt tới 387 triệu USD. Nếu lệnh cấm được thực thi, cá ngừ - vốn là sản phẩm chủ lực - sẽ gần như mất hoàn toàn cơ hội vào Mỹ. Ngoài ra, những loài hải sản có kim ngạch cao khác như mực, cá thu, cá hồng, cá mú… cũng sẽ chịu thiệt hại đáng kể.

Hệ lụy trực tiếp của sự sụt giảm xuất khẩu là hàng trăm nghìn ngư dân và công nhân trong các nhà máy chế biến hải sản sẽ bị ảnh hưởng sinh kế. Không chỉ vậy, chuỗi cung ứng thủy sản từ khai thác, thu mua, chế biến đến xuất khẩu cũng sẽ bị tác động tiêu cực. Về lâu dài, nguy cơ uy tín thủy sản Việt Nam suy giảm trên thị trường quốc tế là điều khó tránh khỏi.

Khẩn trương đưa ra các biện pháp ứng phó

Việc Mỹ không công nhận tương đương đồng nghĩa rằng từ ngày 1/1/2026 thủy sản từ 12 nghề cá nói trên sẽ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ. Tuy nhiên, các quốc gia bị từ chối có thể nộp lại hồ sơ đánh giá bất kỳ lúc nào sau mốc thời gian này, nếu đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật và giám sát theo yêu cầu.

Trước tình hình này, ông Nguyễn Hoài Nam - Tổng Thư ký VASEP - cho biết, VASEP đã khẩn trương gửi công văn ngày 10/9 tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) cùng các bộ, ngành liên quan, kiến nghị giải pháp ứng phó.

Hiệp hội cũng kiến nghị thành lập tổ công tác liên ngành gồm Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ NN&MT và các hiệp hội ngành hàng để rà soát toàn diện hồ sơ nghề cá, xây dựng kế hoạch ứng phó tổng thể với phán quyết của NOAA; cần rà soát và hoàn thiện các quy định, chính sách quản lý nghề cá, đặc biệt liên quan đến việc giám sát, báo cáo tình trạng đánh bắt ngẫu nhiên thú biển.

Việt Nam phải nhanh chóng chuẩn bị các nội dung kỹ thuật đáp ứng yêu cầu của NOAA. Ảnh minh họa: Vasep.

Ông Nam cho biết thêm: “Điều quan trọng là Việt Nam phải nhanh chóng chuẩn bị các nội dung kỹ thuật đáp ứng yêu cầu của NOAA, đặc biệt là về cơ chế giám sát, báo cáo tình trạng đánh bắt ngẫu nhiên. Đồng thời, chúng ta cũng cần trao đổi trực tiếp với NOAA để làm rõ hồ sơ, chứng từ và tìm kiếm cơ chế chuyển tiếp hoặc giảm nhẹ tác động với những sản phẩm chủ lực như cá ngừ, mực, cá thu...”.

Ở cấp doanh nghiệp, VASEP kêu gọi hội viên phối hợp chặt chẽ với hiệp hội, chủ động trao đổi với nhà nhập khẩu Mỹ để duy trì kết nối, đồng thời tìm kiếm sự ủng hộ từ phía đối tác trong quá trình vận động chính sách. Các doanh nghiệp cũng cần xây dựng phương án điều chỉnh sản xuất, tìm kiếm nguyên liệu và thị trường thay thế trong trường hợp lệnh cấm chính thức có hiệu lực.

Thanh Huyền

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/thuy-san-viet-nam-truoc-nguy-co-mat-thi-truong-500-trieu-usd-post1777647.tpo