TIẾN TỚI ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU TOÀN QUỐC LẦN THỨ XIV CỦA ĐẢNG Phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của nhân dân

3 giờ trướcBài gốc

Trưởng ban Công tác Mặt trận ấp 1 (xã Đồng Phú, tỉnh Đồng Nai) Phạm Ngọc Đức đóng góp ý kiến vào Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Ảnh: Thảo My

Dự thảo nêu rõ: “Phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Có cơ chế phù hợp, thuận lợi và tin cậy để nhân dân tham gia ý kiến vào quá trình hoạch định đường lối, chính sách, quyết định những vấn đề lớn và quan trọng của đất nước; nêu cao trách nhiệm tiếp thu, trách nhiệm thông tin, giải trình của các cơ quan Đảng, Nhà nước đối với những kiến nghị, đề xuất của nhân dân. Thực hiện đầy đủ các quyền dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, nhất là dân chủ ở cơ sở; chống các biểu hiện dân chủ hình thức”.

Chống các biểu hiện dân chủ hình thức

Từ khi thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà lãnh đạo tiền bối khi ấy đã thống nhất quyết định đặt tên nước là Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Hiện nay, mục tiêu đó vẫn không thay đổi, Hiến pháp năm 2013 khẳng định tại Điều 2: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.

Là nhà nước của dân, do dân, vì dân nên chắc chắn bộ máy nhà nước do nhân dân tổ chức, xây dựng nên. Thế nhưng, trong thực tế, khi nhân dân ủy quyền cũng đồng nghĩa với quyền lực của mình rất có thể bị giảm nếu chính quyền ấy không thật sự đại diện cho nhân dân. Để giải quyết hài hòa mối quan hệ mà Đảng đề ra: “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” rất cần tạo cơ chế phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Ở Việt Nam hiện nay, người dân thực hiện quyền làm chủ của mình thông qua 2 hình thức: “Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, HĐND và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước”, do đó nên dùng 2 hình thức là dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện (theo Điều 6 Hiến pháp năm 2013).

Hiện nay, người dân thực hiện quyền dân chủ trực tiếp của mình trước hết thông qua việc đóng góp ý kiến cho các dự thảo chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Những kỳ đại hội Đảng gần đây, các dự thảo văn kiện trình đại hội đều được đưa ra lấy ý kiến của các tầng lớp nhân dân. Khi ban hành Hiến pháp, Dự thảo Hiến pháp cũng được đưa ra lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân. Thế nhưng, việc lấy ý kiến này có thể vẫn chưa thực sự mang lại hiệu quả. Đơn cử như việc lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân cho Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi vừa qua, theo thông báo thì đã có khoảng 11,6 triệu lượt ý kiến góp ý cho dự thảo. Để tổng hợp tất cả các ý kiến này, giả sử mỗi người 1 ngày đọc và tổng hợp 20 bản góp ý thì chúng ta phải cần bao nhiêu người để làm nhiệm vụ tổng hợp ban đầu và cần bao nhiêu người cho các bước tổng hợp tiếp theo?

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành đều có quy định về việc các cơ quan chủ trì dự thảo phải công bố các bản dự thảo trên Cổng thông tin điện tử, trên các cơ quan truyền thông để người dân góp ý. Thế nhưng, trong thực tế rất ít người lên cổng thông tin điện tử để góp ý. Đặc biệt, những nội dung thuộc về luật, chính sách thường phải là những người có chuyên môn sâu mới có thể góp ý. Vì vậy, đã đến lúc cần xem xét, điều chỉnh lại cách thức thực hiện này.

Trong thực tế không có phương thức nào đáp ứng được tất cả mong muốn, nhu cầu của mọi đối tượng. Tuy nhiên, với việc góp ý này, có lẽ các cơ quan chủ trì cần chú trọng nhiều hơn đến ý kiến của những những người có chuyên môn sâu, thật sự tâm huyết, công bình. Tất nhiên sẽ có ý kiến cho rằng, nếu chúng ta quá chú trọng vào giới chuyên gia, trí thức đối với góp ý cho các dự thảo văn bản chính sách… sẽ làm suy giảm quyền làm chủ của nhân dân. Ý kiến này không phải không có lý, tuy nhiên nếu các cơ quan có trách nhiệm một mặt mở rộng dân chủ để lắng nghe ý kiến của các tầng lớp nhân dân, một mặt chú ý, đề cao, tôn trọng ý kiến góp ý chuyên sâu của trí thức, nhà khoa học thì vừa mang lại hiệu quả vừa tránh được căn bệnh
hình thức.

Ngoài quyền dân chủ trực tiếp nêu trên, ở Việt Nam hiện nay, người dân còn thực hiện quyền dân chủ trực tiếp của mình là bầu ra các đại biểu đại diện cho mình trong các cơ quan dân cử. Trực tiếp bầu trưởng khu phố, đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp.

Để quyền dân chủ gián tiếp của người dân thực chất, các đại biểu dân cử phải thật sự là những người có dũng khí, thật sự tiêu biểu, thật sự đại diện cho nguyện vọng chính đáng của người dân. Để đạt được mục đích ấy, đã đến lúc cần nâng tối đa tỷ lệ đại biểu là những người không đồng thời đang giữ các cương vị trong các cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền địa phương, nâng cao số lượng đại biểu chuyên trách; chú trọng nâng cao hiệu quả các kỳ họp, dành thời gian cho các tranh luận, phản biện những vấn đề liên quan mật thiết đến đời sống người dân.

Phát huy vai trò giám sát, phản biện của MTTQ và các tổ chức thành viên

MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội ở Việt Nam đang thực hiện đồng thời 2 chức năng chính là các tổ chức đại diện cho ý chí, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, của đoàn viên, hội viên (chức năng dân chủ) và thực hiện các công tác từ thiện, nhân đạo (dân sinh). Tuy nhiên trong thực tế, có vẻ như các chức năng về dân sinh đã và đang được chú trọng hơn các chức năng về dân chủ. MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội cần chú trọng nhiều hơn đến chức năng, nhiệm vụ chính là giám sát, phản biện, góp ý kiến trong việc xây dựng, ban hành và thực thi chủ trương, chính sách (dân chủ).

Không thể phủ nhận công sức và thành quả của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác từ thiện, xã hội, song nếu quá chú trọng vấn đề này vô hình trung sẽ làm lệch chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức này.

MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cần phải sâu sát đời sống chính trị - xã hội của đất nước để kịp thời giám sát, phản biện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trước bất cứ một sự kiện quan trọng nào của đất nước, các nhân sĩ, trí thức, thành viên MTTQ các cấp phải là những người có trách nhiệm cất lên tiếng nói trung thực phản biện. Các tổ chức chính trị - xã hội cần hạn chế tối đa việc hành chính hóa mà phải quay lại đúng với chức năng, nhiệm vụ của mình, trong đó có những nhiệm vụ quan trọng bậc nhất là bảo vệ lợi ích, nguyện vọng chính đáng của đoàn viên, hội viên.

Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia vào quá trình quản lý đất nước sẽ giúp việc ban hành và thực thi chính sách, pháp luật phù hợp, đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng của người dân. Đồng thời qua đó khơi dậy tinh thần công dân, tinh thần trách nhiệm của mỗi người dân đối với đất nước

Nhân dân không chỉ là người thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng mà còn là một trong những nhân tố quan trọng để giúp Đảng tự nhìn nhận những ưu - khuyết điểm của mình. Nhìn lại lịch sử, đã có nhiều những quyết định của Đảng là kết quả từ sự lắng nghe ý kiến phản ánh của người dân. Chẳng hạn, từ những đòi hỏi bức thiết của người dân những năm 80 của thế kỷ XX, Đảng đã quyết định đổi mới đất nước. Vì vậy, cần thường xuyên tổ chức tiếp xúc, đối thoại giữa cán bộ lãnh đạo với người dân. Trước các sự kiện lớn tác động tới tâm tư, tình cảm của người dân cần có thông cáo báo chí, trước khi triển khai các dự án lớn trên địa bàn có liên quan đến đời sống của người dân nhất thiết phải tổ chức đối thoại, trao đổi dân chủ, minh bạch.

Mở rộng dân chủ để người dân trực tiếp thực hiện quyền làm chủ của mình cần chú trọng đến việc tiếp cận thông tin qua báo chí và trong bối cảnh hiện nay, cần chú ý thông tin từ mạng xã hội. Cần xem báo chí, mạng xã hội như “hàn thử biểu” đo lòng dân với các chủ trương, chính sách, với chế độ.

Vũ Trung Kiên

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/chinh-tri/202511/tien-toi-dai-hoi-dai-bieu-toan-quoc-lan-thu-xiv-cua-dang-phat-huy-manh-me-vai-tro-chu-the-cua-nhan-dan-d2e2d59/