Ông Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 báo cáo trước Quốc hội (Ảnh: Quang Vinh)
Chiều 13/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ hai). Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Trước khi Quốc hội thảo luận, ông Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật – Tư pháp của Quốc hội đã báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của Nhân dân, các ngành, các cấp và của các vị đại biểu Quốc hội về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Theo đó, sau 1 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết. Chính phủ đã tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời, khách quan, trung thực ý kiến của Nhân dân để phục vụ việc tiếp thu, chỉnh lý gồm tổng cộng khoảng 3.400 trang báo cáo và phụ lục.
Ông Tùng thông tin tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội khác (các điều 9, 10 và 84 của Hiến pháp năm 2013), theo ông Tùng: Phần lớn các ý kiến đều tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp năm 2013 để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phù hợp với tình hình đất nước hiện nay. Tại Điều 9, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc bổ sung cụm từ “do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo”; thay “trực thuộc” Mặt trận bằng “là thành viên” hoặc “là thành viên nòng cốt” của Mặt trận hoặc không nhất thiết phải bổ sung từ “trực thuộc”; bỏ cụm từ “điều lệ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, điều lệ của mỗi tổ chức”.
Về Điều 10, có ý kiến đề nghị quy định Công đoàn Việt Nam là “đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn”; ý kiến khác lại đề nghị chỉ giao nhiệm vụ này cho cơ quan trung ương của Công đoàn Việt Nam. Có ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” vì trùng lặp với nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9. Tại khoản 1 Điều 84, có ý kiến đề nghị giữ lại quyền trình dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận như Hiến pháp hiện hành.
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến lắng nghe các ý kiến đại biểu Quốc hội và sẽ phát biểu giải trình vào cuối phiên họp (Ảnh: Quang Vinh)
Trên cơ sở nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến góp ý của Nhân dân và của các vị đại biểu Quốc hội, ông Tùng nêu rõ: Ủy ban thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo hướng: Tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (khoản 1 Điều 9) theo đúng chủ trương, định hướng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Về tổ chức đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương (các điều 110, 111, 112, 114 và 115 của Hiến pháp năm 2013), đa số các ý kiến đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung các điều tại Chương IX của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Về tổ chức chính quyền địa phương (các điều 111, 112, 114), ông Tùng nói: Để thực hiện chủ trương tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó cấp chính quyền ở cơ sở phải là cấp gần dân, sát dân, dự thảo Nghị quyết đã trình Quốc hội và gửi lấy ý kiến Nhân dân quy định mô hình tổ chức của chính quyền địa phương ở mỗi cấp đều có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Tuy nhiên, trong quá trình thảo luận, lấy ý kiến, có ý kiến cho rằng, trên thực tế, vẫn có một số đơn vị hành chính ở hải đảo do có yếu tố đặc thù, quy mô dân số rất ít, điều kiện giao thông đi lại khó khăn nên không nhất thiết phải tổ chức Hội đồng nhân dân hoặc một số cơ quan khác của Nhà nước. Bên cạnh đó, trong một số năm gần đây, chúng ta đã triển khai thực hiện thí điểm và thực hiện chính thức một số mô hình chính quyền địa phương tại một số đô thị theo hướng chỉ tổ chức cơ quan hành chính mà không có Hội đồng nhân dân và cũng đã thu được một số kết quả nhất định. Vì vậy, để có cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, Ủy ban đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” như đang được quy định tại Điều 111 của Hiến pháp hiện hành. Cùng với đó, sẽ không sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến “cấp chỉnh quyền địa phương” tại Điều 112 và Điều 114 của Hiến pháp. Đối với Điều 111, do có nội dung liên quan đến việc tiếp thu, chỉnh lý quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt như đã báo cáo ở trên, Ủy ban đề nghị tiếp thu sửa đổi, bổ sung khoản 2 và bổ sung khoản 3 Điều 111 như thể hiện trong dự thảo Nghị quyết.
Về hiệu lực thi hành (khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết), ông Tùng thông tin: Để tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025, Ủy ban đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến là ngày 16/6/2025); đề nghị Chủ tịch nước thực hiện việc công bố Nghị quyết này ngay trong ngày được Quốc hội thông qua để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và Nhân dân cả nước. Đồng thời, để bảo đảm đủ thời gian cho công tác chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, đồng bộ với lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính nói chung, đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết theo hướng khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước kết thúc hoạt động từ ngày 1/7/2025.
Việt Thắng