Tòa Phúc thẩm Mỹ khôi phục thuế đối ứng của ông Trump sau khi bị chặn

một ngày trướcBài gốc

Vào ngày 28/5, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ, đặt tại New York, đã đưa ra một phán quyết đầy bất ngờ và có phần gây chấn động trong bối cảnh chính sách thương mại toàn cầu. Tòa án này tuyên bố rằng các mức thuế quan tổng thể do Tổng thống Donald Trump ban hành kể từ đầu năm 2025, dựa trên Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), là vượt quá thẩm quyền của hành pháp và vi phạm Hiến pháp Mỹ. Theo đó, tòa án khẳng định quyền duy nhất điều chỉnh thương mại quốc tế thuộc về Quốc hội, và bất kỳ hành động nào của Tổng thống, kể cả trong trường hợp ban bố tình trạng khẩn cấp kinh tế, cũng không được phép vượt qua giới hạn quyền lực của Quốc hội.

Phán quyết của tòa án đã lập tức tạo ra một phản ứng lan rộng trên thị trường tài chính toàn cầu. Đồng đô la Mỹ tăng giá mạnh so với các đồng tiền chủ chốt như euro, yên Nhật và franc Thụy Sĩ; chứng khoán Mỹ và các thị trường châu Á đồng loạt khởi sắc khi các nhà đầu tư đón nhận tin tức tích cực về khả năng giảm căng thẳng thương mại toàn cầu. Những lệnh thuế quan tổng thể áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu, vốn gây nhiều tranh cãi và căng thẳng thương mại trong suốt thời gian qua, bỗng nhiên bị tuyên bố vô hiệu và bị cấm áp dụng vĩnh viễn.

Tuy nhiên, sự tĩnh lặng này không kéo dài lâu. Chỉ một ngày sau, vào ngày 29/5, Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ đã ra phán quyết đảo ngược bước đi của tòa sơ thẩm. Tòa phúc thẩm đồng ý rằng các mức thuế quan do chính quyền Tổng thống Trump áp đặt vẫn có thể tiếp tục được áp dụng trong khi chờ đợi phiên điều trần kháng cáo chính thức. Phán quyết này không chỉ tạm thời khôi phục hiệu lực của các mức thuế quan gây tranh cãi, mà còn đặt dấu chấm hỏi lớn về tương lai pháp lý của chiến lược thuế quan hiện nay.

Tòa phúc thẩm cũng yêu cầu các bên tranh chấp phải gửi các lập luận bằng văn bản về vấn đề chặn thuế quan của Tổng thống Trump, dự kiến sẽ được xem xét vào đầu tháng tới. Đây là một bước đi có thể làm kéo dài cuộc chiến pháp lý và thương mại vốn đang diễn ra gay gắt, đồng thời tạo ra một không gian pháp lý nhiều biến động và chưa rõ ràng cho các doanh nghiệp và các đối tác thương mại quốc tế.

Phán quyết ban đầu của tòa sơ thẩm dựa trên quan điểm Hiến pháp Mỹ trao cho Quốc hội thẩm quyền duy nhất trong việc điều tiết thương mại quốc tế. Tòa án cho rằng Tổng thống Trump đã vượt quá giới hạn quyền lực khi sử dụng Đạo luật IEEPA để áp đặt mức thuế quan chung trên hàng loạt mặt hàng nhập khẩu, trong đó có mức thuế 30% áp với hàng hóa Trung Quốc, thuế 25% với một số mặt hàng từ Mexico và Canada, cùng thuế 10% phổ quát cho phần lớn hàng hóa nhập khẩu. Việc làm này, theo tòa sơ thẩm, đã xâm phạm quyền lập pháp của Quốc hội, đồng thời khiến hoạt động thương mại và sản xuất kinh tế của nhiều doanh nghiệp bị gián đoạn.

Tuy nhiên, phán quyết của tòa phúc thẩm đã làm thay đổi tình thế, ít nhất trong ngắn hạn. Các mức thuế quan vẫn được duy trì và tiếp tục có hiệu lực, khiến các doanh nghiệp và nhà đầu tư tiếp tục phải đối mặt với sự bất ổn và khó lường về chính sách thương mại của Mỹ. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các cuộc đàm phán thương mại với các đối tác lớn như Liên minh châu Âu, Trung Quốc, Canada hay Mexico vẫn đang bị tác động mạnh, chưa thể có bước tiến rõ ràng trong bối cảnh pháp lý còn nhiều tranh cãi.

Phía chính quyền Tổng thống Trump nhanh chóng phản ứng tích cực trước phán quyết của tòa phúc thẩm. Cố vấn thương mại hàng đầu Peter Navarro khẳng định chính quyền sẽ theo đuổi "mọi lựa chọn chiến lược" để duy trì và mở rộng chương trình thuế quan, kể cả khi phải sử dụng các công cụ pháp lý khác ngoài Đạo luật IEEPA. Ông nhấn mạnh rằng chính quyền vẫn đang nỗ lực đàm phán các thỏa thuận thương mại mới với nhiều quốc gia nhằm giảm thiểu thâm hụt thương mại và bảo vệ các ngành công nghiệp nội địa.

Trong khi đó, nhà phân tích Alec Phillips nhận định rằng sự đảo chiều trong hai phán quyết liên tiếp tạo ra một môi trường pháp lý phức tạp và đầy bất ổn, nhưng chưa chắc sẽ thay đổi kết quả cuối cùng của chính sách thương mại của chính quyền Mỹ. Các chuyên gia cũng lưu ý rằng phán quyết này không ảnh hưởng đến các mức thuế quan ngành riêng biệt áp dụng cho thép, nhôm hay ô tô, vốn được thực hiện dựa trên các luật khác.

Không chỉ ở trong nước, các chính phủ và nhà hoạch định chính sách châu Á cũng theo dõi sát sao diễn biến này với thái độ thận trọng. Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản cho biết sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng phán quyết, trong khi Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc dự báo mức thuế quan thực tế áp lên hàng xuất khẩu của nước này có thể giảm từ 13,3% xuống còn 9,7%. Bộ trưởng Tài chính Hồng Kông nhận định rằng phán quyết này có thể giúp làm dịu căng thẳng thương mại và “ít nhất giúp Tổng thống Mỹ tỉnh ngộ.”

Ở góc độ pháp lý và chính trị, phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai khẳng định tình trạng thâm hụt thương mại nghiêm trọng là một “tình trạng khẩn cấp quốc gia” ảnh hưởng đến các cộng đồng Mỹ, người lao động và nền công nghiệp quốc phòng. Ông nhấn mạnh việc xử lý tình trạng này không thể nằm trong tay các thẩm phán chưa được bầu cử, mà thuộc về chính quyền.

Duy Tuấn

Nguồn SaoStar : https://www.saostar.vn/kinh-doanh/toa-phuc-tham-my-khoi-phuc-thue-doi-ung-cua-ong-trump-sau-khi-bi-chan-202505311025568601.html