Toàn cảnh sự kiện chính phủ Mỹ lần đầu tiên đóng cửa sau gần 7 năm

2 giờ trướcBài gốc

Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN

Bất chấp các cuộc thương lượng dồn dập tại Quốc hội Mỹ trước đó, vẫn không có bước đột phá nào giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa để đảm bảo ngân sách cho Chính phủ Mỹ tiếp tục hoạt động sau ngày 30/9 - thời điểm kết thúc năm tài khóa 2024-2025.

Thỏa thuận không đạt được khiến Chính phủ phải đóng cửa và hàng loạt chương trình, dịch vụ bị ngưng trệ. Đây là lần đóng cửa thứ 15 của Chính phủ Mỹ kể từ năm 1981 và là lần đóng cửa đầu tiên kể từ đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử 6 năm trước trong 35 ngày.

Với tình trạng bế tắc chưa được giải quyết, việc đóng cửa chính phủ có thể sẽ khác biệt hoàn toàn so với bất kỳ lần đóng cửa nào khác trong lịch sử. Tổng thống Donald Trump và Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng (OMB) đã phát tín hiệu rằng họ sẵn sàng sử dụng một chiến lược hoàn toàn khác, kêu gọi các cơ quan cắt giảm nhân sự trong các chương trình đã hết hạn ngân sách và không phù hợp với các ưu tiên của Tổng thống Trump.

Trong một tuyên bố ngày 30/9, Giám đốc OMB Russell Vought nhấn mạnh chính phủ có thể cắt giảm việc làm và các chương trình, thay vì chỉ cho nhân viên nghỉ phép trong thời gian đóng cửa.

"Chúng tôi có thẩm quyền thực hiện những thay đổi vĩnh viễn đối với bộ máy hành chính trong chính phủ", ông Vought phát biểu trên Fox Business.

Vì sao chính phủ đóng cửa?

Quốc hội phải cấp ngân sách cho nhiều bộ và chức năng liên bang trong mỗi năm tài chính, bắt đầu từ ngày 1/10. Nếu các nhà lập pháp không thông qua được gói chi tiêu cho cả năm hoặc gia hạn ngân sách trong một thời gian ngắn hơn, thì nhiều cơ quan và hoạt động phải đóng cửa cho đến khi Quốc hội phân bổ thêm ngân sách.

Vì các nhà lập pháp vẫn chưa thông qua bất kỳ dự luật phân bổ ngân sách nào trong số 12 dự luật phân bổ ngân sách chi tiêu tùy ý của liên bang tại cả hai viện, nên việc chính phủ đóng cửa lần này sẽ được coi là đóng cửa hoàn toàn. Trong những lần bế tắc trước, Quốc hội đã phê duyệt ngân sách hàng năm cho một số cơ quan nhất định, cho phép họ tiếp tục hoạt động trong khi các bộ liên bang khác ngừng hoạt động. Những lúc đó được gọi là đóng cửa một phần.

Những chương trình nào sẽ bị dừng lại?

Mỗi lần đóng cửa chính phủ đều có sự khác biệt, nhưng thông thường, các cơ quan quan trọng đối với việc bảo vệ tính mạng và tài sản được coi là thiết yếu và vẫn được duy trì hoạt động. Các cơ quan nộp kế hoạch dự phòng, trong đó nêu chi tiết những hoạt động nào sẽ tiếp tục và số lượng nhân viên sẽ tiếp tục làm việc. Nhiều người trong số họ không được trả lương.

Tuy nhiên, trong một động thái bất thường, lần này Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) không đăng kế hoạch dự phòng đóng cửa của các cơ quan lên trang web của mình. Thay vào đó, các kế hoạch chỉ được lưu trữ trên trang web của cá nhân từng cơ quan, khiến việc đánh giá cách chính quyền Tổng thống Trump sẽ xử lý việc đóng cửa và những hoạt động nào được coi là thiết yếu trở nên khó khăn hơn.

Ví dụ, theo kế hoạch dự phòng được cập nhật của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, khả năng giám sát sức khỏe cộng đồng của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) sẽ bị ảnh hưởng trong trường hợp đóng cửa. Cơ quan này sẽ bị hạn chế trong các cuộc thanh tra mà họ có thể thực hiện, mặc dù vẫn sẽ ứng phó với các trường hợp khẩn cấp.

Trong khi đó, Bộ Giáo dục cho biết họ sẽ cho hầu hết nhân viên nghỉ việc tạm thời trong thời gian chính phủ đóng cửa, mặc dù họ sẽ tiếp tục cấp các khoản trợ cấp Pell Grants và các khoản vay sinh viên liên bang, đồng thời tiếp tục cung cấp kinh phí trợ cấp theo Đạo luật I và IDEA. Các tiểu bang, trường học và các bên khác vẫn có thể tiếp cận hàng tỷ USD mà bộ đã cam kết phân bổ trong mùa hè.

Mặt khác, hầu hết nhân viên Bộ An ninh Nội địa sẽ tiếp tục làm việc. Hầu hết nhân viên của Cơ quan Hải quan và Biên phòng sẽ được giữ lại, cũng như những người làm việc cho Cơ quan Thực thi Di trú, Cục An ninh Vận tải, Sở Mật vụ, Cơ quan Di trú và Nhập tịch, Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang.

Một số cơ quan của chính phủ có thể tiếp tục hoạt động, ít nhất là trong một khoảng thời gian nhất định, nếu chúng được tài trợ thông qua lệ phí hoặc các hình thức phân bổ ngân sách khác. Ví dụ, Sở Thuế vụ cho biết họ có thể sử dụng một phần ngân sách nhận được từ Đạo luật Giảm Lạm phát để giữ chân khoảng 74.300 nhân viên.

Nhiều khả năng các hoạt động nhập cư, tuần tra biên giới và quốc phòng được tài trợ thông qua gói thuế và chi tiêu của đảng Cộng hòa, mà Tổng thống Trump đã ký thành luật vào tháng 7, sẽ tiếp tục.

Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết trong kế hoạch dự phòng rằng họ coi việc bảo vệ biên giới phía Nam, các hoạt động ở Trung Đông, hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng (Golden Dome), cùng nhiều ưu tiên khác là những ưu tiên hàng đầu.

Molly Reynolds, quyền giám đốc chương trình nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, cho biết các cơ quan và chính quyền có một số lựa chọn nhất định về các dịch vụ mà họ cho là thiết yếu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu với báo giới tại Nhà Trắng ngày 30/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Hệ thống an sinh xã hội có bị ảnh hưởng?

Theo kế hoạch dự phòng cập nhật của Cơ quan An sinh Xã hội, các khoản thanh toán An sinh Xã hội cho người cao tuổi, người khuyết tật và những người Mỹ khác sẽ không bị gián đoạn.

Trả lời đài CNN, cơ quan này nói: "Trong trường hợp mất khả năng phân bổ ngân sách, cơ quan sẽ tuân theo kế hoạch dự phòng để tiếp tục các hoạt động và người thụ hưởng An sinh Xã hội sẽ tiếp tục nhận được các khoản thanh toán An sinh Xã hội, Bảo hiểm Khuyết tật An sinh Xã hội và Thu nhập An sinh Bổ sung".

Theo Bộ Lao động, người thất nghiệp sẽ tiếp tục nhận được trợ cấp thất nghiệp, miễn là các cơ quan nhà nước có kinh phí hành chính để xử lý.

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh cho biết trong kế hoạch dự phòng rằng các khoản thanh toán Medicare và Medicaid cũng sẽ tiếp tục được phân phối.

Ngành hàng không có bị ảnh hưởng?

Kiểm soát viên không lưu và nhân viên của Cục An ninh Vận tải thường được coi là những người thiết yếu và phải tiếp tục làm việc, nhưng họ sẽ không được trả lương. Tình trạng thiếu hụt nhân sự trong các lần đóng cửa trước đây đã gây khó khăn cho các chuyến bay.

Trong một tuyên bố, Hiệp hội Kiểm soát viên Không lưu Quốc gia cho biết các nhân viên hỗ trợ quan trọng sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời và các chương trình hỗ trợ thiết yếu sẽ bị đình chỉ trong trường hợp đóng cửa. Điều này sẽ khiến các kiểm soát viên không lưu và các nhân viên an toàn hàng không khác khó có thể hoạt động hết công suất.

“Trong thời điểm an toàn hàng không đang là mối quan tâm ngày càng tăng của công chúng, việc chính phủ đóng cửa sẽ làm tăng đáng kể những phiền nhiễu mà các thành viên của chúng tôi phải đối mặt trong công việc hàng ngày”, Nick Daniels, chủ tịch công đoàn, cho biết.

Nhân viên liên bang chịu tác động ra sao?

Nhân viên liên bang là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ việc chính phủ đóng cửa. Một số người bị cho nghỉ việc tạm thời, trong khi những người khác được coi là nhân viên thiết yếu và phải tiếp tục làm việc. Tuy nhiên, nhiều người không được trả lương cho đến khi tình trạng đóng cửa kết thúc.

Theo Rachel Snyderman, giám đốc điều hành chính sách kinh tế tại Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng, hiện có hơn 1,4 triệu nhân viên được coi là nhân viên thiết yếu, trong đó khoảng 750.000 người trong số họ sẽ tiếp tục được trả lương vì lương của họ được chi trả thông qua các nguồn khác.

Gần 900.000 nhân viên khác sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời mà không được trả lương.

Bộ Quốc phòng đã thông báo cho các quân nhân đang tại ngũ và quân nhân dự bị, cũng như nhân viên dân sự, vào cuối tháng 9 rằng họ sẽ không được trả lương sau ngày 30/9 cho đến khi Quốc hội phê duyệt ngân sách cho cơ quan này. Các quân nhân đang tại ngũ sẽ phải tiếp tục đi làm.

Ngoài ra, các quan chức tư pháp đã cảnh báo vào cuối tháng 9 rằng các tòa án liên bang có thể bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa trong vòng vài ngày, sớm hơn nhiều so với các lần trước, do ngân sách eo hẹp. Trong khi các thẩm phán và thẩm phán Tòa án Tối cao sẽ tiếp tục được trả lương, nhiều nhân viên tư pháp khác sẽ không được trả lương. Công chức liên bang được đảm bảo nhận lại tiền lương sau khi bế tắc được giải quyết.

Thiệt hại tới nền kinh tế Mỹ

Việc đóng cửa chính phủ có thể gây ra những hậu quả thực sự cho nền kinh tế do chi tiêu liên bang bị trì hoãn và nhiều nhân viên liên bang phải cắt giảm chi tiêu trong khi không nhận được lương.

Theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc hội, việc đóng cửa kéo dài 5 tuần trong giai đoạn 2018-2019 đã dẫn đến khoản thất thoát 3 tỷ USD trong tăng trưởng kinh tế và khoản lỗ này sẽ không thể phục hồi. Văn phòng này lưu ý rằng một số doanh nghiệp tư nhân sẽ không bao giờ bù đắp được khoản thu bị mất.

Ngoài ra, do Sở Thuế vụ đã giảm các hoạt động trong thời gian đóng cửa, Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính doanh thu thuế sẽ giảm khoảng 2 tỷ USD - phần lớn trong số đó sẽ không được thu hồi.

Hơn nữa, việc xác định sức khỏe của nền kinh tế vốn đang biến động sẽ trở nên khó khăn trong thời gian chính phủ ngưng hoạt động. Cục Thống kê Lao động sẽ không công bố bất kỳ báo cáo kinh tế nào, bao gồm cả báo cáo việc làm hàng tháng vào ngày 3/10, trong thời gian chính phủ đóng cửa.

Tác động này không chỉ dừng ở chính phủ liên bang.

Hiệp hội Du lịch Mỹ đã viết thư cho các nhà lãnh đạo quốc hội vào cuối tháng 9, kêu gọi họ tránh việc đóng cửa chính phủ. Hiệp hội này cho biết tình trạng đóng cửa sẽ dẫn đến việc hoãn chuyến bay, kéo dài thời gian xếp hàng an ninh sân bay và hủy chuyến.

“Việc chính phủ đóng cửa là một đòn giáng hoàn toàn đối với nền kinh tế du lịch của Mỹ - gây thiệt hại 1 tỷ USD mỗi tuần - và ảnh hưởng đến hàng triệu du khách và doanh nghiệp, đồng thời gây áp lực không cần thiết lên lực lượng lao động du lịch liên bang vốn đã quá tải”, Geoff Freeman, Giám đốc điều hành của hiệp hội, cảnh báo.

Bảo Hà/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/toan-canh-su-kien-chinh-phu-my-lan-dau-tien-dong-cua-sau-gan-7-nam-20251001152838307.htm