Tổng thống Zelensky và chiến lược 'Đồng ý, nhưng…'

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Zelensky đã có mặt tại London tuần trước để thảo luận với các đồng minh châu Âu về các đề xuất hòa bình do Mỹ dẫn đầu. Ảnh: Zuma Press

Trong nỗ lực tìm kiếm một lối thoát cho cuộc xung đột kéo dài với Nga, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang lựa chọn một cách tiếp cận thận trọng nhưng mang tính tính toán cao: Không bác bỏ trực diện kế hoạch hòa bình do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất mà từng bước điều chỉnh, viết lại và đặt điều kiện cho từng nội dung then chốt. Chiến lược “đồng ý, nhưng…” này phản ánh bài toán cân bằng khó khăn của Kiev giữa áp lực quốc tế, đặc biệt từ Washington và yêu cầu bảo toàn chủ quyền, uy tín chính trị trong nước.

Theo đó, với sự hỗ trợ của các đồng minh châu Âu, Tổng thống Zelensky đã xây dựng một phản hồi mang tính xây dựng đối với kế hoạch hòa bình do Mỹ đưa ra cuối tháng 11. Về hình thức, Ukraine thể hiện thiện chí tham gia tầm nhìn hòa bình của Nhà Trắng; nhưng về thực chất, Kiev tìm cách tái định hình những điều khoản mà họ cho là bất lợi, thậm chí tiềm ẩn rủi ro chiến lược lâu dài.

Linh hoạt về hình thức, cứng rắn về nguyên tắc

Tổng thống Zelensky tuyên bố sẵn sàng tổ chức bầu cử, một trong những yêu cầu gây tranh cãi của kế hoạch, song chỉ trong điều kiện có lệnh ngừng bắn được bảo đảm bởi các đối tác quốc tế, trước hết là Mỹ. Về vấn đề quân sự, ông chấp nhận khả năng giới hạn quy mô lực lượng vũ trang Ukraine, nhưng nhấn mạnh mức trần phải là hiện trạng, không phải cắt giảm sâu trong bối cảnh xung đột chưa được giải quyết triệt để.

Đối với nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện do Nga kiểm soát, ông Zelensky bác bỏ khả năng đặt nhà máy này hoàn toàn dưới quyền Moscow. Tuy nhiên, ông để ngỏ phương án quản lý chung với sự tham gia trực tiếp của Mỹ, coi đây là một điểm cần tiếp tục đàm phán chi tiết.

Những nhượng bộ có điều kiện này cho thấy Kiev không tìm cách đối đầu trực diện với Washington, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump thúc đẩy một giải pháp hòa bình nhanh chóng. Song đồng thời, Ukraine cũng cố gắng tránh việc bị cuốn vào một thỏa thuận có thể làm xói mòn nền độc lập và vị thế chiến lược của mình.

“Chúng tôi không phản bội đất nước, không từ bỏ độc lập, nhưng chúng tôi mang tinh thần xây dựng”, ông Zelensky nhấn mạnh - một thông điệp hướng cả ra bên ngoài lẫn trong nước.

Nỗ lực củng cố vị thế

Vị thế của Tổng thống Ukraine trên bàn đàm phán phần nào được củng cố nhờ những diễn biến trên chiến trường. Cuộc phản công thành công của quân đội Ukraine tại thành phố Kupyansk - nơi Nga tuyên bố đã kiểm soát trước đó - được Kiev coi là minh chứng cho khả năng phòng thủ và phản công vẫn còn.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chụp ảnh cùng các binh sĩ ở Kupyansk. Ảnh: Văn phòng Báo chí Tổng thống Ukraine

Theo ông Zelensky, các “vị thế vững chắc trong nước” sẽ chuyển hóa thành “vị thế mạnh trong đàm phán”. Cách lập luận này phản ánh quan điểm quen thuộc của Kiev: Hòa bình chỉ có ý nghĩa khi được xây dựng từ một thế cân bằng tương đối, chứ không phải từ sự áp đặt của bên chiếm ưu thế quân sự.

Trong bối cảnh đó, chuyến gặp đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff sắp diễn ra tại Berlin được coi là cơ hội để ông Zelensky trực tiếp trình bày cách tiếp cận của mình với Washington, đồng thời tìm cách điều chỉnh yêu cầu về một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng theo hướng có lợi hơn cho Ukraine.

Những “bãi mìn” từ góc nhìn Kiev

Thách thức lớn nhất đối với Kiev nằm ở chỗ kế hoạch của Mỹ được xây dựng với sự tham gia của Nga. Văn bản này chứa nhiều điều khoản mà Ukraine coi là “bãi mìn”, từ việc cấm gia nhập NATO, yêu cầu tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày, cho tới việc Ukraine phải rút khỏi một số khu vực mà Nga thậm chí chưa kiểm soát trên thực địa.

Một trong những điểm nhạy cảm nhất là đề xuất biến một phần vùng Donetsk do Ukraine kiểm soát thành “khu phi quân sự” hoặc “khu kinh tế tự do”. Theo đó, Ukraine sẽ rút quân, còn Nga bị cấm triển khai lực lượng quân sự.

Thay vì bác bỏ dứt khoát, ông Zelensky yêu cầu làm rõ cơ chế giám sát và bảo đảm an ninh. Nếu Ukraine rút lui, điều gì sẽ ngăn Nga tiến quân? Ai sẽ kiểm soát việc thực thi? Và làm thế nào để tránh khả năng Moscow thâm nhập khu vực này dưới danh nghĩa dân sự? Những câu hỏi này, theo Kiev, là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ sự thỏa hiệp nào được coi là “công bằng”.

Hai cách tiếp cận đối lập

Trong khi Ukraine tìm cách điều chỉnh từng chi tiết, phản ứng của Nga lại tỏ ra cứng rắn hơn. Moscow tiếp tục bám vào các yêu cầu cốt lõi, dựa trên những bước tiến chậm nhưng đều trên chiến trường. Các quan chức Nga tuyên bố sẵn sàng kiểm soát các vùng lãnh thổ tranh chấp thông qua đàm phán hoặc bằng vũ lực, đồng thời nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải giải quyết “nguyên nhân gốc rễ” của xung đột - cách diễn đạt quen thuộc chỉ xu hướng “thân” phương Tây của Ukraine và sự mở rộng của NATO.

Tổng thống Ukraine gặp gỡ các đối tác từ Anh, Đức và Pháp vào tuần trước. Ảnh: Zuma Press

Điện Kremlin cũng liên tục đặt câu hỏi về tính chính danh của Tổng thống Zelensky, viện dẫn việc Ukraine không tổ chức bầu cử kể từ năm 2019. Kiev phản bác rằng tình trạng thiết quân luật do cuộc xung đột khiến việc tổ chức bầu cử là bất khả thi.

Tuy vậy, trước sức ép quốc tế, ông Zelensky đã lựa chọn con đường thực dụng hơn: Sẵn sàng thảo luận về bầu cử, nhưng chỉ khi có khung pháp lý rõ ràng và một lệnh ngừng bắn được bảo đảm.

“Đồng ý, nhưng…”

Theo giới phân tích, đây không phải lần đầu ông Zelensky áp dụng chiến thuật “Đồng ý, nhưng…”. Trong các cuộc đàm phán trước đó với chính quyền Tổng thống Trump về việc Mỹ tiếp cận nguồn khoáng sản của Ukraine, Kiev cũng từng trì hoãn ký kết để đạt được các điều khoản có lợi hơn.

Cách tiếp cận này giúp Ukraine duy trì đối thoại với các đối tác lớn mà không phải nhượng bộ những lợi ích cốt lõi. Như nhận định của một nhà phân tích chính trị Ukraine, điều quan trọng là “chịu đựng được áp lực tâm lý, tạm dừng, nói rằng sẵn sàng thảo luận, rồi sau đó bàn từng điểm cụ thể”.

Trong bối cảnh cuộc xung đột chưa có hồi kết rõ ràng, chiến lược này có thể chưa mang lại đột phá ngay lập tức. Nhưng đối với Kiev, đó có lẽ là con đường khả dĩ nhất để theo đuổi hòa bình mà không đánh đổi chủ quyền - mục tiêu mà Ukraine coi là không thể thương lượng.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/tong-thong-zelensky-va-chien-luoc-dong-y-nhung-10400511.html