Tốt nghiệp ngành đặc thù, khó tuyển sinh được ưu tiên tiếp nhận làm nhà giáo: Đơn vị đào tạo nói gì?

4 giờ trướcBài gốc

Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất 5 trường hợp được hưởng chính sách thu hút, trọng dụng đối với nhà giáo.

Trong đó, có trường hợp người tốt nghiệp từ loại khá trở lên các ngành thuộc lĩnh vực trọng điểm, thiết yếu theo nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội các ngành, nghề học khó tuyển sinh nhưng xã hội có nhu cầu, các ngành, nghề chuyên môn đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật, thể thao và các ngành, nghề chuyên môn đặc thù lĩnh vực quốc phòng, an ninh theo chiến lược, đề án, kế hoạch phát triển đội ngũ nhà giáo do cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Những người thuộc trường hợp này sẽ được tuyển dụng theo hình thức tiếp nhận nhà giáo; Sau khi tiếp nhận được hưởng mức phụ cấp là 150% mức lương hiện hưởng trong thời gian 5 năm kể từ ngày có quyết định tiếp nhận; Được ưu tiên, tạo điều kiện tham gia bồi dưỡng, đào tạo tập trung trong nước, quốc tế đối với ngành, lĩnh vực giảng dạy từ nguồn ngân sách nhà nước.

Tốt nghiệp loại khá vẫn phải bảo đảm chuẩn năng lực nghề nghiệp, cần cơ chế giám sát và đánh giá

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Quyết - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội cho rằng đây là một chủ trương cần thiết, kịp thời và phù hợp với thực tiễn đào tạo hiện nay.

Theo thầy Quyết, đặc thù của các ngành nghệ thuật, thể dục thể thao nằm ở yêu cầu rất cao về năng khiếu, thể chất, kỹ năng nghề nghiệp và quá trình rèn luyện lâu dài, trong khi chuẩn học lực văn hóa đầu vào thường không đặt nặng ở mức “giỏi” như nhiều ngành khác.

Tuy nhiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội cũng lưu ý rằng, chính sách ưu đãi chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi đi kèm với yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng đào tạo và kiểm soát đầu ra.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Quyết - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội. Ảnh: website nhà trường

“Tốt nghiệp loại “khá” trong trường hợp này phải là khá thực chất, bảo đảm chuẩn năng lực nghề nghiệp, chuẩn sư phạm và đáp ứng yêu cầu của các cơ sở giáo dục. Nếu thiếu cơ chế giám sát và đánh giá chặt chẽ, nguy cơ chạy theo số lượng, nới lỏng chuẩn đầu ra là điều cần đặc biệt tránh.

Việc nới điều kiện tuyển thẳng và tăng mức ưu đãi về lương, phụ cấp sẽ góp phần giải quyết bài toán thiếu hụt giáo viên ở các lĩnh vực đặc thù như thể dục thể thao, đồng thời tạo thêm động lực để thí sinh có năng khiếu, năng lực thực sự mạnh dạn lựa chọn ngành sư phạm nghệ thuật, thể dục thể thao. Ngoài ra, trong bối cảnh có những ngành nhiều năm liền khó tuyển sinh, chính sách đãi ngộ đủ mạnh là yếu tố then chốt để thu hút người học”, thầy Quyết nhấn mạnh.

Dù vậy, vị hiệu trưởng này cũng kiến nghị cần bổ sung các cơ chế bảo đảm chất lượng và tính bền vững của đội ngũ nhà giáo. Theo đó, ưu tiên tuyển thẳng không đồng nghĩa với buông lỏng đánh giá. Người được tuyển dụng vẫn cần được xem xét toàn diện về năng lực sư phạm, trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức, tác phong nghề nghiệp và kết quả rèn luyện trong quá trình học tập.

Đặc biệt, đối với các trường hợp không được đào tạo bài bản theo hướng sư phạm mà chỉ bổ sung chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm ngắn hạn, cần có tiêu chí và hàng rào kỹ thuật rõ ràng để tránh ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy.

Để chính sách tuyển thẳng và phụ cấp ưu đãi 150% thực sự phát huy hiệu quả, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Quyết, cần đặt trong một tổng thể đồng bộ từ tuyển sinh, đào tạo, đánh giá đến sử dụng đội ngũ.

Chỉ khi bảo đảm được “chất lượng thật” của người học và người dạy, các chính sách ưu đãi mới không chỉ giải quyết bài toán trước mắt về nhân lực, mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong dài hạn, đặc biệt ở những lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi cao về chuyên môn và năng khiếu.

Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội. Ảnh: website nhà trường

Từ thực tiễn đào tạo, thầy Quyết cho biết hiện nay trên cả nước chỉ có một số rất ít cơ sở đào tạo sư phạm thể dục thể thao mang tính đặc thù, được đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên.

“Riêng tại Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Hà Nội, nhà trường có quy mô gần 15 ha, đội ngũ gần 200 cán bộ, giảng viên, trong đó trên 30% đạt trình độ tiến sĩ. Đây là nền tảng quan trọng để bảo đảm chất lượng đào tạo, cũng như giữ vững uy tín trong cung cấp nguồn nhân lực giáo dục thể chất cho các địa phương.

Dù ngành đào tạo mang tính đặc thù, công tác tuyển sinh những năm gần đây không gặp nhiều khó khăn. Có năm, số hồ sơ đăng ký vào ngành Sư phạm thể dục thể thao lên tới hàng nghìn, trong khi chỉ tiêu tuyển sinh dao động từ hơn 100 đến chưa đầy 300 sinh viên. Điểm chuẩn đầu vào thuộc nhóm cao, phản ánh sức hút của ngành cũng như sự sàng lọc nhất định về chất lượng thí sinh.

Về đầu ra, qua khảo sát của trường cho thấy trên 80% sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành, làm việc tại các trường phổ thông, cơ sở giáo dục đại học, trung tâm văn hóa - thể thao hoặc các đơn vị liên quan”, thầy Quyết cho hay.

Băn khoăn về nguy cơ giảm chất lượng nguồn nhân lực ngành đặc thù

Chia sẻ về chính sách ưu đãi tuyển thẳng nhà giáo các ngành, nghề học khó tuyển sinh nhưng xã hội có nhu cầu, Tiến sĩ Lê Văn Cường - Trưởng khoa, Khoa Nông Lâm Ngư nghiệp, Trường Đại học Hồng Đức cho rằng đây là một chính sách cần được nhìn nhận một cách thấu đáo. Xét trên thực tế, đây chưa hẳn là giải pháp căn cơ để giải quyết bài toán thiếu hụt đội ngũ nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này.

Theo thầy Cường, nguyên nhân khiến các ngành nông - lâm - ngư nghiệp hiện nay khó thu hút người học không nằm ở cơ hội việc làm hay thu nhập, mà chủ yếu xuất phát từ định kiến xã hội tồn tại trong thời gian dài. Trong suy nghĩ của nhiều thế hệ phụ huynh, đây vẫn là những ngành nghề “vất vả”, kém hấp dẫn, dù trên thực tế thị trường lao động đang rất cần nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực này.

Thực tế cho thấy, sinh viên tốt nghiệp các ngành nông nghiệp, chăn nuôi, thú y, công nghệ sinh học hay nông nghiệp công nghệ cao hiện nay có mức thu nhập khá tốt, nhiều trường hợp đạt mức lương 10–15 triệu đồng/tháng, thậm chí cao hơn.

Tiến sĩ Lê Văn Cường - Trưởng khoa, khoa Nông Lâm Ngư nghiệp, Trường Đại học Hồng Đức. Ảnh: website nhà trường

Từ thực tế đó, thầy Cường cho rằng việc hạ chuẩn để tuyển thẳng nhà giáo, chấp nhận người tốt nghiệp loại khá để thu hút nhân lực, không phải là giải pháp căn cơ. Ngược lại, điều này có thể làm suy giảm chất lượng đội ngũ trong dài hạn, trong khi chưa chắc đã giải quyết được bài toán thiếu nhân lực, bởi thu nhập và cơ hội phát triển nghề nghiệp trong môi trường giáo dục hiện nay vẫn chưa thực sự cạnh tranh so với khu vực doanh nghiệp.

"Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc nới chuẩn đầu vào mà ở việc xây dựng một hệ sinh thái đủ hấp dẫn để thu hút người giỏi tự nguyện lựa chọn con đường học thuật. Muốn vậy, cần có các chính sách tổng thể hơn, từ cải thiện đãi ngộ, môi trường nghiên cứu, cho đến việc nâng cao vị thế xã hội của đội ngũ nhà giáo. Khi người học nhìn thấy triển vọng nghề nghiệp rõ ràng, ổn định và có giá trị xã hội, họ mới sẵn sàng gắn bó lâu dài với con đường giảng dạy.

Khi xã hội nhìn nhận đúng vai trò của các ngành này, việc tuyển sinh sẽ thuận lợi hơn. Khi đầu vào dồi dào, các cơ sở đào tạo mới có nền tảng để lựa chọn, đào tạo và phát triển đội ngũ chất lượng cao.

Thay vì hạ thấp tiêu chuẩn tuyển thẳng nhà giáo, Nhà nước nên cân nhắc những chính sách mang tính “kích cầu” mạnh mẽ hơn, chẳng hạn như miễn, giảm học phí cho sinh viên theo học các ngành nông - lâm - ngư nghiệp, hoặc có các gói hỗ trợ, học bổng dài hạn để khuyến khích người học theo đuổi lĩnh vực này.

Nâng cao chất lượng đào tạo phải bắt đầu từ nền tảng, tức là từ chất lượng đầu vào và môi trường đào tạo. Vì vậy, chính sách thu hút nhân lực cần được thiết kế theo hướng dài hơi, lấy chất lượng làm trung tâm, thay vì những giải pháp mang tính tình thế", Trưởng khoa, Khoa Nông Lâm Ngư nghiệp, Trường Đại học Hồng Đức bày tỏ.

Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Cảnh Thái - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủy lợi bày tỏ cần thận trọng trong đào tạo và tuyển dụng nhà giáo, đặc biệt ở bậc đại học, chất lượng luôn phải được đặt lên hàng đầu, và “tuyển thẳng” là một cơ chế rất đặc biệt, chỉ nên áp dụng với những trường hợp thật sự xuất sắc.

Do đó, việc mở rộng diện tuyển thẳng đối với người tốt nghiệp loại khá, dù nhằm giải quyết tình trạng thiếu nhân lực ở một số ngành đặc thù, vẫn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ nhà giáo nếu không được cân nhắc kỹ lưỡng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Cảnh Thái - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủy lợi. Ảnh: website nhà trường

“Cần phân biệt rõ giữa chính sách ưu đãi để thu hút người học và cơ chế tuyển thẳng vào ngành giáo dục. Ưu đãi nên tập trung vào việc tạo động lực cho người học ngay từ đầu, như học bổng, hỗ trợ tài chính, định hướng và giới thiệu việc làm sau khi tốt nghiệp.

Còn tuyển thẳng vào ngành giáo dục là một bước rất cao, nếu hạ chuẩn quá rộng sẽ khiến chất lượng đội ngũ đi xuống. Tuyển thẳng đồng nghĩa với việc Nhà nước và các cơ sở giáo dục đặt kỳ vọng rất lớn vào năng lực của người được tuyển, do đó tiêu chí phải thực sự khắt khe.

Ngay cả với những ngành, nghề học khó tuyển sinh nhưng xã hội vẫn có nhu cầu, việc hạ điều kiện xuống loại khá để tuyển thẳng là chưa thật sự thuyết phục.

Lịch sử chính sách tuyển dụng cho thấy, đối tượng tuyển thẳng thường là những trường hợp đặc biệt như thủ khoa, sinh viên xuất sắc - những người có năng lực vượt trội và được chứng minh rõ ràng.

Nếu mở rộng diện tuyển thẳng cho số đông sinh viên loại khá, sẽ rất khó kiểm soát chất lượng, nhất là trong bối cảnh mỗi cơ sở đào tạo có điều kiện, chuẩn đánh giá và mức độ nghiêm túc khác nhau”, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủy lợi bày tỏ.

Để chính sách thu hút, trọng dụng nhà giáo đạt hiệu quả bền vững, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Cảnh Thái đề xuất cần thiết kế các cơ chế đồng bộ và có lộ trình dài hơi.

Theo đó, đối với các ngành khó tuyển sinh, nên ưu tiên chính sách học bổng ngay từ bậc đại học để thu hút sinh viên có năng lực tốt; đồng thời có cam kết rõ ràng về cơ hội việc làm, môi trường làm việc và chế độ đãi ngộ sau khi tốt nghiệp.

Riêng với cơ chế tuyển thẳng vào ngành giáo dục, thầy Thái nhận định vẫn cần giữ tiêu chí cao, ít nhất là tốt nghiệp loại giỏi hoặc thuộc nhóm sinh viên xuất sắc, nhằm bảo đảm chuẩn chất lượng của đội ngũ nhà giáo.

Đình Nam

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/tot-nghiep-nganh-dac-thu-kho-tuyen-sinh-duoc-uu-tien-tiep-nhan-lam-nha-giao-don-vi-dao-tao-noi-gi-post256926.gd