Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, tại TP.HCM, trong hai quý đầu năm 2025, có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn. Trong đó, lúc 8h ngày 14/1/2025, chỉ số chất lượng không khí AQI của TP.HCM ở mức 194, xếp thứ 4 trong danh sách thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới.
Tại Hà Nội mức độ ô nhiễm cũng đang vượt 1,8 lần so với quy chuẩn cho phép của Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Hà Nội đã ghi nhận hơn 80 ngày không khí có nồng độ (bụi mịn) PM2.5 vượt ngưỡng "xấu" và "rất xấu", với những đợt cao điểm AQI lên tới 200 - 250.
Thực trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP.HCM. (Nguồn: TS Bùi Dương Tùng)
Nguồn phát thải lớn dẫn đến ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại các đô thị đến từ giao thông, đặc biệt là xe máy sử dụng xăng. Một xe máy xăng đời cũ có thể phát thải bụi mịn, CO, HC, NOx gấp 10 - 20 lần ô tô đạt chuẩn Euro 4-5.
Theo thống kê mới nhất, Hà Nội có 6 triệu xe máy, 800.000 ô tô; TP.HCM sau sáp nhập có 10,6 triệu xe máy, 1,6 triệu ô tô. Ngoài ra, ô nhiễm còn đến từ đốt phụ phẩm nông nghiệp, hoạt động sản xuất dùng than, chăn nuôi, trồng trọt…
Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Chi cục phó Bảo vệ môi trường TP.HCM, cũng cho rằng kết quả quan trắc qua nhiều năm của Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các nghiên cứu liên quan, đều ghi nhận ô nhiễm không khí tại khu vực TP.HCM chủ yếu liên quan đến bụi.
Một số thời điểm nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10 và PM2.5) tại một số vị trí giao thông vượt Quy chuẩn Việt Nam. Đáng chú ý, chất lượng không khí có sự biến đổi theo thời gian trong ngày, và có xu hướng biến đổi theo mùa trong năm - liên quan đến mật độ giao thông và các yếu tố khí tượng.
Trong đó, mức độ ô nhiễm vào mùa khô cao hơn mùa mưa, nồng độ PM2.5 trong không khí có xu hướng cao nhất trong khoảng thời gian cuối và đầu năm.
Các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí chính tại TP.HCM gồm nhiều hoạt động, trong đó, giao thông đường bộ được xác định là nguồn gây ô nhiễm không khí chính.
Bà Thanh thống kê mới nhất: Kết quả quan trắc tự động liên tục tại trạm quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tại 200 Lý Chính Thắng (phường Xuân Hòa) từ ngày 1/1/2025 đến ngày 27/7/2025: Số ngày chất lượng không khí đạt mức Tốt là 60% (123/205 ngày), đạt mức Trung bình là 37% (76/205 ngày) và số ngày chất lượng không khí ở mức Kém là 3% (6/205 ngày).
Giao thông được cho là nguồn phát thải gây ô nhiễm chính ở TP.HCM.
TS. Trịnh Bảo Sơn - Viện nghiên cứu phát triển TP.HCM, cũng cho rằng ô nhiễm không khí tại TP.HCM ở mức đáng báo động trong nhiều năm qua. Trong đó 41% thời gian đo có giá trị vượt Quy chuẩn Việt Nam và 51% vượt tiêu chuẩn WHO.
Còn chỉ số bụi mịn (PM2.5) cũng thay đổi theo mùa trong năm: từ tháng 10 đến tháng 2 là giai đoạn có giá trị cao nhất, thấp hơn ở các tháng còn lại.
Trong ngày, nồng độ dao động và cao nhất vào khoảng 8 đến 12h trưa.
Từ tháng 4 đến tháng 9, do mưa nhiều vào mùa hè cuốn trôi bụi mịn nên không khí trở nên sạch hơn. Dù vậy, phần lớn giá trị trung bình năm vẫn vượt tiêu chuẩn quốc gia (50μg/m3).
TP.HCM đã ban hành và tập trung triển khai công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí gắn với Chương trình Giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2020 -2030 và Kế hoạch tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí trên địa bàn giai đoạn 2024 - 2025, với 5 mục tiêu giảm phát thải cụ thể, đặt trọng tâm giám sát, cảnh báo, dự báo chất lượng môi trường không khí xung quanh, đặc biệt đối với ô nhiễm bụi PM10 và PM2.5.
Quang Huy